اوراق سلف استاندارد موازی

قرارداد سلف چیست؟ | اوراق سلف چه کاربردی دارند؟

ممکن است برایتان سوال شده باشد که قرارداد سلف چیست؟ بورس کالای جمهوری اسلامی ایران، نهادی رسمی و نهادمند است که نقش بسزایی را در بازار سرمایه کشورمان بازی می‌کند. بورس کالای ایران، زمینه‌ای برای طراحی ابزارهای معاملاتی جدید بر طبق نیازهای اقتصادی کشور است. رویکرد ویژه در طراحی این نوع ابزارها، رهبری صحیح منابع به قسمت‌های تولیدی اقتصاد، رشد و توسعه بازارهای داخلی، تجهیز نمودن بازار کالاها و توسعه ساختارهای سنتی در بازار است. به همین جهت ابزارهای گوناگونی تاکنون در بازار بورس و کالا معرفی گشته‌اند. به جهت پاسخگویی به نیازهای تامین مالی در صنعت، بورس کالای ایران عمل به طراحی اوراق سلف و انواع آن کرده است که در ادامه به توضیح و تعریف اوراق سلف و این که قرارداد سلف چیست می‌پردازیم. سلف یعنی چه؟

تعریف اوراق سلف استاندارد

اوراق سلف چیست؟ معامله سلف چیست؟

معاملات سلف چیست؟ یا اوراق سلف چیست؟ سلف در لغت به معنی پیش ‌پرداخت، اطاعت نمودن و قبول کردن است. اوراق سلف شکلی از اوراق صکوک است که نسبت به باقی اوراق مشارکت دارای امنیت زیادتری است. تولیدکننده یا مالک دارایی با استفاده نمودن از این نوع اوراق صکوک این توانایی را دارد نقدینگی مورد نیازش را تامین کند و خریدار با پیش خرید نمودن محصولات، در آن بخش سرمایه‌گذاری بکند.

قرارداد سلف چیست؟

قرارداد سلف (معامله سلف)، در اصل قراردادی است که به کمک آن اشخاص، محصولات واحدهای تولیدی خود را به نرخ مشخصی، پیش خرید نقدی می‌کنند. به بیان دیگر مالکان کالا، دارایی خودشان را به طور نقدی پیش فروش کرده و زمانی معین در آینده آن را تحویل می‌دهند. قرارداد سلف برخلاف قرارداد نسیه است؛ در قرارداد نسیه، فروشنده در اصل کالا را تحویل می‌دهد و تسویه کالا هم در آینده صورت می‌پذیرد.

به همین خاطر قرارداد سلف، قراردادی هست که در آن عرضه کننده قسمتی از دارایی پایه خود قرارداد را در ازای بهای نقد و برابر با قرارداد سلف به فروش می‌رساند تا در موعد تحویل به دست خریدار تسلیم نماید. همین طور گواهی سلف، سندی است دربردارنده مجموعه دارایی‌های خریدارانش از قرارداد سلف هست.

یکی از وسیع‌ترین محدودیت‌هایی است که قرارداد سلف دارا است و آن اینکه بازار ثانویه ندارد. به همین خاطر بسیاری از افراد نمی‌توانند از این نوع قرارداد بهره ببرند. این عامل سبب وجود نقدینگی اندک در اوراق سلف استاندارد موازی این بازار گشته و اوراق نسبت به تغییرات قیمت دارایی واکنشی از خود نشان نمی‌دهند.

قرارداد سلف موازی استاندارد

برای رفع کردن ایراد مشکل قرارداد سلف و مرتفع نمودن محدودیت‌هایش، اوراق قرارداد سلف موازی استاندارد ایجاد گشته که بر طبق آن، خریدار می‌تواند برابر با دارایی پایه خریداری گشته را به فرد دیگری در بازار، پیش از موعد سررسید واگذار کند. به همین خاطر اوراق سلف استاندارد، گونه‌ای ابزار تامین مالی هست که بر اصل قرارداد سلف موازی استاندارد انتشار داده می‌شود.

ناشر اوراق سلف موازی استاندارد، فارغ از قیمت دارایی پایه، یک میزان سود حداقلی را برای سرمایه‌گذاران در قالب اختیار فروش در موعد سررسید ضمانت می‌کند. از سوی دیگر، با افزایش پیدا کردن قیمت دارایی پایه، سود مازادی هم به سرمایه‌گذارش تعلق می‌گیرد. برای پوشش‌دهی ریسک حاصل از نوسانات قیمت دارایی پایه نیز در قرارداد سلف موازی به عنوان نمونه قرارداد سلف ( معاملات سلف ) استاندارد می‌شود از ابزار حق خرید و فروش تبعی کمک گرفت که به شکل زیر تعریف می‌شوند:

1. اختیار خرید تبعی:نمونه قرارداد سلف از نوع اختیار معامله‌ای که به همراه معامله اوراق سلف موازی استاندارد، از طرف خریدار به سمت عرضه کننده انتقال داده می‌شود و بر طبق آن، اختیار خریداری تعداد معینی از دارایی پایه را در موعد سررسید و به نرخ اعمال مشخص شده در قرارداد، به عرضه کننده انتقال می‌دهد.
2. اختیار فروش تبعی: اختیار معامله‌ای هست که به همراه معاملات اوراق سلف موازی استاندارد از سمت عرضه کننده به سمت خریدار انتقال داده می‌شود و بر طبق آن خریدار اوراق، تعداد معینی از دارایی پایه خود را در موعد سررسید به نرخ اعمال مشخص شده در قرارداد، به طرف عرضه کننده می‌دهد.

دارایی‌هایی که توانایی انتخاب جهت رای عقد قرارداد سلف موازی استاندارد را دارا هستند ویژگی‌های زیر را بایستی داشته باشند:

1. امکان تحویل فیزیکی دارایی پایه وجود داشته باشد
2. دارایی پایه استاندارد باشد
3. مرجع قیمتی قابل اتکا وجود داشته باشد
4. محدودیت قانونی برای نقل و انتقال کالا وجود نداشته باشد
5. بازار نقدی قوی برای دارایی پایه وجود داشته باشد
6. محدودیت‌های قیمتی برای دارایی پایه وجود نداشته باشد. (یعنی مشمول قیمت‌ گذاری‌ های دولتی نگردد)

کاربرد قراردادهای سلف موازی

تولیدکنندگانی که زمان تولید، دچار نوعی کمبود نقدینگی باشند، از روش پیش فروش قسمتی از تولیداتشان می‌توانند سرمایه مورد نیازشان را تامین نمایند.

مزایای اوراق سلف موازی استاندارد

قراردادهای سلف استاندارد نظیر سایر اوراق مشارکت و اوراق صکوک، مزایایی نیز دارد که در بازار بورس و اوراق بهادار مورد معامله قرار می‌گیرند. این مزایا به صورت ذیل است:

برای تولیدکنندگان محصولات و کالاها
1. افزایش میزان نقدشوندگی بازار
2. کاهش نمودن هزینه‌های معاملاتی
3. معافیت های مالیاتی
4. تضمین نمودن نقدشوندگی اوراق به خاطر وجود بازارگردان
5. کشف قیمت روزانه یا حتی لحظه‌ای برای انواع کالاها در چارچوب و مقرارت مکانیسم بازار
6. دارای عمر به نسبت کوتاه‌مدت یک تا ۲ سال
7. دارای حداقل سود ضمانت شده که این سود برطبق رشد قیمت دارایی پایه تا سقف مشخص می‌تواند رشد بنماید
8. ریسک اندک
9. توانایی خرید و فروش کردن (معامله سلف) قراردادهای سلف موازی در بازار ثانویه
10. کارمزد برای معاملات اوراق سلف موازی استاندارد
11. معاملات اوراق سلف موازی استاندارد در بازار بورس کالای ایران دارای سقف کارمزدی ۰۰۰۷۲۵/۰ به ازای هر قرارداد یا به عبارت دیگر خرید یا فروش است.

اوراق سلف موازی استاندارد در بورس کالا

می‌توانید فهرست اوراق سلف موازی استاندارد را در قسمت بورس کالا در وب سایت رسمی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به راحتی و با چند کلیک ساده مشاهده کرد. برای خرید نمودن اوراق سلف موازی استاندارد، اشخاص بایستی به کارگزاری‌های معتبر بازار بورس و اوراق بهادار کشور مراجعه نمایند و جهت دریافت کد بورسی خودشان در این کارگزاری‌ها اقدام کنند. بعد از دریافت نمودن کد بورسی، اشخاص باییستی درخواست خرید خودشان را به کارگزاری که در آن ثبت نام نموده‌اند اعلام کنند.

قرارداد آتی چیست و تفاوت قرارداد آتی و سلف در کجاست؟

قرارداد آتی یا به عبارت دیگر future Contract نوعی قرارداد است که فروشنده متعهد می‌گردد بر طبق آن، در سررسید مشخص، مقدار معینی از کالای مشخص شده را به نرخ مشخصی بفروشد و در برابر این اقدام خریدار متعهد می‌گردد که کالا را با مشخصات مشخص شده، خریداری بنماید.

تفاوت قرارداد آتی و سلف در این قسمت است که می‌گویند قرارداد آتی، نوعی قراردادی دو طرفه هست. به این معنی که سرمایه گذاران در این نوع از بازار می‌توانند اضافه بر افزایش نمودن قیمت، از کاهش قیمت ها هم سودی کسب بکنند.

تفاوت قرارداد آتی و سلف را هم می‌توان به این صورت گفت که در قراردادهای آتی اغلب، برای جلوگیری کردن از عدم انجام تعهد، طرفین می‌بایستی مبلغی را تحت عنوان وجه تضمین پیش شرط قرارداد، بابت ضمانت و جلوگیری کردن از تخلفاتی که ممکن است پیش بیاید، نزد اتاق پایاپای می‌گذارند و در برابر یکدیگر متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمتی که قرارداد ممکن است در آتی با آن روبه رو شود، وجه تضمین را تعدیل نمایند.

همان طور که پیش‌تر در باره این که قرارداد سلف چیست گفتیم، در اصل اوراق سلف استاندارد یکی از انواع ابزارهای تامین مالی مناسب برای تولیدکنندگان کالاها در کشور است و سرمایه‌گذاران با خریداری کردن این نوع از اوراق سلف موازی استاندارد به طور مستقیم در ارتقای سطح تولید ملی کشور و رسیدن به خودکفایی و رشد و توسعه اقتصادی متناسب با شرایط بومی مشارکت می‌کنند. این روش سرمایه‌گذاری، با هدایت نمودن و رعبری سرمایه های درگردش و سر در گم به حوزه‌هایی که به نقدینگی برای تولید و گرداندن چرخ اقتصادی کشور نیاز دارند، گردش مالی و فراهم آوردن سرمایه مورد نیاز برای تولید را افزایش می‌دهند. سرمایه‌گذاران هم از این قبیل معاملات می‌توانند سود کسب کنند.

اوراق سلف موازی | اوراق سلف موازی استاندارد چیست؟

بحثی که این روزها تنور آن خیلی داغ شده و در اخبار و فضای مجازی واکنش های زیادی را در بر داشته، بحث طرح اوراق سلف موازی استاندارد است. جالب است بدانید که طرح اوراق سلف موازی طرحی که در راستای تامین منابع مالی مورد نیاز دولت، جمع ‌آوری نقدینگی از سطح جامعه و البته کاهش تورم ارائه شده است و چنانچه همه چیز خوب پیش برود، هم به نفع دولت خواهد بود و هم سود مناسبی نصیب سرمایه‌ گذاران این طرح می شود. طرح اوراق سلف موازی استاندارد طرحی است که احتمالا درمورد آن اطلاعات کمی دارید و یا از آن چیزی نمی دانید. در این مقاله به بررسی و شناخت بیشتر این طرح می پردازیم که قطعا میتواند جذابیت های زیادی برای سرمایه گذاران و فعالان بازارهای مالی مخصوصا بورس داشته باشد.

اوراق سلف موازی در بورس

اوراق سلف موازی استاندارد ابزار تامین مالی کوتاه مدتی است که بر مبنای قرارداد سلف انتشار می یابد و طبق آن عرضه‌ کننده مقدار معینی از دارایی پایه رامطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد می فروشد تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید، آموزش های رایگان بورسی و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

دارنده اوراق می ‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد بفروشد، یا در سررسید با شرایط از پیش تعیین شده تسویه نقدی کند و یا در دوره تحویل برای دریافت فیزیکی دارایی اقدام کند.

اوراق سلف موازی چیست؟

امروزه قراردادهای سلف یکی از قراردادهای پرکاربرد به حساب می آید که هم در بازارهای سنتی و هم در بازارهای مدرن دنیا بسیار پرکاربرد است. در قرارداد اوراق سلف، یک کالا یا دارایی به عنوان پایه و اساس قرارداد در نظر گرفته می‌ شود. به عنوان مثال در طرح جدید دولت که طرح پیش فروش بشکه های نفت است، نفت به عنوان پایه و اساس قرارداد در نظر گرفته شده است. خریدار، همه بها را در ابتدا می ‌پردازد و در موعد سر رسید، کالا را دریافت می ‌کند. همین طور موعد سر رسید این اوراق اغلب بین ۱ الی ۲ سال است، لذا این اوراق، به عنوان ابزار تامین مالی بلند مدت نیز شناخته می شود.

ویژگی های اوراق سلف موازی دولتی

احتمالا خبرهای مربوط به اوراق سلف موازی استاندارد دولتی را شنیده ‌اید. طرحی که با وعده گشایش اقتصادی ارائه شده و در همین مدت کوتاه، موافقان و مخالفان سرسختی پیدا کرده است. دارایی پایه این اوراق، نفت است. در واقع دولت نفت را به مردم پیش ‌فروش می‌ کند. با توجه به قیمت نفت سنگین و دلار و نرخ ارز در سامانه سنا، فروش اوراق می‌ تواند در طول ۱ سال آینده، مبلغی در حدود ۱۹۳ هزار میلیارد تومان نصیب دولت کند!

همان طور که گفتیم سررسید اوراق سلف موازی تا ۲ سال است و این یعنی دولت پیش‌ بینی کرده است که تا ۲ سال آینده وضعیت درآمدهای ارزی تغییر می‌ کند، این تغییر یا به وسیله مذاکره و رفع تحریم‌ ها امکان ‌پذیر است یا از طریق ایجاد کانال‌ های جدید فروش نفت. به عنوان مثال امکان دارد کشور چین مقدار بیشتری از نفت ایران را خریداری کند که در این صورت، گشایشی در زمینه درآمدهای ارزی پدید می آید.

در نتیجه این وضعیت، اوراق سلف موازی که بر پایه نفت عرضه شده بودند نیز سود خواهند کرد و این شرایط، هم به نفع دولت است و هم سرمایه ‌گذاران. با عرضه این اوراق، دولت حجم عظیمی از نقدینگی موجود در جامعه را به خود جذب می‌ کند و از آن در راستای تامین منابع مالی و اجرای طرح‌ های توسعه مرتبط با حوزه نفت استفاده می کند. به منظور جذاب ‌تر کردن سرمایه‌ گذاری در این طرح، دولت ویژگی‌ های گوناگونی را در نظر گرفته است. حائز اهمیت ترین نکته این است که این اوراق بدون ضرر هستند. حتی با کمتر شدن قیمت نفت و دلار نیز یک درصد سود تضمین ‌شده برای خریداران وجود دارد.

می گویند نرخ سود اوراق سلف موازی، معادل نرخ سود سپرده‌ های بلندمدت بانکی است، بدین صورت حتی چنانچه قیمت نفت افت کند، سرمایه ‌گذار نه تنها ضرر نمی کند، بلکه در موعد سررسید سودی معادل سود سپرده‌ های بانکی را نیز دریافت خواهد کرد. در صورت افزایش قیمت نیز، هم از رشد قیمت ‌ها استفاده می کند و هم سود بانکی را دریافت خواهد کرد. این مسئله به خصوص برای افرادی که قصد سرمایه ‌گذاری ۲ ساله دارند بسیار جذاب خواهد بود.

دارندگان اوراق که پیش از موعد سررسید و در بازار ثانویه قصد فروش داشته باشند، نیاز است توجه داشته باشید که قیمت اوراق در بازار، به انتظار بستگی خواهد داشت. قابلیت نقدشوندگی این اوراق بالا است و اما قیمت آن‌ ها به وضعیت بازار وابسته خواهد بود. البته حتی در صورتی که خریداری وجود نداشته باشد، می ‌توانید اوراق را به فروش برسانید، به خاطر این که احتمالا یک بازارگردان برای این اوراق در نظر گرفته شده است تا مشکلی از بابت نقدشوندگی این اوراق وجود نداشته باشد.

البته باید در نظر داشت که این طرح مخالفانی نیز دارد؛ به خصوص برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی بر این باورند که فروش اوراق سلف موازی امکان دارد پر خطر باشد. در صورتی که پیش ‌بینی ‌های دولت در زمینه رشد قیمت نفت و حل مشکلات ارزی به وقوع نپیوندد، تامین هزینه و تعهد به دولت بعدی تحمیل خواهد شد و در زمان سررسید اوراق، دولت جدید با چالش تامین حجم زیادی منابع مالی روبرو می ‌شود. شایان ذکر است که نرخ فروش نفت در زمان سررسید طبق قیمت دلار در همان تاریخ در سامانه سنا تعیین می شود.

نحوه پیش فروش اوراق سلف موازی

در این روش، فروشنده پیش از تولید محصول، تمامی بهای آن را دریافت خواهد کرد و این مسئله از دو جهت به نفع فروشندگان خواهد شد؛ اول این که جای نگرانی به جهت نبودن خریدار برای محصول وجود ندارد و دوم این که، منابع مالی مورد نیازشان تامین می‌ شود. اوراق سلف موازی، محدودیت ‌ها و سختی های وام‌ های بانکی و اوراق دیگر را ندارد و از همین روی توانسته‌ است تا حدود زیادی توجه فعالان عرصه اقتصاد و تحلیل گران بازارهای مالی را به خود جلب نماید.

نحوه پرداخت سود اوراق سلف موازی چگونه

اوراق سلف موازی سررسید ۱ تا ۲ ساله دارند. در این مدت به دارندگان اوراق سودی پرداخت نمی ‌شود و اصل پول به همراه سود آن در پایان دوره به صورت یک جا پرداخت می شود. این اوراق حداقل سود تضمین‌ شده دارند. یعنی بدون توجه به رشد یا سقوط قیمت کالای پایه، درصد مشخصی از سود به دارندگان پرداخت می ‌شود.

با رشد قیمت دارایی پایه، این سود نیز تا سقف مشخصی امکان رشد دارد. خریداران قادرند تا پایان دوره، اوراق را نزد خود نگه دارند یا هر زمان که خواستند آن را در بورس بفروشند. این موضوع قابلیت نقدشوندگی اوراق سلف موازی را افزایش می دهد و ریسک آن را کمتر خواهد شد. ویژگی های حائز اهمیت این ابزار به شرح زیر است؛

• دوره عمر اوراق بین ۱ تا ۲ سال در نظر گرفته شده است؛ طی دوره عمر اوراق، سود به دارندگان اوراق پرداخت نمی ‌شود.
• اصل و سود بدهی در انتهای دوره به صورت یکجا بازپرداخت خواهد شد؛ اوراق دارای حداقل سود تضمین شده هستند که این سود طبق رشد قیمت دارایی پایه تا سقف مشخصی می ‌تواند افزایش یابد.

مزایای تامین مالی از طریق اوراق سلف موازی استاندارد

• این قرارداد ریسک پایینی دارد، به خاطر این که یک درصد سود تضمینی برای آن‌ در نظر گرفته شده است.
• قابلیت نقدشوندگی این اوراق بالا است و این مسئله باعث می شود مردم رغبت بیشتری به سرمایه‌ گذاری در آن نشان دهند.
• در این گونه اوراق، کشف قیمت به صورت لحظه ‌ای و طبق خرید و فروش ‌ها انجام می ‌شود و لذت شفافیت بیشتری دارد.
• قید موازی در این نوع اوراق، به معنای امکان فروش آن‌ ها در بازار ثانویه است. خریداری که قبل از موعد سررسید بخواهد پول خود را نقد کند، می ‌تواند تغییر وضعیت دهد و اوراق را با قیمت مناسب بفروشد.

طرح پیش فروش این اوراق به نفع مردم است یا به نفع دولت؟

اوراق سلف موازی که بر پایه نفت عرضه می شود نیز سود خواهند کرد و این شرایط، هم به نفع دولت است و هم به نفع سرمایه‌ گذاران؛ با عرضه این اوراق، دولت حجم عظیمی از نقدینگی موجود در جامعه را به خود جذب می ‌کند و از آن در راستای تامین منابع مالی و اجرای طرح‌ های توسعه مرتبط با حوزه نفت استفاده می کند. همچنین دولت ویژگی‌ های گوناگونی را جهت جذاب تر کردن این طرح در نظر گرفته است. حائز اهمیت ترین نکته در رابطه با اوراق سلف موازی این است که این اوراق بدون ضرر هستند؛ حتی با کمتر شدن قیمت نفت و دلار نیز یک درصد سود تضمین شده برای خریداران وجود دارد.

‏تفاوت سلف موازی استاندارد با دیگر اوراق سلف‏

طبق شرع یکی از شرایط اصلی در معاملات این است که تا وقتی که شخصی مالک کالایی نباشد نمی ‌تواند آن را به دیگری واگذار نماید، بر همین اساس معاملات ثانویه اوراق سلف دارای اشکال شرعی خواهد بود از این رو طبق مصوبه کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار تهران، سرمایه ‌گذاران به واسطه عقد سلف موازی استاندارد که همزمان با انجام خرید و فروش بین معامله‌ گران منعقد می‌ شود می ‌توانند به معاملات ثانویه اوراق بپردازند.

به عبارتی خرید و فروش قراردادهای سلف در بازار ثانویه، مصداق خرید و فروش مبیع سلف پیش از سررسید است که مشهور فقیهان شیعه مخالف آن است، این مسئله هرچند از دید فقهی محل بحث و گفتگوی علمی است، ولی برای ابزارسازی نیاز به راهکاری مطابق فتوای مشهور است و راهکار ترکیبی قرارداد سلف موازی و حواله برای حل مشکل بازار ثانویه صحیح است؛ به این بیان که خریدار سلف، به فروش مقدار معینی کالا به‌ صورت سلف مستقل اقدام کرده و جهت دریافت کالا به فروشنده نخست سلف حواله می ‌دهد.

نتیجه گیری و کلام پایانی

تحریم‌ ها و محدودیت فروش نفت، اقتصاد کشور را با مشکلات جدی مواجه کرده است و دولت همواره به دنبال راهکار جدیدی برای رفع این مشکلات است. اوراق سلف موازی استاندارد بر پایه نفت راهکار جدیدی است که با جمع ‌آوری نقدینگی از مردم و تبدیل درآمد آتی به درآمد فعلی، سعی در تامین منابع مالی دولت و کنترل نقدینگی دارد. این اوراق با امید به بهبود وضعیت نفت و دلار در دو سال آینده منتشر می ‌شوند، ولی در هر صورت، برای سرمایه مردم، ریسکی در پی ندارد.

امیدوارم از این مقاله آموزشی با عنوان اوراق سلف موازی استاندارد نهایت استفاده رو برده باشید.

هر گونه سوال و یا ابهامی بود، از طریق بخش ارسال نظرات و دیدگاه ها با و دیگر مخاطبان در میان بگذارید، همچنین نظرات و تجربیات خود درباره خرید اوراق سلف موازی در بورس و همین طور نحوه خرید و فروش اوراق سلف موازی را با ما و دیگر مخاطبان کد بورسی به اشتراک بگذارید تا از تجربیات شما هم استفاده کنیم.

قرارداد سلف چیست؟ | اوراق سلف چه کاربردی دارند؟

ممکن است برایتان سوال شده باشد که قرارداد سلف چیست؟ بورس کالای جمهوری اسلامی ایران، نهادی رسمی و نهادمند است که نقش بسزایی را در بازار سرمایه کشورمان بازی می‌کند. بورس کالای ایران، زمینه‌ای برای طراحی ابزارهای معاملاتی جدید بر طبق نیازهای اقتصادی کشور است. رویکرد ویژه در طراحی این نوع ابزارها، رهبری صحیح منابع به قسمت‌های تولیدی اقتصاد، رشد و توسعه بازارهای داخلی، تجهیز نمودن بازار کالاها و توسعه ساختارهای سنتی در بازار است. به همین جهت ابزارهای گوناگونی تاکنون در بازار بورس و کالا معرفی گشته‌اند. به جهت پاسخگویی به نیازهای تامین مالی در صنعت، بورس کالای ایران عمل به طراحی اوراق سلف و انواع آن کرده است که در ادامه به توضیح و تعریف اوراق سلف و این که قرارداد سلف چیست می‌پردازیم. سلف یعنی چه؟

تعریف اوراق سلف استاندارد

اوراق سلف چیست؟ معامله سلف چیست؟

معاملات سلف چیست؟ یا اوراق سلف چیست؟ سلف در لغت به معنی پیش ‌پرداخت، اطاعت نمودن و قبول کردن است. اوراق سلف شکلی از اوراق صکوک است که نسبت به باقی اوراق مشارکت دارای امنیت زیادتری است. تولیدکننده یا مالک دارایی با استفاده نمودن از این نوع اوراق صکوک این توانایی را دارد نقدینگی مورد نیازش را تامین کند و خریدار با پیش خرید نمودن محصولات، در آن بخش سرمایه‌گذاری بکند.

قرارداد سلف چیست؟

قرارداد سلف (معامله سلف)، در اصل قراردادی است که به کمک آن اشخاص، محصولات واحدهای تولیدی خود را به نرخ مشخصی، پیش خرید نقدی می‌کنند. به بیان دیگر مالکان کالا، دارایی خودشان را به طور نقدی پیش فروش کرده و زمانی معین در آینده آن را تحویل می‌دهند. قرارداد سلف برخلاف قرارداد نسیه است؛ در قرارداد نسیه، فروشنده در اصل کالا را تحویل می‌دهد و تسویه کالا هم در آینده صورت می‌پذیرد.

به همین خاطر قرارداد سلف، قراردادی هست که در آن عرضه کننده قسمتی از دارایی پایه خود قرارداد را در ازای بهای نقد و برابر با قرارداد سلف به فروش می‌رساند تا در موعد تحویل به دست خریدار تسلیم نماید. همین طور گواهی سلف، سندی است دربردارنده مجموعه دارایی‌های خریدارانش از قرارداد سلف هست.

یکی از وسیع‌ترین محدودیت‌هایی است که قرارداد سلف دارا است و آن اینکه بازار ثانویه ندارد. به همین خاطر بسیاری از افراد نمی‌توانند از این نوع قرارداد بهره ببرند. این عامل سبب وجود نقدینگی اندک در این بازار گشته و اوراق نسبت به تغییرات قیمت دارایی واکنشی از خود نشان نمی‌دهند.

قرارداد سلف موازی استاندارد

برای رفع کردن ایراد مشکل قرارداد سلف و مرتفع نمودن محدودیت‌هایش، اوراق قرارداد سلف موازی استاندارد ایجاد گشته که بر طبق آن، خریدار می‌تواند برابر با دارایی پایه خریداری گشته را به فرد دیگری در بازار، پیش از موعد سررسید واگذار کند. به همین خاطر اوراق سلف استاندارد، گونه‌ای ابزار تامین مالی هست که بر اصل قرارداد سلف موازی استاندارد انتشار داده می‌شود.

ناشر اوراق سلف موازی استاندارد، فارغ از قیمت دارایی پایه، یک میزان سود حداقلی را برای سرمایه‌گذاران در قالب اختیار فروش در موعد سررسید ضمانت می‌کند. از سوی دیگر، با افزایش پیدا کردن قیمت دارایی پایه، سود مازادی هم به سرمایه‌گذارش تعلق می‌گیرد. برای پوشش‌دهی ریسک حاصل از نوسانات قیمت دارایی پایه نیز در قرارداد سلف موازی به عنوان نمونه قرارداد سلف ( معاملات سلف ) استاندارد می‌شود از ابزار حق خرید و فروش تبعی کمک گرفت که به شکل زیر تعریف می‌شوند:

1. اختیار خرید تبعی:نمونه قرارداد سلف از نوع اختیار معامله‌ای که به همراه معامله اوراق سلف موازی استاندارد، از طرف خریدار به سمت عرضه کننده انتقال داده می‌شود و بر طبق آن، اختیار خریداری تعداد معینی از دارایی پایه را در موعد سررسید و به نرخ اعمال مشخص شده در قرارداد، به عرضه کننده انتقال می‌دهد.
2. اختیار فروش تبعی: اختیار معامله‌ای هست که به همراه معاملات اوراق سلف موازی استاندارد از سمت عرضه کننده به سمت خریدار انتقال داده می‌شود و بر طبق آن خریدار اوراق، تعداد معینی از دارایی پایه خود را در موعد سررسید به نرخ اعمال مشخص شده در قرارداد، به طرف عرضه کننده می‌دهد.

دارایی‌هایی که توانایی انتخاب جهت رای عقد قرارداد سلف موازی استاندارد را دارا هستند ویژگی‌های زیر را بایستی داشته باشند:

1. امکان تحویل فیزیکی دارایی پایه وجود داشته باشد
2. دارایی پایه استاندارد باشد
3. مرجع قیمتی قابل اتکا وجود داشته باشد
4. محدودیت قانونی برای نقل و انتقال کالا وجود نداشته باشد
5. بازار نقدی قوی برای دارایی پایه وجود داشته باشد
6. محدودیت‌های قیمتی برای دارایی پایه وجود نداشته باشد. (یعنی مشمول قیمت‌ گذاری‌ های دولتی نگردد)

کاربرد قراردادهای سلف موازی

تولیدکنندگانی که زمان تولید، دچار نوعی کمبود نقدینگی باشند، از روش پیش فروش قسمتی از تولیداتشان می‌توانند سرمایه مورد نیازشان را تامین نمایند.

مزایای اوراق سلف موازی استاندارد

قراردادهای سلف استاندارد نظیر سایر اوراق مشارکت و اوراق صکوک، مزایایی نیز دارد که در بازار بورس و اوراق بهادار مورد معامله قرار می‌گیرند. این مزایا به صورت ذیل است:

برای تولیدکنندگان محصولات و کالاها
1. افزایش میزان نقدشوندگی بازار
2. کاهش نمودن هزینه‌های معاملاتی
3. معافیت های مالیاتی
4. تضمین نمودن نقدشوندگی اوراق به خاطر وجود بازارگردان
5. کشف قیمت روزانه یا حتی لحظه‌ای برای انواع کالاها در چارچوب و مقرارت مکانیسم بازار
6. دارای عمر به نسبت کوتاه‌مدت یک تا ۲ سال
7. دارای حداقل سود ضمانت شده که این سود برطبق رشد قیمت دارایی پایه تا سقف مشخص می‌تواند رشد بنماید
8. ریسک اندک
9. توانایی خرید و فروش کردن (معامله سلف) قراردادهای سلف موازی در بازار ثانویه
10. کارمزد برای معاملات اوراق سلف موازی استاندارد
11. معاملات اوراق سلف موازی استاندارد در بازار بورس کالای ایران دارای سقف کارمزدی ۰۰۰۷۲۵/۰ به ازای هر قرارداد یا به عبارت دیگر خرید یا فروش است.

اوراق سلف موازی استاندارد در بورس کالا

می‌توانید فهرست اوراق سلف موازی استاندارد را در قسمت بورس کالا در وب سایت رسمی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به راحتی و با چند کلیک ساده مشاهده کرد. برای خرید نمودن اوراق سلف موازی استاندارد، اشخاص بایستی به کارگزاری‌های معتبر بازار بورس و اوراق بهادار کشور مراجعه نمایند و جهت دریافت کد بورسی خودشان در این کارگزاری‌ها اقدام کنند. بعد از دریافت نمودن کد بورسی، اشخاص باییستی درخواست خرید خودشان را به کارگزاری که در آن ثبت نام نموده‌اند اعلام کنند.

قرارداد آتی چیست و تفاوت قرارداد آتی و سلف در کجاست؟

قرارداد آتی یا به عبارت دیگر future Contract نوعی قرارداد است که فروشنده متعهد می‌گردد بر طبق آن، اوراق سلف استاندارد موازی در سررسید مشخص، مقدار معینی از کالای مشخص شده را به نرخ مشخصی بفروشد و در برابر این اقدام خریدار متعهد می‌گردد که کالا را با مشخصات مشخص شده، خریداری بنماید.

تفاوت قرارداد آتی و سلف در این قسمت است که می‌گویند قرارداد آتی، نوعی قراردادی دو طرفه هست. به این معنی که سرمایه گذاران در این نوع از بازار می‌توانند اضافه بر افزایش نمودن قیمت، از کاهش قیمت ها هم سودی کسب بکنند.

تفاوت قرارداد آتی و سلف را هم می‌توان به این صورت گفت که در قراردادهای آتی اغلب، برای جلوگیری کردن از عدم انجام تعهد، طرفین می‌بایستی مبلغی را تحت عنوان وجه تضمین پیش شرط قرارداد، بابت ضمانت و جلوگیری کردن از تخلفاتی که ممکن است پیش بیاید، نزد اتاق پایاپای می‌گذارند و در برابر یکدیگر متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمتی که قرارداد ممکن است در آتی با آن روبه رو شود، وجه تضمین را تعدیل نمایند.

همان طور که پیش‌تر در باره این که قرارداد سلف چیست گفتیم، در اصل اوراق سلف استاندارد یکی از انواع ابزارهای تامین مالی مناسب برای تولیدکنندگان کالاها در کشور است و سرمایه‌گذاران با خریداری کردن این نوع از اوراق سلف موازی استاندارد به طور مستقیم در ارتقای سطح تولید ملی کشور و رسیدن به خودکفایی و رشد و توسعه اقتصادی متناسب با شرایط بومی مشارکت می‌کنند. این روش سرمایه‌گذاری، با هدایت نمودن و رعبری سرمایه های درگردش و سر در گم به حوزه‌هایی که به نقدینگی برای تولید و گرداندن چرخ اقتصادی کشور نیاز دارند، گردش مالی و فراهم آوردن سرمایه مورد نیاز برای تولید را افزایش می‌دهند. سرمایه‌گذاران هم از این قبیل معاملات می‌توانند سود کسب کنند.

اوراق سلف موازی چیست؟

در بازار سرمایه ایران، انواع مختلفی از اوراق معامله می شوند و هرکدام از آن ها شرایط و قوانین خاص خود را دارند. یکی از مواردی که یک سرمایه گذار حرفه ای در بازار بورس باید بداند، طرح اوراق سلف موازی می باشد. این اوراق در بورس کالا قابل دسترسی هستند و کاربردهای زیادی دارند؛ از مهمترین کاربردهای این اوراق می توان به تامین مالی دولت و کاهش تورم از طریق جمع آوری نقدینگی موجود در جامعه اشاره کرد. سرمایه گذاری در اوراق سلف موازی، سود تضمین شده‌ای برای سرمایه‌گذاران دارد و از این جهت، بستر جذابی به شمار می رود؛ در ادامه مقاله با جزییات این اوراق و مزایای تامین مالی از طریق آن ها آشنا می شویم و موارد زیر را بررسی می کنیم:

• اوراق سلف چیست؟
• مزایای استفاده از این اوراق برای خریداران یا سرمایه گذاران
• مزایای اوراق سلف موازی برای فروشندگان
• مشاهده فهرست اوراق سلف در بورس کالا
• تحلیل شرایط و مزایای تامین مالی دولت از طریق این اوراق

آشنایی با اوراق سلف

پیش از آنکه بخواهیم با اوراق سلف موازی آشنا شویم، باید بدانیم اوراق سلف چه نوع اوراقی هستند و مزایای استفاده از آن ها شامل چه مواردی می شود.

اوراق سلف، یک قرارداد بین خریدار و فروشنده می باشد و مفهوم آن به اینصورت است که فروشنده یک دارایی (کالا) را پیش فروش کرده و مبلغ آن را از خریدار دریافت می کند و این کالا در سررسید مشخصی باید به خریدار تحویل داده شود. قسمت جذاب این اوراق، پایین تر بودن قیمت اولیه کالا برای پیش فروش است.

در قرارداد سلف، خریدار تمام بهای مشخص شده یک کالا را به شرکت منتشر کننده اوراق می پردازد و در تاریخ سررسید که معمولا بین 1 تا 2 سال است (با توجه به نوع اوراق، این عدد می تواند متفاوت باشد)، کالای خریداری شده را دریافت می کند. در این مدت سود مشخصی (معمولا نزدیک به سود بانکی) برای خریدار در نظر گرفته شده و در تاریخ تحویل کالا، به خریدار پرداخت می شود. اوراق سلف برای فروشنده و خریدار مزایای بسیار زیادی دارد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.

مزایای اوراق سلف برای فروشنده

• فروش قطعی محصول یا کالای مورد نظر
• برنامه ریزی برای پیشبرد اهداف و توسعه با توجه به نقدینگی جذب شده
• رفع نگرانی بابت کسری بودجه
• و.

مزایای اوراق سلف برای خریدار

استفاده از اوراق سلف علاوه بر فروشنده، مزایای زیادی برای خریدار دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برنامه ریزی برای استفاده از کالا یا محصول خریداری شده در آینده؛ به اینصورت که خریدار از تحویل کالای مورد نظر اطمینان کسب کرده و می تواند طرح ها و برنامه ریزی های مختلفی برای استفاده از آن ها داشته باشد.
• رفع نگرانی افزایش قیمت مواد اولیه در آینده
• کسب سود مشخص و تضمین شده
• و.

معایب استفاده از اوراق سلف

با وجود تمام مزایای جذاب اوراق سلف، محدودیت هایی در این روش وجود دارند که برای برخی از سهامداران، نامناسب به شمار می روند. از جمله محدودیت ها (یا معایب) مهم اوراق سلف، می توانیم به عدم امکان خرید و فروش در بازار ثانویه اشاره کنیم؛ در واقع، خریداران این اوراق نمی توانند تا تاریخ اعلامی تحویل کالا، اوراق خود را به فروش برسانند.

به همین دلیل، قراردادی تحت عنوان قرارداد سلف موازی طراحی شده که خریدار بتواند در صورت نیاز، اوراق خود را پیش از موعد تحویل، به فروش برساند. این نوع اوراق با نام سلف موازی شناخته می شوند که در ادامه به صورت کامل با آن آشنا می شویم.

اوراق سلف موازی چیست؟

کلیت معنای این اوراق، مانند اوراق سلف است؛ اما مزیت مهم آن، امکان انتقال مالکیت اوراق یا امکان معامله آن است. در واقع اوراق سلف موازی محدودیت های اوراق سلف را از میان برداشته است. این اوراق میزان نقدشوندگی بالایی دارند و از این رو، خیال سرمایه گذاران از خرید یا فروش آن ها در هر زمان، راحت است. قیمت این اوراق با توجه به خریداران و فروشندگان به صورت روزانه کشف می شود و اهمیت امکان تغییر وضعیت و فروش اوراق در سلف موازی به حدی است که سرمایه گذاران رغبت بیشتری به خرید اوراق سلف موازی نسبت به اوراق سلف دارند. در صورتیکه خریدار خاصی برای اوراق نباشد، بازارگردان ها نسبت به خرید اوراق اقدام می کنند و نقدشوندگی اوراق را برای سرمایه گذاران، همواره به عنوان یکی از گزینه های جذاب، نگهداری می کنند.

سود اوراق سلف موازی چقدر است؟

سودی که برای خریداران این اوراق تعیین می شود، معمولا در محدوده سود بانکی است؛ این درحالی است که خبری از معایب و سختی های سرمایه گذاری در بانک نبوده و امکان نقدشوندگی سرمایه در هر زمان ممکن است. سود تضمین شده این اوراق حداقل به اندازه سود بانکی تا لحظه سررسید محاسبه می شود و مزیت مهم آن، امکان بیشتر شدن سود در صورت بالاتر رفتن قیمت کالای مورد نظر است. اگر بهای کالای خریداری شده بیشتر از قیمت خرید شود، تا یک محدوده مشخص و علاوه بر سودی که تضمین شده، به اوراق سود تعلق می گیرد.

کاربرد اوراق سلف موازی

از این اوراق برای تامین مالی شرکت ها یا دولت استفاده می شود؛ به عنوان مثال، دولت پیش بینی می کند که در 2 سال آینده، قیمت نفت افزایش پیدا کرده و صادرات نیز بیشتر خواهد شد؛ در اینصورت با انتشار این اوراق، نفت را به مردم می فروشد و سود تضمین شده ای برای آن ها در نظر می گیرد. با جذب نقدینگی، طرح های توسعه خود را انجام داده و از طرف دیگر نیز به کاهش تورم در کشور کمک شایانی می کند. البته لازم به ذکر است که اجرای چنین طرح هایی دارای مخالفان و موافقان بسیار زیادی است که هرکدام از آن ها دلایل و منطق خود را دارند.

مزایای اوراق سلف موازی برای خریداران یا سرمایه گذاران

• کشف قیمت لحظه ای و شفافیت قیمت اوراق در بازار بسیار پایین برای سرمایه گذاری به دلیل وجود سود تضمین شده
• امکان خرید و فروش اوراق در بازار ثانویه
• وجود بازارگردان و قابلیت نقدشوندگی بالا
• و.

نکته: توجه داشته باشید که در زمان پذیره نویسی اوراق، کارمزد معاملات به عهده فروشنده است.

مزایای اوراق سلف موازی برای فروشندگان

استفاده از این اوراق، علاوه بر خریداران، برای فروشندگان نیز مزایای زیادی دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تامین مالی مورد نیاز شرکت برای انجام طرح های توسعه و.
• پیش فروش محصولات و رفع نگرانی بابت پیدا کردن مشتری
• رفع کسری بودجه
• رفع نگرانی بابت نوسانات اوراق سلف استاندارد موازی قیمتی در آینده
• عمر کوتاه مدت 1 یا 2 ساله برای این اوراق (برای شرکت ها، 1 یا 2 سال، دیدگاه کوتاه مدت به شمار می رود)

نکته: علاوه بر مزایایی که این اوراق برای ناشران و خریداران دارند، ورود نقدینگی و سرمایه گذار به بازار بورس، باعث پویاتر شدن بازار و بالارفتن نقدینگی بازار می شود.

مشاهده فهرست اوراق سلف موازی در بورس کالا

پس از مراجعه به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com، می توانید با مراجعه به قسمت بورس کالا، اوراق سلف موازی را مشاهده کنید.

همچنین با جستجوی کلمه "سلف" می توانید انواع مختلفی از این اوراق را پیدا کنید.

تامین مالی دولت از اوراق سلف موازی

طرح اوراق سلف موازی، برای سرمایه گذاران سود تضمین شده و برای دولت، نقدینگی مناسب به همراه دارد. گسترش این اصطلاح در میان مردم و فعالان حرفه ای بازار سرمایه به سال 1399 باز می گردد؛ چرا که این طرح برای اولین بار تحت عنوان گشایش اقتصادی در سال 1399 ارائه و اوراق سلف موازی دولتی، برای فروش نفت به مردم طرح ریزی شد؛ دولت با فروش نفت به مردم، سود بالارفتن قیمت دلاری آن را در آینده کسب خواهد کرد و سرمایه گذاران نیز، سود تضمین شده دولت را دریافت می کنند. اگرچه این طرح با موفقیت اجرا نشد؛ اما نحوه اجرای این طرح نیز می تواند جای سوال باشد.

به عنوان مثال، اگر دولت، اوراق سلف موازی نفت را با هدف تامین مالی مورد نیاز خود در سال 1399 به مردم می فروخت و به سرمایه گذاران تضمین می داد که با سررسید 2 ساله، این اوراق را از آن ها خریداری می کند، چه اتفاقی می افتاد؟ بر فرض اینکه در زمان فروش این اوراق، قیمت هر بشکه نفت 50 دلار باشد، اکنون و پس از گذشت حدود 2 سال از این موضوع، قیمت هر بشکه نفت به بالای 100 دلار رسیده است و اگر دولت، اوراق مذکور را می فروخت، اوراق سلف استاندارد موازی فقط یک تسکین موقت برای بدهی های او بود و در حال حاضر ملزم به پرداخت 2 برابر پولی که از مردم گرفته بود، می شد و عملا فاجعه اقتصادی رخ می داد.

نکته 1: توجه داشته باشید که در مثال بالا، سود تضمین شده برای این اوراق در نظر گرفته نشده است و فرض بر این بوده است که دولت با سررسید 2 ساله، اوراق نفتی که فروخته است را با قیمت روز از سرمایه گذاران بخرد.

نکته 2: در صورتیکه پیش بینی دولت از قیمت نفت در آینده درست باشد و روش پرداخت سود تضمینی برای سرمایه گذاران را نیز انتخاب کند، می تواند از این اوراق برای تامین مالی مورد نیاز خود استفاده کند و بخشی از نقدینگی موجود در جامعه که ممکن است موجب تورم شود را جمع آوری کند.

تذکر: همانطور که گفته شد، این طرح به دلیل ریسک بالای آن، مخالفان بسیار زیادی داشت و به مرحله اجرا نرسید.

جمع بندی

اوراق سلف، قراردادی مبنی بر خرید یک کالا توسط خریدار و تحویل آن در آینده از طرف فروشنده است و از روش های سرمایه گذاری مناسب با ریسک پایین، می توان به اوراق سلف موازی اشاره کرد؛ این روش برای سرمایه گذاران سود تضمین شده در نظر می گیرد و برای فروشندگان نیز، منبع تامین نقدینگی بسیار مناسبی به شمار می رود. از جمله تفاوت های اوراق سلف با اوراق سلف موازی می توان به امکان خرید و فروش اوراق سلف موازی در بازار اشاره کرد.

عرضه مرحله دوم اوراق سلف موازی استاندارد برق تا پایان بهمن‌ماه

تهران- ایرنا- معاون برنامه‌ریزی شرکت مادر تخصصی تولید نیروی برق حرارتی گفت: مرحله دوم اوراق سلف موازی استاندارد برق به ارزش ۷۰۰ میلیارد تومان انتهای بهمن‌ماه امسال در بورس انرژی عرضه می‌شود.

به‌ گزارش روز دوشنبه ایرنا از وزارت نیرو، «حمیدرضا عظیمی» با اشاره به برنامه شرکت برق حرارتی به منظور استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه برای تامین منابع مالی طرح‌های توسعه‌ای، افزود: برق حرارتی نخستین شرکت دولتی در سطح کشور است که توانسته بخشی از منابع مالی مورد نیاز خود را از طریق انتشار اوراق مالی اسلامی (سلف موازی استاندارد برق) تامین کند.

وی ادامه‌داد: اوراق سلف موازی استاندارد برق، ابزار تامین مالی کوتاه مدت (یک یا دو ساله) است که بر مبنای قرارداد سلف منتشر می‌شود و بر اساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه (برق) را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند.

عظیمی با اشاره به اینکه مرحله نخست عرضه این اوراق دی‌ماه امسال با ارزش ۶۵۷ میلیارد تومان انجام شده، خاطرنشان‌کرد: عرضه‌کننده این اوراق، شرکت برق حرارتی و بازار اولیه و معاملات ثانویه آن شرکت بورس انرژی ایران است، نرخ اسمی این اوراق ۱۸.۵ درصد سالیانه و نوع اوراق نیز با نام، قابل معامله در بورس انرژی ایران و معاف از مالیات خواهد بود.

معاون برنامه‌ریزی شرکت برق حرارتی با تاکید بر اینکه در انتهای دوره دو ساله کل اصل و فرع به صورت یک‌جا پرداخت می‌شود، گفت: استفاده از راه‌کارهای تامین مالی مبتنی بر بازار سرمایه به منظور تنوع بخشی به منابع درآمدی و حفظ و توسعه ظرفیت‌های تولید برق، از جمله اهداف عرضه این اوراق است.

به گزارش ایرنا، پیشترمدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی گفت: این شرکت برای تامین مالی طرح‌های توسعه‌ای خود در نظر دارد در دو مرحله نسبت به انتشار و عرضه اولیه اوراق سلف موازی استاندارد برق به ارزش ۱۳ هزار و ۵۷۹ میلیارد ریال دربازار مشتقه بورس انرژی ایران اقدام کند.