دلایل تغییر نرخ ارز

ارسال به دوستان

دلایل تغییر نرخ ارز تشریح شد

با بحران در منطقه یور قیمت دلار در بازارهای جهانی با رشد قابل توجهی مواجه شد و بازار ارز ایران نیز متاثر از این وقایع دچار التهابات زیادی شد. روی آوردن عده زیادی به خرید و فروش دلار بر این التهابات دامن زد. این یک مسئله ثابت شده در جهان است که.

با بحران در منطقه یور قیمت دلار در بازارهای جهانی با رشد قابل توجهی مواجه شد و بازار ارز ایران نیز متاثر از این وقایع دچار التهابات زیادی شد. روی آوردن عده زیادی به خرید و فروش دلار بر این التهابات دامن زد. این یک مسئله ثابت شده در جهان است که با کاهش نرخ جهانی طلا قیمت های ارز سقوط می کند این در حالیست که در کشور ما به دلایل مختلف از جمله عدم نظارت و سیاست کارآمد از سوی دولت این موضوع رنگ عمل به خود نمی گیرد .البته ناگفته نماد که مردم نیز به نوبه خود بر این التهابات دامن زدند، چراکه با افزایش نرخ دلار و پایین بودن نرخ سود بانکی ،شاهد سرازیر شدن سرمایه های سرگردان مردم به سمت بازار ارزبودیم که این خود مزید بر علت شد. با وجود کاهش بحران ها و پایین آمدن نرخ ارز ، کماکان نوسانات در بازار ایران دیده می شود به طوری که تفاوت زیادی بین ارز دولتی و ارز آزاد وجود دارد. این نکته که چرا با کاهش نرخ دلار ، همچنین افزایش سود بانکی وتشدید نظارت ها، باز هم در بازار شاهد نوسانات هستیم و اینکه چه کسانی تعیین کننده نرخ ارز در بازار آزاد هستند، جای بسی تامل دارد. این که چرا در زور آزمایی نرخ ارز دولتی و آزاد همیشه نرخ دولتی مغلوب است، پرسشی است که از تنی چند از کارشناسان حوزه اقتصادی جویا شدیم.

کاظم دلخوش:
سوء استفاده عده ای موجب افزایش قیمت ارز شده است
کاظم دلخوش سخنگوی کمیسیون اقتصادی، در رابطه با افزایش چند وقت اخیر قیمت سکه و ارز گفت: بالا رفتن قیمت سکه و ارز در سال گذشته متاثر از چندین عامل است . وی یکی از عوامل بالا رفتن نرخ ارز را نوسانات نرخ طلا و ارز در بازار های جهانی برشمرد و افزود: با بالا رفتن قیمت جهانی طلا و ارز این افزایش در بازارهای ایران نیز خود را نشان می دهد . دلخوش عامل دیگر این افزایش قیمت ها را تحریم اعلام و عامل دیگر را نیز مربوط به سوء مدیریت و عدم نظارت کافی در این زمینه عنوان کرد. عضو کمیسیون اقتصادی یکی از عوامل مهم و اساسی این نوسانات را که مزید بر علت شده و موجب بالا رفتن غیر واقعی نرخ ارز شد، سوء استفاده برخی فرصت طلبان و سود جویان از این آشفته بازار خواند . وی افزود: مصداق این جور افراد را در زمان جنگ نیز داشتیم که یک عده با احتکار کالا ها منجر به بالا رفتن قیمت ها می شدند. وی افزود: این افراد از نوسانات بازار سوء استفاده کرده و به التهابات دامن زدند.

بهمن آرمان ، کارشناس اقتصادی:
تولید، پشتوانه پول ملی هر کشور است
بهمن آرمان، در پاسخ به سئوال خبرنگار ما در خصوص عدم تناسب نرخ ارز و طلا گفت: تورم سنگینی که طی سال های گذشته بر اقتصاد ما حاکم شده انتظارات را به کاهش نرخ ارز برده است. آرمان اظهار داشت: به دلیل اینکه قیمت طلا به دلار محاسبه و دلار نیز در بازار داخلی تبدیل به ریال می شود طبیعتا قیمت طلا هم متاثر از شرایط دلایل تغییر نرخ ارز حاکم بر نرخ ارز می باشد.آرمان در ارتباط با اینکه تثبیت قیمت ارز چه کمکی می تواند به اقتصاد به خصوص بازرگانان داشته باشد گفت: با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد ایران انتظار تثبیت نرخ ارز وجود ندارد و معمولا نرخ ارز تابع متغیرهای بسیار زیادی است که آن را در حالت شناور قرار می دهد. وی با اشاره به تغییر لحظه ای نرخ ارز در بازارهای جهانی گفت: هیچ یک از کشورها نمی توانند ادعای ثابت نگه داشتن نرخ ارز را به دلیل تغییر سایر پارامترها داشته باشند.وی دیدگاه خود را از شناور بودن نرخ ارز این چنین بیان داشت که : نرخ برابری ریال در مقابل سایر ارزها علی رغم تنش هایی که بر بازار بود هنوز محدود است.وی خاطر نشان کرد: به دلیل کوچک بودن بازار ایران و پایین بودن رقم معاملات ارزی در کشور اگر فردی به بازارمراجعه کند و تقاضای مقدار قابل توجهی ارز را داشته باشد، بعید است که بتوانند آن را تامین کنند و همه این ها این منظور را می رساند که بازار هنوز تعادل ندارد.وی پیرامون موضوع ارزش پولی هر کشور که با ذخایر طلا سنجیده می شود نیز گفت: این فرضیه که ارزش پول هر کشوری بر پایه ذخایر طلا و ارز آن سنجیده می شود دیگر صحیح نمی باشد زیرا ارزش پولی هر کشور در حال حاضر با کار و تولید آن کشور شناخته می شود و از آنجایی که نرخ بهره وری در ایران بسیار پایین و میزان سرمایه گذاری در آن اندک است در نتیجه ریال از پشتوانه کامل اعتمادی برخوردار نیست.وی در پایان در خصوص تاثیر تحریم ها در نوسانات ارزی نیز گفت: پشتوانه پولی هر کشوری تولید است و چنانچه میزان سرمایه گذاری ها و در نتیجه تولیدات افزایش پیدا کند طبیعتا پول آن کشور نیز تقویت می شود .

دکتر علی ترکمانی:
بعضی از صرافی ها مسئول تعیین نرخ ارز در کشور هستند
دکتر علی ترکمانی, استادیار موسسه مطالعاتی و پژوهش بین المللی در پاسخ به خبرنگار راه مردم مبنی بر اینکه متولی کنترل قیمت ارز چه کسی است, گفت: برخی از صرافی ها در کشور تعیین کننده نرخ ارز هستند.وی افزود: بخشی از نوسانات قیمت ارز و سکه تحت تاثیر اخبار مربوط به تحریم ها و نرخ طلا است. به طور کل مجموع عوامل منجر به نزول قیمت ارز و سکه در سال جاری نسبت به سال گذشته شده است.ترکمانی با بیان این مطلب گفت: عده ای از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که جلسه1+5 در خرداد ماه موجب کاهش تحریم ها و در نهایت منجر به نزول قیمت دلار و طلا در کشور می شود.ترکمانی پیرامون تاثیر تحریم ها بر قیمت ارز و طلا تصریح کرد: با انجام مذاکرات مثبت ایران با 1+5 کمک بزرگی به نحوه معاملات سرمایه گذاران و به طور کل معاملات در کشور می شود , این در حالی است که با عدم نتیجه مثبت این اجلاس امکان رشد صعودی قیمت طلا و ارز در کشور وجود دارد. وی در ارتباط با نحوه عدم تناسبی که بین قیمت طلا و ارز وجود دارد دلایل تغییر نرخ ارز با اشاره به این مطلب که بین نرخ ارز و طلا رابطه معکوس در کشورهای خارجی وجود دارد, خاطر نشان کرد: با بالا رفتن قیمت ارز سرمایه گذاران به سمت ارز بیشتر می روند, بنابراین با روی آوردن به سرمایه گذاری در ارز, شاهد پایین آمدن قیمت طلا در کشور می شویم. این کارشناس اقتصادی با اشاره به این مطلب که قیمت طلا مبنای قیمت ارز تعیین می شود, به این معناست که مثلا اگر قیمت یک انس طلا که برابر 4/31 دهم گرم است ، در بازارهای جهانی 1600 دلار باشد، یک انس طلا برابر یک میلیون و ششصد هزار تومان است.بنابراین در این صورت قیمت طلا با رشد صعودی همراه می شود.وی در خصوص تاثیر تثبیت قیمت ارز در بازرگانی گفت: با تثبیت نرخ ارز بازرگانان با برنامه ریزی بیشتری می توانند به سرمایه گذاری بپردازند و از هرگونه ضرر و زیان معاف می شوند و به طور کل اقتصاد کشور به سمت دلاریزه شدن می رود و در صورت تثبیت از این تحولات جلوگیری می شود.

مجید نصیر پور سردهایی:
سیاست های دولت مهمترین عامل اثرگذار بر بازار است
مجید نصیر پور سردهایی عضو کمیسیون اقتصادی با بیان اینکه افزایش نرخ ارز متاثر از عوامل داخلی و بین المللی است گفت: با بالا رفتن قیمت ارز در جوامع جهانی به طور طبیعی این افزایش در ایران نیز خود را نشان می دهد. وی با بیان اینکه در کشورهای جهان سوم که دارای اقتصاد بیمارهستند. کوچکترین تغییرات جهانی می تواند در بازارهای آنها تاثیر بگذارد افزود: نحوه تعاملات ما با جامعه جهانی و بانکهای بزرگ جهانی و قدرت های بزرگ اقتصادی جهان بر روی افزایش و یا کاهش نرخ ارز در ایران بسیار تاثیرگذار است وی تصمیمات داخلی کشور را در بالا و پایین رفتن قیمت ارز بسیار موثر عنوان کرد و افزود : به طور مثال شورای پول و اعتبار با تصمیمی به جا و درست در مورد افزایش سود بانکی باعث کاهش نرخ ارز شد در واقع با بالا رفتن سود بانکی افرادی که بر روی خرید و فروش سکه و ارز سرمایه گذاری کرده بودند سرمایه های خود را به بانکها بردند. وی عملکرد افرادی را که سرمایه های عظیمی در بازار سکه و ارز دارند را نیز در این نوسانات نرخ ارز بی تاثیر ندانست . وی با تاکید بر اینکه مطمئناً عملکرد یک عده دلال در بازار سیاه هیچگاه نمی تواند در افزایش نرخ ارز تاثیر عمده ای بگذارد گفت: به طور حتم آنچه که تعیین کننده نرخ ارز است عملکرد کانون های اقتصادی است . وی در پایان با بیان اینکه اگردولت بتواند تصمیمات ماندگار و طولانی مدت بگیرد در کاهش نرخ ارز موثر خواهد بود.

شکور اکبر نژاد:
تغییرات نرخ ارز ناشی از سیاست های دولت است
شکور اکبر نژاد عضو کمیسیون اقتصادی با بیان اینکه مهم ترین عامل افزایش نرخ ارز در ایران مربوط به تعاملات بین المللی دولت با کشورهای دیگر است گفت: تغییرات ارز مربوط به سیاست های دولت است . این دولت است که آگاهانه با عملکرد خود منجر به بالا رفتن نرخ ارز می شود . وی با تاکید بر اینکه نمی توان نوسانات بازار ارز را مربوط به عدم نظارت دانست افزود: دولت کاملا بر بازار ارز احاطه دارد و در واقع هنر مدیریت این است که نیاز به نظارت نباشد . اکبر نژاد تصریح کرد: متاسفانه نرخ ها در بازار ارز کشور ما با یک بخشنامه بالا می رود و با یک بخشنامه پایین می آید و بازاری که با بخشنامه بالا و پایین برود بهتر از این نمی شود .

عبدالرضا ترابی:
بانک مرکزی با تثبیت نرخ ارز موجب رشد سرمایه گذاری می شود
عبدالرضا ترابی نماینده مردم گرمسار با بیان این موضوع که بازار به صورت عرضه و تقاضا ، نرخ ارز را تحت سیطره خود دارد گفت: قیمت های جهانی نیز در بازار آزاد بی تاثیر نیست.عضو کمیسیون اقتصادی اظهار داشت: موضوع کاهش قیمت های جهانی طلا، در بازار ایران متفاوت است چرا که با کاهش قیمت جهانی طلا، نرخ ارز در کشور ما افزایش پیدا می کند.ترابی اعلام نرخ ارز مرجع توسط بانک مرکزی را راهی امن برای سرمایه گذاری سرمایه گذاران اعلام کرد.وی در خاتمه نتایج گروه1+5 را در تعیین قیمت ها ازجمله قیمت ارز تاثیر گذار دانست.

شهباز حسن پور بیگلری:دلایل تغییر نرخ ارز
دولت باید نرخ ارز را تثبیت نماید
شهباز حسن پور بیگلری نماینده مردم سیرجان با اشاره به این موضوع که بانک مرکزی باید به وعده هایی که در قبال کاهش قیمت ها داده است عمل کند، اظهار داشت: عدم ثبات در بازار به صلاح تجار و اقتصاد کشور نیست.عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: تعیین نرخ ارز در بازار آزاد در دست دولت و بانک مرکزی است.وی در خاتمه بیان داشت: دولت باید نرخ ارز را تثبیت نماید.

ارسال به دوستان

دلایل اصلی کاهش نرخ ارز در بازار چیست؟/ حباب در حال تخلیه است

کاهش نرخ ارز در روزهای اخیر سبب شده تا بسیاری از خریدارانی که در ماههای گذشته،وارد بازار شده بودند، اکنون فروشنده شوند.این امر در کنار سایر فاکتورهای اقتصادی،روند کاهشی قیمت را رقم زده‌ است.

به گزارش مهر، قیمت دلار در روزهای گذشته روند کاهشی به خود گرفته است. درست ظرف دو هفته قیمت دلار از نرخی معادل ۱۳ هزار و ۱۵۰ تا ۱۳ هزار و ۲۰۰ تومان در بازار آزاد، روز گذشته تا مرز ۱۱۸۰۰ تا ۱۱۹۰۰ هم کاهش یافت. این کاهش ۱۲۵۰ تومانی در بازار در شرایطی رخ داده است که رئیس کل بانک مرکزی می‌گوید فروش نفت ایران در بازارهای جهانی و از سوی خریداران خارجی، سرعت گرفته و ارز حاصل از آن، در خدمت واردات قرار می‌گیرد.

در عین حال، آمار رسمی نیز حکایت از آن دارد که بازگشت ارز صادراتی به چرخه اقتصادی و تأمین بخش اعظمی از نیازهای ارزی مورد نیاز واردات، بار قابل توجهی را از دوش بازار آزاد برداشته است؛ ضمن اینکه روند کاهشی نرخ ارز طی هفته‌های گذشته، برخی دارندگان ارز را که اتفاقاً ارزهای خود را در دوران نه چندان دور و در زمان بالا بودن نرخ دلار خریداری کرده بودند به این فکر انداخته تا بخشی از دارایی‌های ارزی خود را به فروش برسانند تا بلکه از زیان بیشتر جلوگیری نمایند.

کارسازی بانک مرکزی جواب داد

در این دلایل تغییر نرخ ارز میان فعالان بازار هم خبر از مدیریت بانک مرکزی در بازار می‌دهند که البته لزوماً به معنای تزریق ارز نیست؛ بلکه کارسازی از سمت صرافی‌هایی است که به نوعی طرف حساب بانک مرکزی بوده یا در اختیار بانک‌ها قرار دارند، از سوی بانک مرکزی سبب شده تا مدیریت قیمتی در بازار صورت گیرد.

به هر حال مجموعه شرایط دست به دست هم داده تا قیمت ارز در بازار ثبات نسبی را تجربه کند و حداقل این امیدواری را به کسب و کارها بدهد که این بازار قابلیت مدیریت دارد؛ اگرچه برای تمامی بخش‌های اقتصادی ایران، ثبات بسیار مهمتر از تثبیت نرخ ارز است. در واقع، خواسته بسیاری از فعالان اقتصادی، تلاش برای ثبات در بازار ارز به جای تثبیت است؛ چراکه تثبیت نرخ ارز، کاری جز فشرده کردن فنر قیمتی را در میان‌مدت ندارد و پس از آن، مطابق با تجربه همه جهش‌های قیمتی که در نرخ ارز رخ داده، باید منتظر بود که این فنر دوباره باز شود و تغییرات کلان‌تری را رقم زند.

به هر حال روند کاهشی نرخ ارز در بازار برای بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی خوشایند است؛ چراکه منجر به کاهش نرخ تمام شده آنها در میان مدت خواهد شد؛ اما نکته حائز اهمیت آن است که ثبات در بازار ادامه داشته باشد؛ اما به طور قطع تداوم این ثبات پیش‌شرط‌هایی دارد که باید آن را به درستی رعایت کرد.

حباب بازار ارز در حال تخلیه است

محمد لاهوتی، عضو کمیته ارزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران گفت: به نظر می‌رسد همانطور که رئیس کل بانک دلایل تغییر نرخ ارز مرکزی نیز اشاره کرده‌، منابع ارزی کشور ظرف هفته‌های گذشته بهبود یافته و درآمدهای ارزی کشور بهتر شده که این امر، دست بانک مرکزی برای مدیریت بازار را بهتر از گذشته پر کرده است.

وی افزود: نکته دیگری که به نظر می‌رسد باید مورد توجه قرار گیرد، ارز حاصل از صادرات است که کمک کرده تا نیازهای داخلی کشور تأمین شود؛ ضمن دلایل تغییر نرخ ارز اینکه فاصله‌ای که بین ارز نیمایی و بازار آزاد وجود داشت، به دلیل نرخ خوراک پتروشیمی‌ها اصلاح گردید که این امر کمک کرد تا این دو نرخ در دو بازار مذکور به هم برسند؛ بنابراین از یک سو کاهش نرخ ارز در بازار آزاد و از سوی دیگر افزایش نرخ ارز در سامانه نیما باعث شده تا این دو نرخ به هم نزدیک و به نوعی واردکنندگان مجاب شوند که تفاوتی میان نرخ نیما با ارز صاداتی نداد و بنابراین آنها بیش از گذشته، نیازهای خود را از طریق صادرکنندگان تأمین می‌کنند.

روند کاهشی بازار ارز منطقی است

لاهوتی با بیان اینکه نرخ ۱۳ تا ۱۴ هزار تومانی به عقیده بسیاری از اقتصاددانان و فعالان اقتصادی، حباب داشته و این حباب نیز بالاخره یک روز باید دلایل تغییر نرخ ارز خالی می‌شد که به نظر می‌رسد در حال حاضر در شرایط کاهش یا خروج از این حباب قرار داریم و قیمت واقعی شده است؛ در عین حال شخصاً معتقد نیست که در شرایط کنونی، نرخ ارز به زیر ۱۰ هزار تومان خواهد رسید؛ بلکه معتقدم که نرخ در کانال ۱۰ تا ۱۱ هزار تومانی باقی خواهد ماند؛ ولی نکته مهم آن است که ارز در هر کانال قیمتی قرار گیرد، حتماً ماندگاری داشته باشد و فرمول مابه التفاوت تورم داخلی و خارجی در آن لحاظ شود تا بعد از گذشت مدتی، مجدد فنر رها نشود.

وی اظهار داشت: در پاین یز موضوعات بیرونی می‌تواند تأثیر در افزیاش یا کاهش نرخ ارز داشته باشد اگر تحریم‌ها تعلیق یا آمریکا به میز مذاکره برگردد کمک کننده در کاهش نرخ ارز است اگر در شرایط کنونی بماند در کانال ۱۰ تا ۱۱ هزا تومانی است ولی اگر موضوعات دیگر باشد اتفاقات دیگری رخ خواهد داد و بازار بر اساس آن فاکتورها پیش خواهد رفت.

به گفته لاهوتی، تجربه این را نشان داده که وقتی بی اعتمادی بر بازار حاکم شود، همه در تلاش تهیه کالا بوده و به سمت خرید هجوم می‌آورند؛ اما به محض اینکه همه احساس کنند شرایط در حال تغییر است، همه فروشنده می‌شوند؛ این در حالی است که نه آن شرایط خیلی قابل اعتماد است و نه این شرایط؛ بلکه ثبات باید حاکم شود.

وی تاکید کرد: در شرایط کنونی، بانک مرکزی شرایطی بهتر از گذشته برای مدیریت شناور ارز دارد و با ابزارهایی که در اختیار گرفته، بازار را کنترل می‌کند؛ پس روند چند روز گذشته بازار ارز، منطقی است.

دلایل نوسانات اخیر نرخ ارز

رییس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه بازار ارز دارای شوک های گذرا و موقتی است ، گفت: تمام تلاش خود را برای کنترل بازار ارز انجام می دهیم تا تعادل به این بازار بازگردد.

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی"نفت ما "، دکتر عبدالناصر همتی با حضور در بخش خبری ساعت ۲۱ درباره دلایل نوسانات اخیر نرخ ارز توضیح داد: سیاست‌های پولی به نحوی برنامه‌ریزی شده تا بتوانیم نقدینگی را کنترل کنیم و هدف‌گذاری تورمی برای یک سال آینده را اعلام کرده‌ایم که همان ۲۲ درصد است و امیدواریم با امکاناتی که داریم در راه تحقق آن بکوشیم.
وی افزود: در یک سال گذشته رشد نقدینگی ۳۱ درصد بوده که اگر با میانگین بلندمدت مقایسه کنیم ۶ درصد زیاد شده که این ۶ درصد نمی‌تواند التهابی را در بازار ارز ایجاد کند.
رییس کل بانک مرکزی ادامه داد: اتفاقاتی در دو ماهه اول سال به خاطر کرونا افتاد و از نظر ارزشی نیز برخی از کالاهای صادراتی ما مانند نفت و پتروشیمی دچار مشکل شده‌اند. همچنین بعد از این که مرزها باز شد و ورود کالا به کشورهای طرف تجاری راه افتاد، طبیعی بود که ناترازی بین عرضه و تقاضای ارز در بازار وجود آمد که همه این موارد و جو روانی که بعد از تصمیم آژانس انرژی اتمی و صدور قطعنامه علیه ایران ایجاد شد، عوامل بر هم خوردن بازار بود.
همتی تاکید کرد: این شوک‌ها گذرا است و علت آن این است که قیمت ارز در سامانه نیما مهم است که تجارت کشور در آنجا صورت می‌گیرد، میانگین قیمت ارز در سامانه نیما زیر ۱۶ هزار تومان است و امروز نزدیک ۱۲۰ میلیون دلار تامین ارز در نیما صورت گرفته است.
وی ادامه داد: میانگین یک ماه گذشته درهم ۴۴۰۰ تومان و دلار ۱۶ هزار تومان است که نشان می‌دهد این یک شوک موقتی است که برای شوک‌های موقتی نمی‌توانیم سیاست‌های پولی را تغییر دهیم.
رییس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: اگر نرخ ارزی که برای تولید استفاده می‌شود دچار تغییر شود، سیاست‌های پولی را متناظر آن تغییر می‌دهیم اما اکنون کنترل‌ها انجام شده و در روزهای آینده تعادل بین عرضه و تقاضا در سامانه نیما برقرار می‌شود و سعی می‌کنیم ثبات و تعادل را به اقتصاد برگردانیم.
همتی با اشاره به عبور از اقتصاد نفتی به غیرنفتی، گفت: سال گذشته ۴۲ میلیارد دلار واردات داشتیم و بخشی از نیاز ارزی در این بخش از درآمدهای نفتی و ذخایر تامین می شود، ولی بخش عمده باید از صادرات غیرنفتی باشد.
وی با اشاره به اینکه در دو سال گذشته حدود ۷۲ میلیارد دلار صادرات انجام شده که نزدیک ۴۵ میلیارد دلار از ارز آن برگشت، افزود: ۲۷ میلیارد دلار هنوز برنگشت و امیدواریم صادرکنندگان تا پایان تیرماه شتاب بیشتری بدهند. از شخصیت های حقیقی و حقوقی که ۴۵ میلیارد دلار را آوردند تشکر می کنیم و اگر افرادی نیاورند خدمتشان عرض می کنم که الان باید صادرکنندگان به وظیفه ملی خود عمل کنند و به نظر من حداقل کار این باشد که سریعتر بیاورند.
رییس کل بانک مرکزی درباره انتشار اسامی صادرکنندگان متخلف، بیان داشت: وزارت صمت دیروز اعلام کرد که کسانی که نیاوردند دیگر کارت بازرگانی نمی گیرند. علاوه بر این، دومین ابزار این است که شورای هماهنگی اقتصادی اجازه داد تخلفات به قوه قضاییه ارجاع شود و اینها ابزارهایی است که وجود دارد و البته امیدواریم به این مراحل نرسیم. ما روابطمان با صادرکنندگان صمیمانه است و امیدواریم تا آخر سال بخش اعظم ارز بیاید که این کارها انجام نشود.
وی درباره دخالت بانک مرکزی در بازار ارز بیان داشت: یک کار این است که ارزپاشی بشود در بازار که اگر لازم نباشد انجام نمی دهیم و برای نوسانات کوتاه مدت ذخایر را صرف این کار نمی کنیم ولی اگر احساس شود نوسان بلندمدت خواهد بود مداخله می کنیم. اجازه نمی دهیم از نرخ ارز مناسب فاصله بگیریم و بیشتر دخالت بانک مرکزی برای تامین منابع مورد نیاز واردات است و فقط امروز ۱۲۰ میلیون دلار برای تامین کالا ارائه کردیم. اگر دخالت ما این باشد که با نرخ پایین ورود کنیم که کاری ندارد و این همان است که آمریکا می خواهد و برای ما ثبات بازار مهم است.
همتی در خصوص روند تامین ارز کالاهای اساسی، افزود: من گفتم گشاده دستی در ارزهای ترجیحی نمی کنیم ولی برای واردات غیرضرور ارز نیمایی اختصاص می دهیم و محدودیتی نداریم. ما دو وظیفه مهم داریم که یکی تامین دارو و کالای اساسی است و امروز در کشور همه امکانات وجود دارد. پس تامین نیازهای روزمره زندگی مردم برای ما مهم است و تامین کالاهای اساسی برای ما خیلی مهم است. من رفتم عراق چون پولمان آنجاست و می خواهیم خرید کنیم و بالاخره ما چیزی حدود ۱۵ میلیارد دلار کالای اساسی باید برای مردم بخریم و من با هر وسیله ای که باشد این کار را انجام می دهم. اولویت دوم ما تامین مواد اولیه و قطعات کارخانجات است. مهم برای ما کنترل تورم است که انجام خواهد شد.

نرخ ارز در کش و قوس عوامل غیر اقتصادی

کبنا ؛نرخ ارز و نوسانات آن یکی از چالش های اصلی اقتصاد کشور است و طبق نظر کارشناسان بخش قابل توجهی از این بی ثباتی نه در اقتصاد که در عوامل غیر اقتصادی ریشه دارد.
طبق نظر کارشناسان سازوکار بازار و ظرفیت های اقتصاد کشور تعیین کننده های اصلی و منطقی قیمت ارز هستند. بنابر این در صورتی که قیمت ارز فراتر و یا پایین تر از ظرفیت اقتصادی برود، بدون شک تغییرات آن طبیعی نبوده و این امر نشان دهنده دخالت عواملی غیر اقتصادی در سازوکار بازار است.
در روزهای گذشته نوسانات قیمت ارز، در کنار عوامل بازار، از عوامل غیر بازاری و غیر اقتصادی نیز متأثر شده است. در این مورد رئیس بانک مرکزی در گفت وگو با رسانه ملی دلایل افزایش قیمت ارز را ورود تقاضای پایان سال به بازار، اخبار منفی در رابطه با تصویب FATF و «برخی جوسازی‌ها» دانسته است. وی به اظهارات برخی از مقامات سیاسی کشور انتقاد کرده و گفته است اظهارات غیرکارشناسانه حکم هیزم برای آتش نوسان‌سازان بازار ارز داشته است.
در میان عواملی که رئیس کل بانک مرکزی عوان داشته است تنها یک عامل اقتصادی دیده می شود. در واقع موضوع FATF و جوسازی ها از عوامل غیر اقتصادی و البته سیاسی نوسانات قیمت ارز به شمار می روند. از این رو، صاحبنظران بر این باورند که مشکلات اقتصادی و از جمله بی ثباتی بازار ارز به همان اندازه ای که در کژکارکردی عناصر اقتصادی ریشه داشته باشد، می تواند ناشی از عوامل غیر اقتصادی نیز باشد.
** گره خوردن قیمت ارز به سرنوشت FATF
طبق نظر کارشناسان اگر چه FATF اقدام به تمدید تعلیق نام ایران در فهرست سیاه خود کرده است اما طولانی شدن فرایند تصویب لوایح باقی مانده پالرمو و CFT گمانه زنی ها در باره عدم تأیید آن را تقویت کرد. از آنجایی که بازار چشم به سرنوشت این لوایح دوخته بود تا در صورت تصویب واکنش مناسب را نشان دهد تقویت احتمال عدم تصویب با واکنش افزایشی قیمت ارز همراه شد.
بنابر این در حال حاضر FATF مهمترین عامل غیر اقتصادی مؤثر در نوسانات و به ویژه افزایش نرخ ارز محسوب می شود. این اهمیت از آنجا ناشی می شود که در شرایط تحریمی، اروپا عملیاتی کردن سازوکار مالی خود برای تسهیل روابط اقتصادی با ایران را به نوعی مشروط به تصویب لوایح باقی مانده ی FATF کرده است. این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان این موضوع در گیرودار رقابت های سیاسی قرار دارد. بنابر این موضوع بسیار از ماهیت اقتصادی دور شده و به امری کاملاً سیاسی بدل شده است. درواقع کارشناسان معتقدند که هرچند در موضوع FATF بحث های مالی و پولشویی برجستگی خاصی دارد اما در شرایط کنونی به عنوان مهمترین عامل غیر اقتصادی مؤثر در نوسانات نرخ ارز مطرح است.
** ضرورت مثبت شدن تراز ارزی
صادرات مهمترین منبع درآمد ارزی کشورها به شمار می رود. کارشناسان اقتصادی معتقدند که نقش و جایگاه صادرکنندگان در تأمین نیازهای ارزی کشور از حوزه های پرچالش دولت به شمار می رود. بر اساس واقعیت‌های بازار اقتصادی، حدود 80 درصد از صادرات کشور به گروه‌های پتروشیمی، معدنی‌ها و میعانات گازی تعلق دارد. این امر نشان‌دهنده قدرت نفوذ گروه‌های مواد خام در بخش صادرات ‌محور اقتصاد ایران است‌. به عبارت دیگر بخش تولیدی غیرنفتی هیچ گاه به معنای واقعی در اقتصاد ایران شکل نگرفته و در نتیجه سهمی قابل توجه در تامین ارز حصل از صادرات ندارد.
مشکلی که در حال حاضر وجود دارد عدم بازگشت کامل ارز حاصل از صادرات به اقتصاد کشور است. بانک مرکزی بر آن است منابع ارزی محدود خود را از طریق ارز صادرکنندگان تامین کند. به همین خاطر دولت سامانه های مختلفی را برای مدیریت ارز راه اندازی کرده و مصوباتی نیز در این خصوص داشته است. با این حال تاکنون موفق نشده است که ارز صادر کنندگان را به طور کامل به اقتصاد بازگرداند.
طبق گفته های رئیس بانک مرکزی، هشت میلیارد یورو عرضه صادرکنندگان در نیما بوده است که هفت میلیارد و 400 میلیون یورو فروش و 600 میلیون یورو واردات در مقابل صادرات و واگذاری امتیاز به غیر بوده است‌. به گفته همتی صادرات غیرنفتی کشور 40 میلیارد دلار بوده که اگر سهم شرکت گاز هم که بخشی از آن بوده را کم کنیم، 30 تا 35 درصد ارز حاصل از صادرات به کشور بازگشته و حدود 65 درصد هنوز بازنگشته است. این رقم در بروز مشکلات ارزی سهم بسزایی دارد. از آنجایی که محدودیت های اعمال شده در واردات باعث شده است که تراز تجاری کشور مثبت شود بنابر این دخل ارزی کشور بیشتر از خرج آن است. پس باید تراز ارزی نیز مثبت گردد. یعنی ورودی ارز به اقتصاد بیش از خروجی آن باشد.
** تقاضای بازار
همانطور که گفته شد کارشناسان تقاضای بازار را عاملی طبیعی در تعیین نوسانات نرخ ارز می دانند. این تقاضا شامل تقاضا برای کالاهای خارجی، مواد اولیه مورد نیاز کارخانه ها و تولیدی های کوچک و متوسط، مسافرت های خارجی و غیره می شود. برنامه های دولت برای کاهش تقاضا در این بخش ها بوده است. برای مثال ممنوعیت واردات تعداد زیادی از کالاها در همین راستا اعمال شده است. با این حال تقاضا در هیچکدام از این موارد هرگز به صفر نمی رسد. از این رو ارز مورد نیاز آنها باید از یک جایی تأمین شود. اگر دولت ارز به بازار تزریق نکند بدون شک قیمت دست کم در بازار آزاد افزایش چشمگیری خواهد داشت. در شرایط کنونی نیز افزایش تقاضا برای مسافرت های نوروزی به افزایش تقاضا برای ارز و در نتیجه افزایش قیمت آن می شود.
کارشناسان اقتصادی بر موضوع قاچاق کالا نیز تأکید دارند. کالاهای زیادی همچنان از طریق قاچاق و از راه های مختلف وارد کشور می شوند. ارز مورد نیاز این کالاها نیز از بازار آزاد تأمین می شود. در کنار قاچاق کالا موضوع استثناهای صادراتی نیز مطرح است. در این مورد عبدالناصر همتی به مصوبه آزادی ورود دهها قلم کالا از طریق مرزنشینان و ملوانان اشاره می کند. در شرایط تحریم و محدودیت‌های ارزی، این دسته از تصمیمات، واردات اجناس غیرضرور در موقعیت زمانی، تحریم را افزایش داده و قطعاً موجب افزایش تقاضای ارز در سلیمانیه، دوبی، هرات و متعاقباً در بازار ایران شده است.
نکته ای که در اینجا مورد تأکید صاحبنظران علوم اجتماعی قرار دارد تغییراتی است که در یکی دو دهه اخیر در سبک و شیوه زندگی مردم پیش آمده است. امروزه تقاضا برای بسیاری از کالاهای به اصطلاح غیر ضروری ناشی از همین تغییر و تحولات فرهنگی است. واقعیت این است که شیوه زندگی مردم چنان تغییر کرده است که بسیاری از کالاهایی که دولت غیر ضروری می داند به بخشی از ضروریات زندگی مردم تبدیل شده است. امروزه ضرورت های زندگی بسیار فراتر از کالاهای اساسی رفته و به همین خاطر تقاضا برای ارز جهت واردات(رسمی و غیر رسمی) آنها نیز افزایش یافته است. برای مثال با وجود تولیدات داخلی در زمینه، پوشاک، کیف و کفش، بخش قابل توجهی از نیازمندی های مردم از طریق قاچاق تأمین می شود. قاچاق نیز نیازمند ارز است و این ارز باید از بازار آزاد تأمین شود.
بر اساس واقعیت های جامعه می توان گفت که سطح نیازهای مردم بسیار فراتر از حد کالاهای اساسی رفته است. بخش قابل توجهی از این نیازها تنها از راه بازار آزاد قابل تأمین است. بنابر این بازار آزاد برخلاف تصور در نوسانات قیمت ارز تعیین کننده است. این بازار در شرایط کنونی به جای تأثیر پذیری از وضعیت اقتصادی بیشتر به شرایط و تغییر و تحولات غیر اقتصادی و به ویژه تصمیم گیری های سیاسی توجه می کند.

ارزش پول هر کشور چگونه تعیین می شود؟

هر کشور واحد پول مشخصی دارد که تمامی معاملات داخلی آن کشور با استفاده از آن انجام می‌شود. به پول رایج در سایر کشورها ارز گفته می‌شود. برای مثال هر واحد پولی غیر از ریال، ارز محسوب می‌شود. یکتا بودن واحد پولی هر کشور ایجاب می‌کند وقتی شما بخواهید کالا یا خدماتی را خارج از مرزهای کشور خریداری کنید، پول خود را به پول کشور مقصد تبدیل کنید. به اصطلاح ساده شما برای انجام معامله در کشور مقصد باید ببینید پول شما نسبت به پول آن کشور چقدر می‌ارزد؟ یا ارزش پول شما در کشور مقصد چقدر است؟

نرخ ارز چیست؟

نرخ ارز، قیمت یک واحد پول خارجی در مبادله با پول رایج کشور است. برای مثال وقتی گفته می‌شود نرخ ارز دلار برابر با 170,000 ریال است یعنی قیمت خرید یک واحد پول آمریکا برابر با 170,000 ریال است.

اما اساسی‌ترین سوال این است که نرخ ارز یا قیمت پول کشورها نسبت به هم چگونه تعیین می‌شود؟ بسیاری از مردم فکر می‌کنند ارزش پول کشورها بر اساس ذخایر طلای آنها محاسبه می‌شود و هر چه کشوری از این لحاظ غنی‌تر باشد ارزش پول آن نیز بیشتر خواهد بود. باید اشاره کرد این دیدگاه اکنون در روابط تجاری کشورها کنار گذاشته شده است. به این منظور در این یادداشت سیر تاریخی و تکامل دیدگاه‌های تعیین نرخ ارز در طول زمان، همچنین رویه‌ای که اکنون مورد پذیرش کشورهاست بررسی می‌شود.

پشتوانه ارز چیست؟

در شکل سازمان یافته از اواخر قرن هجدهم تا اواخر قرن نوزدهم داد و ستد بین کشورها بر اساس دو فلز کمیاب (با تقاضای زیورآلاتی و قابلیت تقسیم‌پذیری و ماندگاری بالا) یعنی طلا و نقره صورت می‌گرفت.

سیستم پولی برخی کشورها سیستم تک فلزی طلا یا تک فلزی نقره و برخی دوفلزی طلا و نقره بود. طلا و نقره نیز به نرخ هر واحد طلا، معادل ۱۵.۵ واحد نقره قابل جایگزین با هم بودند. اما افزایش منابع عرضه نقره نسبت به طلا، موجب بر هم خوردن این نظام شد.

برای مثال دلالان، طلا را از کشورهای سیستم دوفلزی خریداری کرده و با توجه به کمیاب بودن آن در کشور تک فلزی نقره، با قیمت بالاتر به فروش می‌رساندند. سپس با نقره بیشتر می‌توانستند طلای بیشتری خریداری کنند. این امر موجب بر هم خوردن نسبت جایگزینی این دو فلز شد.

در ابتدا پشتوانه پول چاپ شده طلا بود

در اوخر قرن نوزدهم برای رفع این مشکل سیستم پولی تک فلزی طلا جایگزین سیستم‌های قبلی شد. در این دوران پول کاغذی با پشتوانه ۱۰۰ درصدی قابل تبدیل به طلا، رایج گردید و بانک‌های مرکزی موظف بودند به میزان طلایی که در اختیار دارند اسکناس منتشر کنند.

در اواخر قرن نوزدهم پشتوانه پول چاپ شده، طلا بود

اگر کسی پول دلایل تغییر نرخ ارز کشور را به بانک مرکزی تحویل می‌داد در ازای آن باید طلا دریافت می‌کرد. مکانیزم نظام خودگردان طلا توازن مناسبی در اقتصاد کشورها به وجود آورد.

به رابطه بین طلب‌های یک کشور از سایر کشورها با بدهی‌های آن به بقیه کشورها «تراز پرداخت» گفته می‌شود. «کسری تراز پرداخت» یعنی برآیند تجارت خارجی یک کشور با کشورهای دیگر منجر به افزایش بدهی آن شده دلایل تغییر نرخ ارز و برعکس «مازاد تراز پرداخت» یعنی کشور دارای مطالباتی از سایر کشورهاست.

ارزش پول یک کشور چگونه افزایش یا کاهش می‌یابد؟

در شرایط بهبود تراز پرداخت، طلای بیشتری وارد یک کشور می‌شد بنابراین ارزش پول کشور بالا رفته و توان خرید مردم افزایش می‌یافت. تحت این شرایط چون کشور نمی‌توانست به سرعت تولید کالاها را بالا ببرد قیمت‌ها افزایش می‌یافت و ناگزیر کالاهای ارزان‌تر را از خارج وارد می‌کرد.

این یعنی خروج دوباره طلا از کشور و بازگشت توازن به سیستم اقتصادی

اعتبار اقتصادی کشورها پشتوانه پول آن‌هاست

اما به‌دنبال بحران بزرگ دهه ۱۹۳۰ و حوادث بعد از جنگ جهانی، بسیاری از کشورهای اروپایی با کسری تراز پرداخت مواجه شدند.

جبران خسارت‌های جنگ و نیاز شدید آنها به جذب سرمایه موجب رقابت در کاهش ارزش پول کشورها شد. کشورها دلایل تغییر ندلایل تغییر نرخ ارز رخ ارز با کاهش ارزش پول خود خواهان صرفه صادرات نسبت به واردات بودند. پیامد این امر رشد بی‌رویه قیمت‌ها و بی‌ثباتی در اقتصاد جهانی بود. سیستم پایه طلا که بعد از خاتمه جنگ اول جهانی طرفدارانی پیدا کرد، دیگر جواب‌گوی نیازهای جوامع نبود.

در سال ۱۹۴۴ با توجه به قدرت بالای سیاسی، نظامی و اقتصادی آمریکا که دو سوم ذخایر طلای جهان را نیز داشت در «برتوون وودز» کشورها در رابطه با تغییر سیستم پولی بین‌المللی به شکل طلا-ارز به توافق رسیدند. در این نظام، دلار بر حسب طلا تعریف شده بود و تمام پول‌های دیگر بر حسب دلار تعریف می‌شد.

رابطه دلار و طلا

آمریکا ارزش دلار را برابر یک سی و پنجم اونس طلا تعیین کرد و اعلام نمود که آمادگی تبدیل هر میزان دلار به طلا را بدون هیچ‌گونه محدودیتی دارد. اما با رشد سریع تجارت بین‌المللی و نیاز کشورها به دلار، بعد از مدتی مشاهده شد میزان دلارهای در دست بانک مرکزی اروپا خیلی بیشتر از طلاهای موجود در آمریکا است!

رابطه دلار و طلا

یعنی آمریکا به اندازه دلارهای موجود دیگر طلا نداشت. از طرفی افزایش پی‌در‌پی بدهی‌های آمریکا در این کشور موجب پیدایش موجی از نااطمینانی شد. سرانجام در سال ۱۹۷۱ به دلیل ادامه کسری تراز پرداخت‌ها، افزایش تورم و کاهش رشد اقتصادی آمریکا، این کشور پیمان برتوون وودز را لغو کرد.

نظام ارزی کشورها از سال 1973 تاکنون

نهایتا از سال ۱۹۷۳ تاکنون نظام نرخ بر اساس تصمیمات مقام‌های دولتی در روابط بین‌المللی تعیین می‌گردد. در این سیستم دیگر خبری از پشتوانه طلا نیست. کشورها نرخ ارز خود را بر اساس تحقق اهداف کلان خود تعیین می‌کنند.

برای مثال وقتی دولت نرخ ارز دلار را از ۲۰۰۰ تومان به ۳۰۰۰ تومان تغییر می‌دهد، این امر هزینه واردات را نسبت به قبل افزایش می‌دهد و در عوض صادرکنندگان سود بیشتری نسبت به قبل دریافت می‌کنند. این یک سیاست تشویقی به منظور افزایش تولید داخلی و رشد اقتصادی است.

سیاست‌ تعیین نرخ ارز | مثال موردی چین

یا یکی از انتقاداتی که همواره در قرن 21 به کشور چین وارد بوده، پایین نگه داشتن دستوری نرخ ارز این کشور است. چین به این دلیل چنین رویه‌ای را اجرا می‌‌کند تا هزینه نیروی کار در این کشور پایین بماند. تحت این شرایط جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای این کشور بسیار راحت‌تر خواهد بود.

نیروی کار ارزان در چین

برای مثال فرض کنید شما یک سرمایه‌گذار بزرگ هستید و قصد تولید کالایی را دارید. در کشور خود به دلیل فقدان تکنولوژی موردنظر یا روابط تجاری ضعیف کشور، قادر به راه‌اندازی این کسب و کار نیستید. ابتدا شما در جست‌وجوی دستگاه و تجهیزات لازم برای این کار خواهید بود؛

پس از پیدا کردن آن با شرکت خارجی وارد مذاکره شده و با قیمت مناسب آن را خریداری می‌کنید. حال نوبت به تامین نیروی کار شما می‌رسد، این همان نقطه‌ای است که سیاستگذاران چینی سال‌ها آن را نشانه‌گیری کرده‌اند.

در بررسی‌های خود متوجه می‌شوید که نیروی کار در چین بسیار ارزان‌تر از اروپا و آمریکا است. بنابراین دستگاه‌های خریداری شده را به آن کشور منتقل کرده و با نیروی کار ارزان، کالای با کیفیتی جهانی و قیمتی رقابتی تولید خواهید کرد.

چرا نرخ ارز چین عادلانه نیست؟

شاید بپرسید این امر چه مشکلی دارد؟ چرا به چین انتقاد می‌شود؟ دلیل امر این است که تراز پرداخت چین بواسطه صادرات فراوان مثبت است، یعنی عملا ارزش پول این کشور بالا است.

اما آن‌ها با پایین آوردن عمدی نرخ ارز هزینه واردات کالاهای دیگر کشورها را افزایش می‌دهند. پس هنگامی که شرکتی دلایل تغییر نرخ ارز قصد انجام صادرات به کشور چین را دارد با مشکل مواجه می‌شود. سپس چین از کانال نیروی کار ارزان همان کالاها را با جذب سرمایه‌گذاران در کشور خود تولید می‌کند، تکنولوژی مورد نظر را در کشور تثبیت می‌کند و ممکن است بازار صادراتی رقبا را از آن‌ها بگیرد. این همان نوع سرقتی است که دونالد ترامپ در سخرانی‌های خود بارها آن را بیان کرده است.

سیستم نرخ ارز ثابت و نرخ ارز شناور

امروزه به‌صورت کلی می‌توان گفت دو نوع سیستم نرخ ارز، تحت عنوان نرخ ارز ثابت و نرخ ارز شناور وجود دارد. کشورها برای انجام مبادلات تجاری خود ارزش پول خود را در مقابل با پول‌های قوی رایج مثل دلار، یورو، پوند و…. تعیین می‌کنند.

در کشورهایی که حجم مبادلات تجاری بالاست و دسترسی زیادی به بازارهای سرمایه جهانی دارند از سیستم نرخ ارز شناور استفاده می‌شود. تحت این شرایط قیمت ارز در بازار و بر اساس عرضه و تقاضای آن تعیین می‌شود. این امر موجب می‌شود تغییر نرخ ارز به‌سرعت اثر خود را در ارزش صادرات و واردات کشور منعکس کند و توازن در اقتصاد کشور حاکم شود.

نرخ ارز ثابت

همچنین در کشورهایی که حجم مبادلات تجاری در سطح پایین‌تری است دولت‌ها به منظور ثبات و بالا بردن سطح اطمینان در تجارت برای افراد جامعه از نرخ ارز دستوری یا ثابت استفاده کنند. به مفهوم ساده برای مثال دولت به فعالان اقتصادی این اطمینان را می‌دهد که تا پایان سال نرخ ارز دلار در انجام مبادلات تجاری ثابت خواهد بود و این موجب بالا رفتن قدرت برنامه‌ریزی آنها خواهد شد