بازار مشتقه چیست؟

ابزارهای نوین مالی در فرابورس

ابزارهای مالی قابل معامله در بورس‌ها را می‌توان در یک تقسیم بندی کلی به ابزار سرمایه‌ای مثل سهام، ابزار بدهی مانند اوراق قرضه و ابزار مشتقه دانست. ابزار مشتقه (Derivative Contract) در مباحث مالی ابزاری است که ساختار پرداخت و ارزش آن از ارزش دارایی پایه و شاخص‌های مربوطه نشات می‌گیرد. این ابزار به دارنده آن اختیار ، تعهد خرید یا فروش یک دارایی معین را می‌دهد و ارزش آن از ارزش دارایی مربوطه مشتق می‌شود. قراردادهای مشتقه به نوعی از قراردادهای مالی گفته می‌‌‌‌شود که ارزش خود را از کالای فیزیکی (دارایی پایه) می‌‌‌‌گیرند. دارایی پایه می‌‌‌‌تواند به شکل سهام، کالا، نرخ‌های بهره، صنعت ساخت و ساز یا هر نوع دارایی دیگر که در دنیا روال دارد باشد .

قراردادهای سلف و آتی

اگر بخواهیم قراردادهای سلف و آتی را با بیانی ساده تعریف کنیم باید گفت که این دو طرف خریدار و فروشنده را متعهد می‌کند که دارایی مشخصی را در آینده‌ای معلوم با قیمتی بازار مشتقه چیست؟ که در هنگام بستن قرارداد تعیین می‌شود با یکدیگر مبادله کنند . اگر قراردادهای پیش‌فروش و پیش‌خرید در بازار سنتی و شبکه‌های غیررسمی Over The Counter (OTC) منعقد شوند به آنها سلف می‌گویند و اگر در بازارهای سازمان یافته منظمی‌ مانند بورس مورد دادوستد قرار بگیرند و دارای استانداردهای مشخص قراردادی و تضمین انجام معامله باشند، قرارداد آتی نامیده می‌شوند .

قراردادهای آتی (futures contract)

نوعی ابزار مشتقه است که قابلیت خرید و فروش در بازارهای مالی را دارد. در این قرارداد طبق عقد صلح یک طرف (فروشنده) توافق می‌کند در سر رسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را در عوض قیمتی که اکنون تعیین می‌کنند به طرف دیگر (خریدار) تحویل دهد. قراردادهای آتی برای نخستین بار بر پایه محصولات کشاورزی و بعدها بر پایه منابع طبیعی مانند نفت معامله می‌‌شدند. قرارداد‌های آتی مالی‌ در سال ۱۹۷۲ وارد بازار شدند. در سال‌های اخیر، قرارداد بر پایه‌های دیگر مانند ارز، نرخ بهره و شاخص‌های بازار سهام بسیار متداول شده‌اند و نقش مهمی ‌در کنترل ریسک بازی می‌‌کنند .

قراردادهای سلف (Forwards)

قراردادی است که به موجب آن دو طرف تعهد می‌کنند در یک تاریخ مشخص با یک قیمت مشخص یک کالای باکیفیت مشخص که کلا براساس توافق طرفین تعیین خواهد شد را مبادله کنند. در این قرارداد هم پیش شرط این است که تفاوت دیدگاه نسبت به قیمت آینده برای خریدار و فروشنده وجود داشته باشد. براساس قرارداد سلف تمامی‌مبلغ باید قبلا پرداخت گردد و کالا در سررسید تحویل شود. به این ترتیب، در این بازار مشتقه چیست؟ معاملات، غالبا یا پول نقد رد وبدل می‌شود یا اسنادی که معادل پول نقد به شمار می‌آیند. یکی از دارایی‌هایی که معامله سلف آنها بسیار متداول است، نفت خام (مثل نفت خام سبک عربستان، تحویل در ژانویه) است .

قراردادهای اختیار معامله (Options)

اختیار معامله قراردادی است بین خریدار و فروشنده، به‌ نحوی که خریدار از فروشنده اختیار معامله، حق خرید یا فروش یک دارایی را در یک قیمت معین خریداری می‌کند. در اینجا نیز همانند تمام قراردادها، هر طرف امتیازی را به طرف مقابل اعطا می‌کند، خریدار به فروشنده مبلغی تحت عنوان حق‌شرط پرداخت می‌کند که در واقع همان قیمت اختیار معامله است. فروشنده نیز حق خرید یا فروش دارایی مذکور را در یک قیمت معین به خریدار اعطا می‌کند. اختیاری که برای خرید یک دارایی داده می‌شود را اختیار خرید و اختیاری که برای فروش یک دارایی داده می‌شود را اختیار فروش گویند. قیمت تعیین شده‌ای که خریدار می‌تواند دارایی را خریداری کرده یا بفروشد، قیمت اعمال یا قیمت توافق نامیده می‌شود. به علاوه اختیار معامله مدت معینی دارد. حق خرید یا فروش دارایی در یک قیمت معین فقط تا تاریخ انقضایی که قبلا مشخص شده است امکان خواهد داشت. پس از اینکه تولیدکننده، برای یکی از مشتریان (یا سهامداران یا یکی از ذی‌نفعان) خود اختیار خرید یا فروش صادر کرد، این اختیار خرید یا فروش در بورس مورد خرید یا فروش قرار می‌گیرد، نرخ خرید یا فروش یک قرارداد اختیار بر اساس رقابت در بورس تعیین می‌شود. (نرخ پایه خرید یا فروش قرارداد اختیار توسط بورس تعیین می‌شود)

برای آشنایی با بازار اختیار معامله، می توانید مجموعه مقالات رایگان اختیار معامله را از ابتدا تماشا کنید.

استراتژی های اختیار معامله

هر استراتژی در اختیار معامله دارای شرایط و نکاتی است که باید حتما به آن توجه کنید تا بتوانید در هر زمانی بهترین استراتژی را انتخاب کنید .برای مثال برخی از استراتژِی ها زمانی به شما کمک خواهند کرد که شما آینده سهم را صعودی در نظر داشته باشید و برخی از استراتژِی ها زمانی سود آور خواهند بود که آینده سهم نزولی پیش بینی شود و برخی دیگر نیز زمانی سود آور است که روند سهم داخل یک کانال و محدوده پیش بینی شود . پس فهمیدن و تحلیل آینده هر نمادی که معامله میکنید بسیار مهم است . از دیگر نکاتی که در انتخاب استراتژی باید به آن توجه کرد میزان ریسک پذیری شما در معامله است چرا که برخی از استراتژی ها سود محدود و زیان محدودی دارند و برخی دیگر سود محدود و زیان نامحدود دارند و عده ای هم سود نامحدود و زیان محدود را به معامله گران میرسانند از اینرو باید میزان رسیک پذیری خود را قبل از آغاز معامله مشخص کنید .یکی دیگر از نکاتی که یک معامله گر بازار آپشن باید به آن توجه کند این است که میخواهد از اختیار خرید استفاده کند یا از اختیار فروش یا از هردو چرا که هر استراتژی در نحوه انتخاب پوزیشن های خرید یا فروش متفاوت است و امکان دارد که اختیار خرید محوریت یک استراتژی باشد و یا اختیار فروش زیربنای یک استراتژی را تشکیل بدهد . با توجه به تعدد بالای استراتژی ها و تفاوت نکات هر یک از آنها ، پیشنهاد میکنم برای انتخاب صحیح یک نماد برای معامله در بازار اختیار معامله حتما به سایت بی نظیرچارت مراجعه کنید و از قسمت خدمات اختیار معامله یا دیده بان اختیار معامله استفاده کنید؛ چرا که با زدن تنها یک دکمه، اطلاعات مورد نیاز شما به راحتی در اختیار شما قرار میگیرد.

قراردادهای معاوضه (Swaps)

قراردادی است که طرفین به موجب آن تعهد می‌کنند که برای مدت معین (توافق شده) دو دارایی یا منافع حاصله از دو دارایی را با کیفیت مشخص (توافق شده) به نسبت تعیین شده معاوضه کنند. پس از سررسید، هریک از طرفین متعهد است عین دارایی را به صاحب آن مسترد دارد. این دارایی ممکن است فیزیکی یا مالی باشد، این قراردادها به صورت غیررسمی (OVER THE – COUNTER MARKET) انجام می‌گیرند. نمونه متداول و شناخته شده معاوضه، معامله دو روش پرداخت سود برای یک مبلغ اصل یگانه است. معاوضه نرخ بهره، معمولا به سه صورت (نرخ ثابت در برابر نرخ شناور، نرخ شناور در برابر نرخ ثابت و نرخ شناور در برابر نرخ شناور) انجام می‌شود. در واقع معنای حقیقی مشتقات توافق میان دو گروه مشروط بر خروجی آتی دارایی پایه است . تصور رایج آن است که ابزارهای مشتقه خود دارایی می‌باشند، در صورتی که این تصور نادرست است، زیرا که یک ابزار مشتقه خود به تنهایی نمی‌تواند ارزشی داشته و ایجاد کند، اما بسیاری از ابزارهای معمول مانند سوآپ‌ها، معاملات آتی و اختیار معامله که دارای ارزش ذاتی نظری هستند می‌توانند از طریق فرمول‌هایی همچون بلک شولز محاسبه شده و به صورت مکرر در بازارهای آزاد قبل از تاریخ سررسید مورد معامله قرار گیرند . درحالی‌که بازار سهام ما در سالیان اخیر در بحث معاملات سهام و اوراق بدهی از رشد چشمگیری برخوردار بوده متاسفانه استفاده از ابزار مشتقه چندان جدی دنبال نشده است .

عقیده داریم به دلیل نوپا بودن این بازار ها در ایران بزودی این بازارها هم مورد اقبال شدید عمومی قرار گیرند و قطعا لازم است افرادی که در این بازار فعالیت میکنند حتما آموزش های پوشش ریسک این بازار را ببینند تا از سرمایه های خود عاقلانه در این بازار پویا استفاده کنند.

پیشنهاد ما پلتفرم معاملاتی گروه بی نظیر است که در صفحه خدمات اختیار معامله فراهم شده و دارای امکانات جذاب و جامعی است که شما را شگفت زده می کند.

ثبت نام بورس کالا خودرو + آموزش نحوه دریافت کد خرید و عرضه سیمان و فولاد

عرضه خودرو در بورس کالا و نحوه خرید خودرو از بورس کالا دارای مراحل مختلف است.

به گزارش ایمنا، برای خرید هر نوع کالایی در بورس کالا باید ابتدا ثبت نام بورس کالا را انجام داد و کد بورس کالا دریافت کرد. این مرحله فقط یک بار انجام می‌گیرد.

بورس ایران

بازار بورس ایران به چهار دسته تقسیم می‌شود:

1. بازار بورس اوراق بهادار
2. بازار فرابورس
3. بازار بورس کالا
4. بازار بورس انرژی

بورس کالا چیست

بورس کالا، بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه می‌کنند. در این بازار، کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌شود.

دریافت کد بورس کالا

مراحل دریافت کد بورس کالا برای اشخاص حقیقی ایرانی عبارت است از:

• ثبت نام در سامانه سجام sejam.ir
• احراز هویت سجام (در صورتی که دو مرحله بالا را قبلاً انجام داده‌اید نیازی به انجام مجدد نیست و دقت کنید حتماً باید انجام شود تا بتوانید مراحل بعدی ثبت نام را طی کنید)
• با در دست داشتن فرم حساب وکالتی بورس کالا به بانک مراجعه کنید.
• ثبت نام در سامانه انبارها https://app.nwms.ir/quick-register
• ثبت نام در سامانه جامع تجارت و دریافت کد نقش www.ntsw.ir اطلاعات تکمیل شود و قید شود قصد خرید چه کالایی دارید.
• ثبت نام در بورس اوراق بهادار کارگزاری

شما می‌توانید از طریق این سیستم به صورت همزمان نسبت به دریافت کد بازار فیزیکی و یا بازارهای مالی بورس کالا (مشتقه و گواهی سپرده) اقدام نمائید و یا در صورت تمایل تنها برای یکی از این بازارها اقدام به دریافت کد نمائید.

مدارک مورد نیاز جهت صدور کد مشتریان بازار فیزیکی

مشتریان حقوقی ایرانی:

• اصل فرم درخواست کد حقوقی ایرانی
• کپی برابر اصل شده کارت ملی و شناسنامه مدیر عامل و تمام اعضا هیأت مدیره (صفحه توضیحات در صورت لزوم)
• اساسنامه،
• روزنامه رسمی تأسیس و آخرین تغییرات اعضا هیأت مدیره و سایر روزنامه‌های رسمی مهم (تغییر نام و …)
• صورت‌های مالی حسابرسی شده آخرین دوره (در صورت عدم شمول برای حسابرسی، اظهارنامه مالیاتی)
• پروانه بهره برداری و سایر مجوزهای فعالیت معتبر
• سایر موارد در صورت نیاز به تشخیص کمیته

ورود به سجام و آغاز مراحل ثبت‌نام

در اولین مرحله از ورود به بورس کالا باید اقدامات لازم را برای ثبت در سجام انجام دهید. شما می‌توانید از طریق ثبت‌نام در سامانه سجام اطلاعات و مشخصات خود را ثبت کنید و دیگر نیاز به تکرار و ثبت مجدد اطلاعات نیست، چراکه اطلاعات شما برای تمامی مراحل مرتبط با نهادهای مالی ثبت می‌شود و حتی برای تغییر کارگزاری نیازی به ارائه اطلاعات نخواهید داشت. بعد از ثبت اطلاعات و مشخصات خود، در صورت نیاز می‌توانید اطلاعات مربوط به‌حساب بانکی خود را ویرایش نمائید.

یکی از مدارک مهمی که برای ثبت نام در بورس کالا لازم است، کد درخواست کد حقیقی یا حقوقی از بورس کالاست. این فرم را در مراجعه به کارگزاری برای دریافت کد بورس کالا در اختیارتان می‌گذارند.

فرم درخواست صدور کد شخص حقیقی

فرم درخواست صدور کد شخص حقوقی

گاهی اوقات مشتری‌های بورس کالا معاملات‌شان را رسماً به عهده وکیل می‌گذارند. برای معرفی وکیل به بورس کالا هم به تکمیل فرم مخصوصی نیاز است و در صورت نیاز می‌توانید از سایت بورس کالا یا کارگزاری دریافت کنید.

مراحل صدور کد برای مشتریان بازار مشتقه

اگر از آن دسته سرمایه‌گذارانی هستید که می‌خواهید در بازار مشتقه بورس کالا فعالیت کنید، باید کد معاملاتی بازار مشتقه داشته باشید. بازار معاملات مشتقه بخشی از بورس کالاست که در آن با توجه به نیاز بعضی بازارها و ماهیت کالاها ابزارهای مالی جدیدی برای معامله تعریف شده است. قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله مربوط به این بازار می‌شوند. در این بازار قراردادهای خاصی بر پایه دارایی تعریف می‌شود.

برای دریافت کد معاملاتی بازار مشتقه باید مراحل زیر را طی کنید:

1. مراجعه به کارگزار دارای مجوز فعالیت در بازار موردنظر و دریافت فرم‌ها و فهرست مدارک لازم
2. تکمیل فرم‌های مربوطه (به‌صورت فایل و امضانشده) و ارائه تصویر مدارک لازم به کارگزار
3. کارگزار بعد از بررسی مدارک و مطابقت‌دادن فرم‌ها، درخواست کد شما را در سامانه مشتریان صادر و فایل مدارک‌تان را در این سامانه بارگذاری می‌کند
4. کارشناسان بورس کالا مدارک و تقاضای شما را بررسی می‌کنند و در صورتی که مشکلی وجود نداشته باشد، تقاضای شما را تأیید می‌کنند
5. بعد از تائید اولیه، فرم درخواست کد تأیید شده از طرف بورس برای کارگزاری فرستاده می‌شود تا کارگزاری این فرم را برای مهر و امضای تمامی صفحات در اختیار مشتری بگذارد
6. بارگذاری فرم درخواست کد تأیید شده با مهر و امضای اصل (رنگی) در سامانه و ارسال فیزیکی
7. صدور کد معاملاتی بازار مشتقه
8. ارسال اطلاعات به مدیریت توسعه بازار مشتقه جهت فعال‌سازی حساب عملیاتی
9. مدیریت توسعه بازار مشتقه کد مشتری را فعال می‌کند

برای دریافت کد معاملاتی مشتقه، باید کد سهامداری داشته باشید و این کد را در فرم درخواست کد در قسمت مشخص شده بنویسید.

صدور کد معاملاتی عام بورس کالای ایران

پس از ارائه مدارک توسط فرد متقاضی به مسئول پذیرش و ثبت‌نام، معمولاً در عرض سه روزی کاری، حتماً باید مدارک کامل مشتری توسط کارگزاری تأیید شوید. این فرایند درواقع باید توسط کارگزاری انجام شود و اگر در این زمینه مشکلی وجود داشته باشد، باید مشکل حتماً به کارگزار اعلام شود.

ثبت نام در بورس کالای ایران برای گروه‌های خاص و شیوه صدور کد

برای دریافت کد بورس کالای خاص یا گروه‌های خاص، لازم است که متقاضی مدارک و مستندات خود را به کمیته پذیرش مشتریان ارائه کند. مشتریانی که در این زمینه واجد شرایط خاصی باشند که به آن‌ها در دریافت بیش از یک کالا اجازه دهد، می‌توانند برای هر کالا، یک فرایند اخذ کد جداگانه را طی کنند. در این زمینه کاملاً مشهود است که دریافت کد معاملاتی بورس کالا خاص برای هر مشتری باید انجام شود.

در این زمینه ظرف ۱۰ روزی کاری، پس از ارائه مدارک لازم توسط مشتری با کمک کارگزاری به کمیته، دبیر اظهارنظر خود را برای احراز یا عدم احراز شرایط به‌صورت رسمی اعلام کند. درنهایت کمیته باید ظرف نهایت ۵ روز کاری تصمیم‌گیری خود را در این زمینه برای رد یا قبول درخواست به مشتری اعلام کند.

بورس چیست؟

بورس یا بهابازار به بازاری سازمان ‌یافته گفته می‌شود که قیمت گذاری، خرید و فروش کالا، قرارداد آتی و اوراق بهادار در آن انجام می‌پذیرد. به عبارتی دیگر بازاری است که در آن دارایی‌ها خرید و فروش می‌شوند. همچنین هرزمانی شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت بگیرد بازار تشکیل شده است.

نحوه شکل گیری بورس

اولین بورس جهان در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروزه اکثریت کشور های جهان دارای بازار بورس می باشند. فلسفه شکل‌گیری بازار بورس در دنیا، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکت ‌ها و پروژه ‌های آن‌ ها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. پایه ی اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.

بورس کلمه‌ ای فرانسوی است که معنای آن در زبان فرانسه کیف پول می ‌باشد.

در آن زمان، بازرگانان و کسبه‌ شهری به نام بوروژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تربورس (Ter Beurze) در مقابل خانه‌ شخصی شناخته شده به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خرید و فروش و حراج کالا های خود می‌پرداختند.

از آن بازار مشتقه چیست؟ زمان به بعد مکان‌ هایی که مردم در آن جا به حراج کالا مبادرت می‌کردند بورس می‌گفتند که به ‌تدریج شکل توسعه‌ یافته ‌تر و مسقف به خود گرفت.

در ایران سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۴۶ آغاز به فعالیت کرد.

لازم به ذکر است که در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد. در اواخر همان سال ۴۱، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بازار به جهت مشارکت در راه ‌اندازی بورس ایران، به کشور دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب شد و برای اجرا از طرف وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.

همانطور که ذکر شد حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در بازار مشتقه چیست؟ پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶ و با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.

بورس کالا

بورس کالا بازاری است متشکل و سازمان یافته که در آن به طور منظم کالا های معین با روش‌ هایی از قبل تعریف شده مورد معامله قرار می‌گیرند و به طور منظم و دائم فعال است. در این بازار تعداد زیادی عرضه‌کننده و خریدار از طریق کارگزاران اقدام به معامله می‌کنند، به طور کلی بورس کالا در ایران در چند زمینه فعالیت دارد که البته در حال گسترش در حوزه ‌های دیگر نیز می باشد، این حوزه‌ ها تحت عنوان رینگ‌ های فلزات، پتروشیمی و معاملات مشتقه که فعلا منحصر به معاملات آتی سکه طلا است نام گذاری شده‌ اند.

همچنین معاملات در این بازار بصورت نقد،نسیه و سلف برای انواع محصولات کشاورزی و صنعتی انجام می شود و به بازار های فیزیکی، فرعی، و مالی تقسیم می شود که هر یک بخش های مختلفی دارند تا کالا های پذیرفته شده در بورس کالا را در خود جای دهند.سهام شرکت بورس کالا نیز با نماد معاملاتی کالا در بازار قابل خرید و فروش است و درآمد آن حاصل از کارمزد معاملات کالایی زیر نظر این شرکت است.

در بورس کالا معمولا مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می‌گیرد. هر بورسِ کالا را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می‌گیرد، نام‌گذاری می‌کنند. مثل بورس نفت یا گندم.

از دلایل اصلی بوجود آمدن بورس کالا، عدم نظارت بر فعالیت ‌های معامله ‌گران بود. قبل از راه‌اندازی بورس کالا، معامله‌گران با ریسک‌ های متفاوتی رو‌به‌رو می‌شدند. به طور مثال ممکن بود فردی نیاز به فروش کالای خود داشته باشد اما طرف دیگر قرارداد را نشناسد، از سابقه معاملاتی او باخبر نباشد و حتی از اعتبار طرف مقابل اطلاعاتی نداشته باشد. در این مواقع طرفین با ریسک عدم ایفای تعهدات مواجه می‌شدند. که این بازار در به کاهش رساندن این ریسک کمک کرد.

بورس ارز

در بورس ارز همانند اسم آن کار خرید و فروش پول‌ های خارجی انجام می‌گیرد.

بازاری است که در آن ارزها در مقابل یکدیگر معامله می‌شوند و به شکلی میزان ارزش آنها نسبت به یکدیگر در این بازار موجب می‌شود که بازاری پویا و فعال باشد.

در حال حاضر شرکت ‌های بزرگ، صادرکنندگان، واردکنندگان و مردم عادی نیز به بازار بورس ارز دسترسی داشته و در آن معامله می کنند. معامله ارز به معنی خرید همزمان یک ارز و فروش ارز دیگر است، و ارزها همواره به‌ صورت دوتایی معامله می‌شوند. مانند یورو و دلار.
لازم است بدانید که همچنان بانک ‌های مرکزی کشور ها نقش اساسی را در این بازار ایفا می‌کنند و می‌توانند تاثیرات مهمی را در این بازار ایجاد کنند . برعکس بازار های سهام که مکان فیزیکی مشخصی دارند، معاملات در بازار جهانی ارز در مکان خاصی متمرکز نشده است. در واقع بازار بورس ارز یک بازار بین ‌‌بانکی است که ارتباطات بین طرفین از طریق تلفن یا شبکه الکترونیکی هدایت و کنترل می‌شود. البته شبکه سوئیفت توسط بانک ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که زبان مشترک بانکداری بین‌المللی است. بازار ارز پنج روز هفته فعال است و دو روز شنبه و یکشنبه تعطیل می باشد.
اولین تفاوت بازار بورس ازر با دیگر بورس ها این است که در بازار بورس سهام شما با پرداخت مقداری پول، سهام یک شرکت را خریداری می‌کنید و مالک آن می‌شوید ولی در بازار بورس ارز هرچند شما خرید و فروش می‌کنید ولی مالک آن ارز نیستید و در واقع سود و ضرری که از نوسان قیمت ارزها به دست می‌آورید بر سرمایه شما می‌افزاید.
در این بازار بورس یک ارز به ‌تنهایی ارزش گذاری نمی شود و در مقایسه با ارز دیگر ارزش گذاری می‌شود. همچنین در بازار بورس ارز در دو جهت می‌توان سود برد یعنی هم در روند نزولی قیمت و هم در روند صعودی آن، ولی در بازار بورس سهام تنها می‌توان در بالا رفتن قیمت به سود رسید.
از مزایا بازار بورس ارز میتوان به شناور بودن آن اشاره کرد، به این معنی که این بازار در هر لحظه در حال تغییر و نوسان است. در بازار بورس ارز اگر شخص در معامله ‌ای ضرر کند ممکن است تا ساعتی بعد، به دلیل شناور بودن و تغییرات قیمت در یک معامله دیگر، سودی چند برابر به دست آورد به ‌طوری که آن ضرر را جبران کند.
بورس ارز یک بازار ۲۴ ساعته است که هر روز با گشایش بازار نیوزیلند آغاز شده و با شروع هر روز کاری در هر مرکز مالی در سراسر دنیا ادامه می‌یابد. حدود نیم ساعت قبل از بسته شدن بازار شیکاگو، روز جدید در نیوزیلند آغاز می‌شود و این یعنی پویایی کامل این بازار که جزو مزایای آن محسوب می‌شود.
نقد شوندگی بسیار بالا در این بورس یکی از ویژگی ‌های مثبت این بازار به حساب می آید و به این معنی است که این بازار همیشه مشتری برای خرید یا فروش حضور دارد. به عبارت دیگر هر زمانی معامله‌گر تصمیم به خرید یا فروش گرفت، می‌تواند در کمتر از یک ثانیه معامله را ببندد و خرید یا فروش را پایان دهد.

بورس اوراق بهادار

اوراق بهادار نوعی دارایی نامشهود است و به این معناست که برگه ای دارای بها و ارزش می ‌باشد. در بورس اوراق بهادار دارایی‌ های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می‌گیرند. همچنین یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت ‌ها یا اوراق قرضه دولتی و یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود. در ایران به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به‌ صورت رسمی و دائمی در محل معینی تشکیل می‌شود، بورس اوراق بهادار می ‌گویند.

این معاملات در بازار بورس بر اساس قوانین و مقررات مصوب انجام می گیرد.

• وظیفه اصلی بورس اوراق بهادار، فراهم ‌آوردن بازاری شفاف و منصفانه برای دادوستد اوراق بهادار پذیرفته شده و همچنین سیستمی مناسب برای نظارت بر جریان دادوستد، عملیات بازار و فعالیت اعضای آن است. مسئولیت ‌های بورس اوراق بهادار شامل موارد زیر می باشد
• پذیرش یا لغو پذیرش اعضا شامل کارگزاران، معامله‌گران، بازارگردانان و مشاوران و مدیران سرمایه‌گذاری
• پذیرش یا لغو پذیرش ابزارهای مالی قابل دادوستد در بورس
• فراهم آوردن یک سیستم دادوستد مناسب و کارآمد
• فراهم آوردن یک سیستم مناسب و کارآمد برای تسویه و پایاپای دادوستد
• فراهم بازار مشتقه چیست؟ آوردن یک سیستم مناسب برای نظارت بر جریان دادوستد، عملیات بازار و فعالیت اعضا
• فراهم آوردن امکانات و تسهیلات لازم برای توزیع و انتشار اطلاعات مربوط به دادوستد و نیز سایر اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری درباره دادوستد اوراق بهادار.

بورس مسکن

در بورس مسکن، کار خرید و فروش املاک و مستغلات انجام می‌گیرد.

در این بورس عرضه املاک و دارایی های شرکت های دولتی که مطابق با قانون رفع موانع تولید بوده و شرکت های دولتی باید دارایی های مازاد خود را بازار مشتقه چیست؟ به فروش برسانند.

موضوع مهم و اصلی صندوق های زمین و ساختمان هستند، ماهیت این صندوق ها تامین مالی و سوق دادن نقدینگی به سمت ساخت و ساز است. این طرح حاصل همکاری بین وزارت راه و شهرسازی و سازمان بورس است. بر این اساس که نقدینگی مورد نیاز برای اجرای پروژه های ساختمانی با فروش به صورت سهام تامین مالی می شود.

امروزه بورس مسکن به‌ عنوان یکی از راه‌ های کنترل بازار مسکن معرفی شده است و کارشناسان امیدوارند شفاف ‌سازی قیمت‌ ها توسط آن انجام شود.

با توجه به اینکه در جامعه ما مسکن را نیز در کنار طلا و دلار نوعی دارایی است، مردم نیز تمایل به سرمایه‌گذاری در آن را دارند. تفاوت بازار آزاد و بورس مسکن در این است که سرمایه‌گذاری در بورس با ضرر همراه است حضور در این بازار با ترس همراه است و به همین منظور مطالعه و تحقیق نیاز است؛ اما این موارد در مورد بازار آزاد وجود ندارد و مردم می‌دانند که در مسکن همیشه قیمت‌ها بالا می‌رود، درست است در زمان رکود کمی کاهش می‌یابد اما جهش بعد از آن ضرر ها را جبران خواهد کرد. همچنین در صورت راه‌اندازی بورس مسکن در قالب قرارداد آتی می ‌توان سهام خرید یک واحد مسکونی را در بورس کالا خرید و فروش کرد. البته این امکان وجود دارد که با قیمت روز، ساختمانی را که در آینده ساخته می‌شود خریداری کرد و به این گونه از تورمی که این روزها شاهد گریبان کشور و مردم را گرفته تا حدودی در امان ماند.

به همین جهت افرادی که می ‌خواهند خانه بخرند و از طرفی نگران افزایش قیمت ها هستند، این امکان را دارند که تمام سهم‌ های یک واحد مسکونی را که در بازار آتی بورس کالا عرضه می‌گردد به صورت یک جا خریداری نموده و پس از اتمام کار ساخت آن یک واحد ساختمانی داشته باشند. در این طرح، به راحتی می‌توان با خرید چند سهم چند متر از یک واحد را به دست آورد. به این صورت برای خرید یک واحد ۱۰۰ متری پرداخت میلیاردی لازم نبوده و می‌شود با خرید تک سهم‌ها در بلندمدت صاحب آن خانه شد.

این موضوع در کشور ما که در حال تجربه نرخ تورم بسیاری بالایی است بسیار پرسود خواهد بود زیرا پس‌انداز کردن پول در بلندمدت باوجود چنین نرخ تورمی نه تنها ارزش ‌آفرین نیست بلکه روند نزولی شدیدی نیز دارد. این موضوع مانع خرید خانه از طریق نظام پس‌انداز می‌ شود. در نتیجه، این ابزار بورسی قادر خواهد بود برای خانه‌دار کردن مردم کاربرد داشته باشد.

بازار بورس انرژی

در این بازار حامل‌ های انرژی و اوراق بهادار بر پایه این حامل ‌ها معامله می‌شود.

اهداف بورس انرژی ایجاد شفافیت در بازار، کشف قیمت دقیق حامل‌های انرژی و رفع انحصار است.

بازار بورس انرژی به دو بازار فیزیکی و مشتقه تقسیم می‌شود، افراد حقیقی از طریق بازار مشتقه می‌توانند اقدام به معامله کنند. امکان معامله در بازار فیزیکی بورس انرژی برای افراد حقیقی وجود ندارد. تفاوت مهم این دو بازار این است که در بازار فیزیکی کالاها مورد معامله قرار می گیرند و در بازار مشتقه اوراق مبتنی بر کالا معامله می شود. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل ‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است. در بازار فیزیکی معاملات در قالب قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، کشف پریمیوم انجام می‎پذیرند و قراردادهای آتی، اختیار معامله و سلف موازی استاندارد و … نیز قابلیت معامله در بازار مشتقه را دارند. در این بازار فقط مشتریان حقوقی حق خرید دارند بجز در اوراق سلف که افراد حقیقی هم حق خرید دارند.

بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ با هدف ایجاد بازاری شفاف کارآمد با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.

نظرات و تصمیمات هیئت رئیسه مجلس در مورد بورس

عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی مطرح کرد: دولت بعضاً سوءاستفاده‌هایی از بازار بورس به نفع خودش دارد که به زودی مجلس تصمیمات جدی برای ساماندهی این بازار اتخاذ می‌کند. حسینعلی حاجی ‌دلیگانی با اشاره به اقدامات مجلس برای ساماندهی بازار بورس، اظهار داشت: در مجلس اقدامات خوبی برای بهبود بازار بورس انجام و جلسات متعددی در این زمینه برگزار شده است. همچنین مجلس شورای اسلامی زوایای مختلف بازار بورس را مورد بررسی و خلا ها و نقاط ضعف آن را شناسایی کرده است اما با وجود این ها، هنوز در مدیریت بازار بورس مشکلاتی وجود دارد.

همچنین ایشان تصریح کرد: نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد، آن است که دولت در برخی از مقاطع از بازار بورس به نفع خودش سوءاستفاده می‌ کند. زمانی که دولت می‌خواهد سهام خودش را به فروش برساند، با همکاری برخی از سهامداران عمده قیمت آن سهام را افزایش می ‌دهد و زمانی که سهام خود را عرضه کرد و به فروش رساند، بازار را رها می‌کند تا قیمت‌ها سقوط کند.

وی در ادامه گفت: در واقع از این طریق، دولت سهام‌های خودش را با قیمت گزافی به فروش می‌رساند اما مردم که این سهام‌ها را خریداری می‌کنند، دچار ضرر و زیان می‌شوند.

بورس کالا چیست | چگونه وارد بورس کالا شویم؟

بازار بورس ایران به چهار دسته تقسیم می شود. بورس کالا یکی از انواع بازارهای موجود در بازار بورس ایران به شمار می رود. دسته بندی بازار بورس شامل موارد زیر است :

در جهان، بازار بورس ارز هم وجود دارد که در آن ارز کشورهای خارجی معامله می شود. این در حالی است که در ایران معاملات ارز، خارج از بورس و در صرافی ها انجام می شود.

در این مقاله شما را با بورس کالا و سازوکارهای آن آشنا می سازیم.

تاریخچه بازار بورس کالا در ایران

دولت و مجلس شورای اسلامی با هدف ایجاد بازاری شفاف برای کالاهای اساسی و مواد اولیه واسطه ای بازار بورس کالا را ایجاد کردند. در این بازار علاوه بر سهولت در معاملات، قیمت کالاهای نام برده نیز مشخص می گردد.

در واقع بازار بورس کالا برای رفع برخی ناکارآمدی های بازار سنتی و همچنین غلبه بر نوسانات کاذب، عدم شفافیت لازم در کشف ارزش ذاتی یک سهم و نبود تضمین های کافی به معامله گران بوجود آمد.

سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران به عنوان اولین بازار بورس کالا در ایران در سال 1382 فعالیت خود را آغاز نمود. پس از آن سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در سال 1383 شروع به کار کرد. با تصمیم شورای عالی بورس در سال 1384، بازار بورس فلزات و کشاورزی با یکدیگر ادغام شده و تحت عنوان بورس کالا به فعالیت خود ادامه دادند. دکتر سید ابراهیم عنایت یکی از بنیانگذاران بازار بورس کالا و همچنین از پیشکسوتان بازار سرمایه در ایران می باشند.

اغلب کالاهای مورد معامله در بازار بورس کالا ، کالاهای خام و فرآوری نشده هستند. از جمله این کالاها می توان به: زعفران، گندم، برنج، فلزات، پنبه، ذرت، پسته، محصولات شیمیایی، محصولات حوزه پتروشیمی و نفتی، کانی های فلزی و … اشاره نمود. در واقع بازار بورس کالا پل ارتباطی میان خریداران و فروشندگان این محصولات به شمار می رود.

بورس کالا ( Mercantile Exchange )

به بیان ساده بورس کالا ، بازاری منسجم است که فروشندگان کالاهای خود را در آن عرضه می نمایند. کالاهای عرضه شده توسط کارشناسان مربوطه قیمت گذاری می شوند. هدف از تشکیل این بازار، ایجاد سازوکاری مناسب برای انجام معاملات و همچنین حذف نقص ها و کاستی های بازار سنتی می باشد. فعالان این بازار به دو گروه تقسیم می شوند:

1- تولیدکنندگان و عرضه کنندگانی که تمایل دارند از نوسانات قیمت موجود در بازار در امان باشند.

2- افرادی که برعکس گروه اول، از نوسانات موجود در قیمت بازار استقبال نموده و از این طریق سود کسب می نمایند.

مزایای تشکیل بازار بورس کالا

• کنترل و انتقال ریسک موجود در بازار
• فراهم سازی بستری مناسب جهت انجام معاملات به صورت خودکار و نظام مند
• مشخص بودن مبدأ و خصوصیات کامل کالاهای مورد معامله
• کشف قیمت به صورت شفاف از طریق حراج حضوری، حذف رانت و مقابله با فساد موجود در بازار معاملات
• ضمانت کیفیت کالاها از طریق پذیرش کالا منوط به دارا بودن استانداردهای تعیین شده
• حذف بخش بزرگی از هزینه های مربوط به انجام معاملات از طریق تشکیل بازاری مستقل و بدون واسطه
• فراهم سازی ابزارهای مالی مناسب جهت انجام معاملات نقدی و آتی کالا

انواع بازارها در بورس کالا

بازار بورس کالا بر اساس انواع کالاهایی که در آن عرضه می شوند، تقسیم بندی می شود. در ادامه هر کدام را به صورت مفصل شرح خواهیم داد.

1. بازار فیزیکی

در بازار فیزیکی، کالاهای فیزیکی و مشهود مورد معامله قرار می گیرد. در واقع عملکرد این بازار تا حدودی شبیه به بازارهای سنتی است، با این تفاوت که بازار فیزیکی سازوکارهای اختصاصی و پیشرفته تری دارد. از جمله تفاوت های بازار فیزیکی و بازار های سنتی می توان به شفافیت بالای سطوح قیمتی و حجم معاملات بسیار زیاد در بازار فیزیکی اشاره نمود.

چهار گروه اصلی کالایی در بازار فیزیکی مبادله می شوند که عبارتند از:

• محصولات کشاورزی: این محصولات شامل: گندم، ذرت، جو، پسته، برنج، جوجه، تخم مرغ، شکر، عدس، روغن خام، مرغ منجمد، زعفران و . می باشد.
• محصولات شیمیایی و پتروشیمی: این محصولات شامل: محصولات شیمیایی (اوره، بنزین، اسید استیک و . ) و محصولات پلیمری (پلی پروپن، پلی اتیلن، پلی استراین و . ) می باشد.
• محصولات صنعتی و معدنی (کانی های فلزی): این محصولات شامل : آلومینیوم، مس، سرب، فولاد، روی و . می باشد.
• فرآورده های نفتی: این محصولات شامل : روغن، گوگرد، قیر، عایق رطوبتی و . می باشد.

بازار فیزیکی و قراردادهای مرتبط با آن

قراردادهای مورد استفاده در بازار فیزیکی شامل موارد زیر است:

قرارداد نقدی (تحویل فوری)

در این قرارداد، طرفین ملزم هستند به مدت 72 ساعت وجه و کالا را مبادله نمایند. به این صورت که خریدار کل مبلغ قرارداد و کارمزد آن را به صورت نقد پرداخت نموده و در مقابل کالای خریداری شده را از فروشنده دریافت می نماید.

قرارداد نسیه

در این قرارداد، خریدار، کالا را حداکثر تا 72 ساعت دریافت و بهای آن را در آینده پرداخت می نماید.

قرارداد معاوضه

در این قرارداد، دارایی در مقابل دارایی دیگر مورد معامله قرار می گیرد. به عنوان مثال طرفین معامله توافق می نمایند تا بهای برنج خریداری شده را با ذرت پرداخت نمایند.

قراداد سلف

در این قرارداد، خریدار ملزم به پرداخت کامل بهای کالای خریداری شده می باشد و در آینده آن را تحویل می گیرد. در واقع فروشنده کالا به منظور تأمین منابع مالی مورد نیاز خود، کالا را پیش فروش نموده است. این قرارداد درست برعکس قرارداد نسیه می باشد.

2. بازار فرعی

معاملات بازار بورس کالا به طور کلی در سه تابلوی اول، دوم و فرعی طبقه بندی می شوند. این دسته بندی بر اساس درجه نقدشوندگی سهام شرکت های حاضر در این بازار صورت می گیرد. تابلوهای اول و دوم در دسته تالار اصلی و تابلوی فرعی در دسته تالار فرعی قرار می گیرد.

بازار فرعی به لحاظ سازوکارهای عملیاتی مانند بازار فیزیکی است و ماهیت اصلی آن ها تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد. تنها وجه تمایز این دو بازار گسترده تر بودن اقلام کالایی موجود در بازار فرعی نسبت به بازار فیزیکی می باشد.

به عبارت دیگر، علاوه بر اموال غیر منقول، کالاهایی که شرایط پذیرش در بازار فیزیکی را ندارند، در بازار فرعی مورد معامله قرار می گیرند. برای پذیرش کالا در این بازار کافی است شرایط زیر احراز گردد:

• عدم وجود ممنوعیت و محدودیت به لحاظ قانونی در معامله کالا
• بررسی و احراز مشخصات و شرایط کالا و همچنین انطباق کالا با شرایط اعلام شده در اطلاعیه های مربوط به عرضه در بورس
• تأمین وثیقه های لازم از سوی عرضه کننده کالا نزد اتاق پایاپای به منظور تضمین تحویل کالا

3. بازار مشتقه

بازار مشتقه، بازاری است که در آن بر حسب نیاز سرمایه گذاران روش جدیدی برای انجام معاملات بوجود آمده است. در این بازار، اوراق مشتقه مورد معامله قرار می گیرند. اوراق مشتقه، اوراقی هستند که براساس دارایی پایه مانند: محصولات کشاورزی، شیمیایی، طلا و . ارزش گذاری می شوند.

فرایند انجام معاملات در بازار مشتقه به این صورت است که ابتدا یک دارایی مشخص به عنوان دارایی پایه در نظر گرفته می شود و سپس قیمت معاملات از قیمت دارایی مشتق می گردد. به عبارت دیگر در این بازار، قراردادها براساس کالای پایه در نظر گرفته شده برای انجام معامله تنظیم می گردند. دارایی پایه می تواند سکه، زعفران، پسته، زیره، فرآورده های نفتی و انواع محصولات ارزشمند دیگر باشد.

بازار مشتقه و قراردادهای مرتبط با آن

در بازار مشتقه، از دو نوع قراردادهای آتی و اختیار معامله استفاده می شود.

قرارداد آتی

این قرارداد، بر پایه توافق طرفین بر خرید و فروش دارایی ها در سررسید مشخص و با قیمت معین صورت می گیرد. به عبارت دیگر در قرارداد آتی، فروشنده ملزم است تا در سررسید تعیین شده، مقدار مشخصی از کالا را به قیمت معلوم بفروشد، در مقابل خریدار نیز مکلف به خرید با توجه به شرایط تعیین شده از قبل می باشد.

طرفین معامله جهت خودداری از فسخ قرارداد، وجهی را به صورت شرط ضمن عقد به عنوان ضمانت نزد اتاق پایاپای به تعهد می گذارند. طرفین متعهد می شوند تا متناسب با نوسانات قیمت، وجه تضمین شده را تعدیل نمایند. اتاق پایاپای به عنوان نماینده می تواند بخشی از آن را تحت عنوان اباحه (اجازه تملک) تصرف در اختیار فرد ذینفع قرار دهد.

طرفین قرارداد می توانند با منعقد نمودن قرارداد صلح در میان خود قبل از سررسید تعیین شده، قرارداد را لغو نمایند. لازمه این امر جایگزین نمودن فردی دیگر به جای هر یک از طرفین می باشد. همه قراردادها در سررسید معین شده تسویه می گردند.

قرارداد اختیار معامله

در این قرارداد، هر یک از طرفین می توانند اختیار خرید یا فروش را از طرف دیگر خریداری نمایند.

این قرارداد به دو دسته قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می شود.

• قرارداد اختیار خرید: در این قرارداد، اختیار یا حق خرید میزان مشخصی از کالا با قیمت معین و منطبق با استانداردهای بازار بورس توسط عرضه کننده کالا و در زمان مشخص شده به طرف دیگر قرارداد واگذار می گردد. این امر بدون الزام طرف مقابل به خرید صورت می گیرد.
• قرارداد اختیار فروش: در این قرارداد برعکس قرارداد خرید، اختیار فروش میزان مشخصی کالا به طرف دیگر واگذار می گردد. این امر بدون الزام طرف مقابل به فروش صورت می گیرد.

4. بازار مالی

بازار مالی با هدف جذب و سازماندهی هر چه بهتر سرمایه های سرگردان موجود در دست سرمایه گذاران ایجاد شده است. این بازار با گردآوری و جهت دهی مناسب این سرمایه ها قسمتی از نیاز مالی بازار بورس کالای کشور را تامین می نماید. ابزارهای مختلفی در بازار مالی وجود دارد که با توجه به نوع کالاهای مورد معامله و شرایط بازار با یکدیگر تفاوت دارند.

بازار مالی و قراردادهای مرتبط با آن

قرارداد سلف موازی استاندارد

این قرارداد همانند قرارداد سلف می­ باشد، با این تفاوت که در این قرارداد خریدار می تواند پیش از سررسید، قرارداد را به شخص دیگری واگذار نماید. در قرارداد سلف موازی استاندارد، ابتدا در بازار اولیه، دارایی های پایه مطابق با استانداردهای تعیین شده عرضه می شود و سپس توسط خریداران مورد معامله قرار می گیرد.

خریداران با تسویه قرارداد با فرد فروشنده، معادل دارایی خریداری شده را در بازار ثانویه به شکل سلف موازی استاندارد عرضه می نمایند. در معاملات این قرارداد برخلاف معاملات آتی، اهرم و فروش استقراضی وجود ندارد.

گواهی سپرده کالایی

گواهی سپرده کالایی، اوراق بهاداری است که نشان دهنده مالکیت دارنده آن بر مقدار مشخصی از کالا می باشد. پشتوانه این اوراق، قبض یک انبار استاندارد است که توسط انبارهای مورد تایید بازار بورس صادر می‌گردد. از جمله کاربردهای این اوراق بهادار، ایجاد پشتوانه ای محکم و ضمانت به منظور دریافت تسهیلات از نظام بانکی و انجام معامله در بازار بورس کالا می باشد.

صندوق های کالایی (ETC)

صندوق کالایی قابل معامله (ETC) در نتیجه تلاش بورس کالا در زمینه طراحی ابزاری نوین برای انجام معاملات ایجاد شده است. سرمایه گذاران با خرید اوراق مربوط به این صندوق ها و بدون نیاز به خرید و نگهداری مستقیم کالای مورد نظر خود، از مزایای معاملات آنها بهره مند می گردند. از جمله مزایای این صندوق ها می توان به تنوع سبد کالا و همچنین حفظ دارایی در مقابل تورم اشاره نمود.

نحوه دریافت کد بورسی کالا

کدهای معاملاتی موجود بازار مالی به سه دسته تقسیم می شوند:

• کد معاملاتی عام: این کد برای معامله گروه یا کالایی خاصی نمی باشد. دارندگان آن می توانند تمامی کالاهای موجود در بازار را خرید و فروش نمایند.
• کد معاملاتی خاص: این کد برای معامله یک یا چند کالای مشخص ایجاد شده است. دارندگان آن می توانند تنها چند نوع کالای خاص را خرید و فروش نمایند.
• کد معاملاتی خاص گروه: این کد برای معامله گروه خاصی از کالاها ایجاد شده است. دارندگان آن می توانند تنها آن گروه خاص از کالاها را خرید و فروش نمایند.

متقاضیان دریافت کد معاملاتی بر حسب هویت حقیقی یا حقوقی خود، لازم است مدارک مورد نیاز زیر را برای دریافت کد تهیه و به نهاد مربوطه تحویل دهند.

مدارک مورد نیاز جهت صدور کد مشتریان حقیقی ایرانی

1. اصل فرم درخواست کد حقیقی ایرانی
2. کپی برابر اصل شده کارت ملی و شناسنامه (صفحه توضیحات در صورت لزوم)
3. ثبت نام در سامانه امور مالیاتی به عنوان مودی (پرداخت شده) مالیاتی
4. سایر موارد در صورت نیاز به تشخیص کمیته

مدارک مورد نیاز جهت صدور کد مشتریان حقوقی ایرانی

1. اصل فرم درخواست کد حقوقی ایرانی
2. کپی برابر اصل شده کارت ملی و شناسنامه مدیر عامل و تمام اعضاء هیأت مدیره (صفحه توضیحات در صورت لزوم)
3. اساسنامه
4. روزنامه رسمی تاسیس شرکت، آخرین تغییرات اعضای هیات مدیره و سایر روزنامه های رسمی مهم (تغییر نام و . )
5. صورت های مالی حسابرسی شده آخرین دوره (در صورت عدم شمول برای حسابرسی، اظهارنامه مالیاتی)
6. پروانه بهره برداری و سایر مجوزهای فعالیت معتبر
7. سایر موارد در صورت نیاز به تشخیص کمیته

مراحل و نحوه داد و ستد در بازار بورس کالا

پس از دریافت کد معاملاتی بورس کالا ، فرآیند داد و ستد کالا در این بازار طی مراحل زیر قابل انجام است:

• انتخاب کارگزار مناسب
• برای آشنایی با تمامی کارگزاری‌های فعال در بورس ایران به سایتکارگزاران بورس مراجعه نمایید.
• تکمیل فرم ثبت سفارش نزد کارگزار منتخب توسط مشتری و ثبت قیمت پیشنهادی مورد نظر
• انتقال و انتشار سفارش مشتری توسط کارگزار به تالار معاملات
• شرکت در حراج توسط کارگزاری و انجام معامله در تالار
• کسر سپرده اولیه و واریز نمودن مابقی وجه به حساب کارگزار نزد اتاق پایاپای
• تسویه نمودن اسناد معاملات نزد اتاق پایاپای و صادر نمودن اسناد معاملاتی
• تسویه مالی معاملات نزد اتاق پایاپای
• انجام نقل و انتقالات وجوه پس از کسر هزینه ها از طریق حساب بانکی به حساب معامله گران

نتیجه گیری

بورس کالا ، بازاری است که در آن کالا و اوراق بهادار مبتنی بر آنها مورد معامله قرار می گیرد. در ایران، بازار بورس کالا با هدف ایجاد تحول در بازار سنتی، شفاف سازی قیمت ها و رفع نقص های بازار سنتی ایجاد شد.

بورس کالا چیست ؟ (راهنمای جامع)

بورس کالا بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه می‌کنند و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌شود.

در بورس کالا معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج و… دادوستد می‌شوند. یکی از مزایای بورس کالا، حضور نهادهای نظارتی و تنظیم‌کننده بازار است که تمامی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و تجار کالا با حضور این نهادها، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار می‌شوند.

یک تعریف ساده از بورس کالا

اگر بخواهیم یک تعریف ساده از بورس کالا بیان کنیم، می‌توانیم بگوییم بورس کالا فضایی است برای مجموعه‌ای از عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان که برای خرید و فروش کالای خاصی به شکل‌های مختلف با توجه به ماهیت کالا به آن بازار وارد می‌شوند. همچنین یکی دیگر از ویژگی‌های این بازار که می‌توان به این تعریف اضافه کرد قانونمند بودن این بازار است. شاید اگر هدف این بازار را به این تعریف اضافه کنیم، تعریف ما از بازار بورس کالا کامل شود.

ضرورت پیدایش بورس کالا، چیست؟

همان‌طور که گفته شد بازار بورس می‌توانست نیاز بسیاری از افرادی که در بازار سنتی فعالیت می‌کردند را تأمین کند. بورس کالا، به دنبال تشکیل بازاری کامل در جهت رفع ایرادات بازار سنتی به وجود آمد. در ادامه به چند مورد از دلایل و ضرورت پیدایش بورس کالا، اشاره خواهیم کرد.

• نبود قانون و هرج‌ومرج در قیمت‌ها
• نبود یک مرجع قیمت گذار با ضمانت اجرایی
• غیرقابل‌پیش‌بینی بودن قیمت‌های آینده
• امکان کلاه‌برداری
• نبود آمار و اطلاعات دقیق

مزایای بازار بورس کالا نسبت به بازار سنتی

پس از تشکیل بازار بورس کالا، افراد در حوزه‌های مختلف واردشده و اقدام به معاملات محصولات مدنظر خود کردند. طبق تجربه این افراد، بازار بورس کالا نسبت به بازار سنتی مزایای زیادی دارد. در ادامه به چند مورد از این مزایا اشاره‌شده است:

• قانونمند، قابل نظارت و شفاف
• پوشش، توزیع و انتقال ریسک
• کشف قیمت در حین معاملات به‌صورت شفاف
• تضمین ابعاد مختلف معامله
• ایجاد بازار مستقیم و صرفه‌جویی در هزینه‌های بازاریابی و فروش
• یکی دیگر از مزایای منحصربه‌فرد بازار بورس کالا این است که می‌تواند برای بازارهای مختلف، ابزارهای مالی جدیدی طراحی کند و با توجه به شرایط جدید منجر به رشد بیشتر بازار نسبت به قبل شود.

چرا بورس کالا، ایجاد شد؟

به‌طورکلی بورس کالا، سعی در ایجاد یک بازار مدرن دارد که این بازار منشأ و مرجع قیمت گذاری برای آن بازار در کشور باشد، بورس کالا بازار امنی را برای کالاهای فیزیکی برای همگان ایجاد کرده است. بورس کالابا توجه به تغییرات سبک زندگی و نیازهای گوناگون جامعه، جهت پوشش دادن ریسک‌ها و جبران نقص‌های موجود در بازار سنتی به طراحی ابزارهای معاملاتی گوناگون می‌پردازد.

چه کسانی به بورس کالا مراجعه می‌کنند؟

۱- گروه اول كسانی هستند كه می‌خواهند از ريسک نوسان كاذب قيمت‌ها در امان باشند. در واقع بورس‌های كالا به عنوان عاملی موثر برای کاهش ریسک توليدكنندگان كالا و مصرف‌ كنندگان عمده در بازار شناخته می‌شود.

۲- گروه دوم بر خلاف گروه اول، از نوسانات قيمت استفاده كرده و سود خود را حداكثر می‌كنند. در بورس‌های كالا، اين گروه با نام سوداگران (Speculator) شناخته می‌شوند.

تاریخچه بورس کالا در ایران

در راستای تحقق اهداف برنامه سوم و چهارم توسعه که مطابق با آن‌ها شورای عالی بورس موظف به راه‌اندازی و گسترش بورس‌های کالایی در ایران شناخته شده بود، بورس فلزات در شهریور ۱۳۸۲ (نخستین بورس کالایی در ایران) و بورس کالای کشاورزی در شهریور ۱۳۸۳ آغاز به فعالیت کردند. بر مبنای قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران و با تصویب شورای عالی بورس، شرکت بورس کالای ایران در آذر ۱۳۸۵ با درهم آمیختن بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی تشکیل شد و پس از پذیره‌نویسی و برگزاری مجمع عمومی، از مهر ۱۳۸۶ کار خود را زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز کرد. گفتنی است ارکان شرکت بورس کالای ایران هم اکنون شامل «مجمع عمومی»، «هیئت مدیره»، «مدیرعامل»، «بازرس/حسابرس» می‌شود.

چه قراردادهایی در بورس کالا، معامله می‌شوند؟

همه داد و ستدها در بورس کالا، در قالب قراردادهای استاندارد انجام می‌گیرد. به طور کلی، قراردادهای «نقدی»، «سلف»، «نسیه»، «آتی» ،«اختیار معامله» ، «صلح» و «معاوضه» برای داد و ستد هر کالا وجود دارد.

اجزای مهم در بورس کالا

بازار فیزیکی، بازار فرعی، بازار مشتقه و بازار مالی از اجزای مهم بورس کالا هستند. در ادامه تعاریفی کلی از این بازارها را بیان می‌کنیم.

بازار فیزیکی

بازار فیزیکی باهدف معامله کالا در بورس و تحویل آن شکل گرفته است. ماهیت این بازار به بازار سنتی ازنظر تحویل کالا شبیه است؛ اما با سازوکارهای پیشرفته و کامل‌تر. در بازار فیزیکی ۴ دسته اصلی گروه‌های کالایی در بورس عرضه می‌شوند. نکته قابل‌توجه این است که بیشترین ارزش معاملات در بورس کالا، در بازار فیزیکی رقم می‌خورد. این بازار فقط باهدف فراهم کردن فضایی جهت تشکیل بازاری برای عرضه کنندگان (صنایع بالادستی) مواد خام (مانند محصولات پتروشیمی، محصولات پالایشگاهی، محصولات فلزی و محصولات کشاورزی) و تولیدکنندگان (صنایع پایین‌دستی) شکل گرفته است.

بازار فرعی

این بازار نیز سازوکاری شبیه بازار فیزیکی دارد. هم ازنظر ماهیت اصلی آن یعنی معامله جهت تحویل کالا و هم ازنظر سازوکارهای تسویه و قانونمند بودن آن شبیه به بازار فیزیکی است. تنها تفاوت این بازار با بازار فیزیکی این است که این بازار باهدف بازار مشتقه چیست؟ بهره‌مند شدن طیف وسیع‌تری از بازار کالایی کشور از مزایای بورس کالای ایران، با مقررات آسان‌تری در خصوص قواعد پذیرش کالا راه‌اندازی شده است.

بازار مشتقه

بازار مشتقه را نوع جدیدی از بازار بورس کالا می‌توان تعریف کرد که با توجه به نیاز بعضی بازارها و ماهیت کالاها دست به تعریف ابزار جدیدی برای معامله این کالاها زده است. این بازار از ابزارهایی مانند قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله برای تعریف جدیدی از معاملات بورس کالا باهدف شکل‌گیری بازار برای طیف جدیدی از سرمایه‌گذاران شکل گرفته است. در این بازار یک دارایی پایه که قراردادها بر روی آن منتشر می‌شوند، تعریف می‌شود. این دارایی پایه می‌تواند محصولات کشاورزی، انواع فلزات و انواع فراورده‌های نفتی باشد. در ایران نخستین بازار قراردادهای آتی بر روی سکه و محصولات کشاورزی مانند زعفران شکل گرفت. رفته‌رفته در این نوع معاملات محصولات دیگری نظیر پسته و زیرِ نیز افزوده شد. مخاطبان این بازار طیف بزرگ‌تری از سرمایه‌گذاران خرد هستند که تمایل به سرمایه گذاری در این ابزار جدید را دارند.

بازار مالی

این بازار نیز باهدف جذب سرمایه‌های سرگردان در جهت تامین مالی بخش تولید در کشور در بورس کالای ایران شکل گرفته است. در این بازار ابزار مختلفی طراحی شده که هر کدام از این ابزار با توجه به ماهیت آن بازار و کالای قابل معامله در آن بازار به وجود آمده است. بازار مالی به سه بخش سلف موازی استاندارد،

سخن آخر

با توجه به انواع بازارهای بورس کالا مشخص می‌شود هرچقدر که جلوتر می‌رویم، بورس کالا ابزارها و بازارهای جدیدی را برای سرمایه‌گذاری تعریف می‌کند که علاوه برجذب سرمایه برای بخش‌های مختلف که نیاز به سرمایه گذاری دارند، بازارهای امن و جدیدی را برای سرمایه گذاران فراهم می‌کند. قانونمند بودن و شفافیت در این بازار، باعث اعتماد همه طرف‌های معامله به این بازار شده است. مرجع بودن قیمت های بورس باعث شده که همه فعالان بازار منتظر کشف نرخ در بازار شوند و بازارهای موازی بورس کالا بعد از این کشف نرخ، قیمت‌های خود را اعلام می‌کنند.