انواع بازار در ایران

اگر اصطلاحات بکار رفته در این پست برایتان نا آشنا است، پست ۲۳ اصطلاح رایج بورس را بخوانید.

بازار دارایی‌های فیزیکی و بازار دارایی‌های مالی چه تفاوت هایی دارند و انواع بازارهای مالی کدام هستند؟

درحالی‌که دارایی‌های واقعی برای اقتصاد درآمد خالص ایجاد می‌کند، دارایی‌های مالی تخصیص درآمد بین سرمایه‌گذاران می‌باشد. افراد می‌توانند بین مصرف امروز ثروت یا سرمایه‌گذاری برای مصرف آتی انتخاب نمایند افرادی که سرمایه‌گذاری را انتخاب می‌کنند، ممکن است با خرید انواع اوراق بهادار (سهام شرکت‌ها با اوراق با درآمد ثابت از جمله اوراق قرضه با مشارکت انتشاریافته توسط شرکت‌ها)، ثروت خود را در بین دارایی‌های مالی تخصيص دهند که در این صورت شرکت‌ها از وجوه تأمین مالی شده برای خرید دارایی‌های واقعی مانند زمین، تجهیزات و - استفاده نموده و درنهایت درآمد ایجادشده از خرید این دارایی‌های واقعی، نصیب دارندگان این اوراق می‌گردد بنابراین بازار دارایی‌های مالی[3] به بازاری اطلاق می‌شود که در آن افراد اعم از حقیقی و حقوقی، می‌توانند در آن به معامله اوراق ضمانت مالی (شامل سهام، اوراق قرضه)، کالا (شامل فلزات گران‌بها یا محصولات کشاورزی) و دیگر دارایی‌های مثلی (عوض دار) با هزینه مبادلاتی پایین بپردازند.

بنابراین می‌توان گفت بازار مالی بر اساس نوع دارایی به سه بخش به‌صورت زیر تقسیم می‌شود:

۱. بازار سهام: در این بازار، سهام شرکت‌های سهامی‌پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرد.

۲. بازار اوراق بدهی: این بازار برای دادوستد ابزارهای با درآمد ثابت (اوراق قرضه، اوراق مشارکت، اوراق مرابحه و . ) در نظر گرفته شده است.

٣. بازار ابزارهای مشتقه: بازاری که در آن ابزارهای مشتقه که مبتنی بر دارایی‌های مالی با فیزیکی هستند، مورد معامله قرار می‌گیرند. بازار مشتقات[4] نوعی بازار مالی برای مبادله ابزارهای مشتقه، مثل بازار معاملات آتی یا اختیار معامله است که ارزش آن از ارزش دیگر دارایی‌ها مثل اوراق بهادار، نرخ بهره، کالای اساسی و شاخص اوراق بهادار مشتق می‌شود. اوراق بهادار مشتقه اغلب شامل قراردادی بین طرفین برای معامله تعداد معینی از یک دارایی یا جریانات نقدی با قیمت معین و موعد تعیین‌شده در زمان آتی است. هر چه ارزش اوراق بهادار تعهد شده با تغییراتی همراه باشد، قیمت اوراق بهادار مشتقه نیز به‌موازات آن تغییر خواهد نمود.

منبع: کتاب نقش ابزارهای مالی در توسعه بازار، محمدرضا قنبری، احمد اکبری، پگاه امین نژاد

انواع بازار بورس در ایران

یکی از انواع بازار بورس در ایران بورس اوراق بهادار تهران می باشد. بورس اوراق بهادار تهران بازار رسمی، متشکل و خودانتظام در بازار سرمایه ایران است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها و اوراق بهادار تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود و تعیین قیمت سهام در بورس، بر اساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد. در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران تهیه شد. لایحه تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد و در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶ ، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار کرد .

از مهم‌ترین مزایای پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران به موارد زیر می‌توان اشاره کرد :

1. سهولت در تأمین مالی از طریق انتشار سهام و سایر اوراق بهادار (اوراق قرضه )
2. کاهش ریسک نقدینگی
3. برخورداری از معافیت مالیاتی
4. تعیین ارزش سهام شرکت
5. سهولت در تغییر ترکیب سهامداری و انتقال مالکیت
6. افزایش اعتبار داخلی و بین‌المللی
7. سهولت در استفاده از تسهیلات بانکی و یا سایر ابزارهای تأمین مالی
8. ارائه معیارهای جدید برای ارزیابی عملکرد مدیریت شرکت
9. افزایش توان رقابتی و سهم از بازار

دومین بازار بورس در ایران: فرابورس

دومین نوع از انواع بازار بورس در ایران فرابورس می باشد که به بازار اول و دوم و پایه (الف، ب و ج) و بازار سوم تقسیم می شود.. فرابورس ایران بازاری می باشد که سهام شرکت‌هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند مورد داد و ستد قرار می‌گیرد .

در کشور های تراز اول جهان بازار فرابورس برای معاملات سهام شرکت هایی است که دارای عدم شفافیت مناسب و کافی، سودآوری نامناسب و … است که معاملات آن طبق توافق خریدار و فروشنده انجام می شود. شرکت های بازار بر اساس ریسک سرمایه گذاری، شفاف بودن صورت های مالی و میزان بدهی و … در یکی از بازار های الف، ب و ج قرار می گیرند .

فرابورس ایران با هدف ایجاد بازاری کارآمد، منصفانه و شفاف، تمهیدات و بسترسازی لازم را در زمینه انتشار سریع و عادلانه اطلاعات با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار انجام داده تا صاحبان سرمایه با آگاهی و شناخت بیشتر در خصوص انواع اوراق بهادار، درجات ریسک و سایر شاخصه‌های مهم، به سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار پذیرفته‌شده در این بازار اقدام کنند .

«دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل ‌و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران (شرکت سهامی عام)» مصوب ۱۳۸۸ فعالیت این رکن بازار سرمایه را در قالب چند بازار مجزا به نام‌های بازار اول، دوم، سوم، پایه، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط و بازار مشتقه بیان کرده است. در حال حاضر این بازارها به لحاظ طی کردن فرایند پذیرش باهم متفاوت هستند و پذیرش سهام شرکت‌های سهامی عام صرفاً در بازارهای اول و دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد. متقاضی پذیرش در صورت دارا بودن شرایط پذیرش، باید تقاضای پذیرش خود را دریکی از این بازارها به فرابورس ارائه کند.

برخی از مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس عبارت‌اند از :

1. تأمین مالی آسان و ارزان
2. افزایش نقد شوندگی سهام
3. بهره‌مندی از معافیت مالیاتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در فرابورس
4. نقل ‌و انتقال سهام به ‌صورت آسان- سریع و کم‌ هزینه
5. شفافیت و اعتبار قیمت سهام به ‌واسطه مبادله در فرابورس
6. اطلاع‌رسانی هماهنگ و عادلانه به سرمایه‌گذاران بالفعل و بالقوه
7. بهره‌گیری از امکان وثیقه گذاری سهام و اخذ ساده‌تر تسهیلات بانکی
8. معرفی شرکت و محصولات به طیف وسیعی از قشرها جامعه و افزایش اعتبار شرکت

تجزیه و تحلیل بازار الف، ب و ج

بازار پایه ج:

پایین ترین سطح شرکت های فرابورس می باشد که طبق معیارهای تعریف شده شرکت فرابورس دسته بندی شده اند. سهم های این بازار بدون دامنه نوسان معامله می شوند. سرمایه گذاری در سهم های بازار ج توصیه نمی شود مگر برای افرادی که رانت دارند چون سفته بازی در بازار ج زیاد است و برای افرادی که رانت ندارند این بازار بسیار پر ریسک است .

بازار ب:

دارای دامنه نوسان ۱۰ درصدی می باشد. بازار ب نسبت به ج از شرایط بهتری برخوردار است ولی با این وجود باز هم پیشنهاد می دهیم در این بازار هم اگر رانت و تجربه کافی ندارید معامله نکنید .

بازار الف:

که بیشتر سهم ها در این بازار هستند و بیشتر معامله گران در این بازار فعال اند. در بازار الف دامنه نوسان ۵ درصد است و در این بازار سفته بازی به مراتب بسیار کمتر است و می توان با اعتماد بالایی در این بازار سهام خرید و فروش کرد .

در کل به معامله گرانی که رانت و یا تجربه کافی ندارند پیشنهاد می دهیم در بازار پایه ب و ج به هیچ عنوان معامله نکنند. بازار الف بسیار شفاف و برای معامله گری امن می باشد .

در فرابورس موارد دیگر مالی نیز معامله می شود که به عنوان بازار های نوین مالی و بازار های مشتقه مالی عنوان می شوند مانند اوراق با درآمد ثابت ،تسهیلات مسکن و ….

معاملات بازارهای فرابورس دامنه نوسان های متفاوتی دارند. شرکت فرابورس نیز همانند بورس بصورت سهامی قابل خرید و فروش است و با نماد فرابورس در بازار معامله می شود . سود این شرکت از کارمزد معاملات زیر نظر فرابورس حاصل می شود .

سومین بازار بورس در ایران: بورس کالا

سومین نوع از انواع بازار بورس در ایران بورس کالا می باشد. بورس کالا، بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان این بازار، به خریداران عرضه می‌شود. سهام شرکت بورس کالا نیز با نماد معاملاتی کالا در بازار قابل خرید و فروش است و درآمد آن حاصل از کارمزد معاملات کالایی تحت نظر این شرکت است . معاملات در این بازار بصورت نقد، نسیه و سلف برای انواع محصولات کشاورزی و صنعتی انجام می شود و به بازار های فیزیکی، فرعی، مشتقه و مالی تقسیم می شود که هرکدام نیز بخش های متفاوتی دارند تا کالاهای پذیرفته شده در بورس کالا را در خود جای دهند .

سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریورماه سال ۸۲ به‌عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس‌ از آن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریورماه سال ۸۳ شروع به فعالیت کرد. شرکت بورس کالای ایران نیز به‌موجب ماده ۵۸ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک شرکت جدید و کاملاً مستقل از سازمان‌های کارگزاران بورس انواع بازار در ایران فلزات و بورس کالای کشاورزی، پس از پذیره‌نویسی در چهار گروه سهامداری و برگزاری مجمع عمومی از ابتدای مهرماه سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرد. بدین ترتیب، هم‌اکنون بورس کالای ایران باتجربه‌ای بیش از ۱۰ سال، به دادوستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده‌های نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه، سلف، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه ازجمله قراردادهای آتی مشغول است .

انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران عبارت‌اند از :

قرارداد نقدی :

قراردادی است که بر اساس آن، پرداخت‌ بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام می‌شود .

قرارداد سلف :

قراردادی است که بر اساس آن، کالا باقیمت معین درزمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می شود .

قرارداد نسیه :

قراردادی است که بر اساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می شود .

قرارداد آتی :

قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الآن تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به‌صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید باهم تسویه کنند .

قرارداد سلف استاندارد :

قراردادی است که بر اساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند. خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری‌شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد موضوع مواد ۲ و ۳ دستورالعمل اجرایی معاملات سلف استاندارد، به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به‌اختصار قرارداد سلف استاندارد نامیده می‌شود .

قرارداد اختیار معامله :

قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن‌یک طرف، اختیار(حق) خرید و یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می‌کند. قرارداد اختیار معامله به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود. در هرکدام از این دو نوع قرارداد، دو طرف خریدار و فروشنده با یکدیگر وارد معامله می‌شوند .

گواهی سپرده کالایی :

بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تائید بورس صادر می‌گردد .

چهارمین بازار بورس در ایران: بورس انرژی

آخرین نوع از انواع بازار بورس در ایران بورس انرژی می باشد. بورس انرژی بازاری است که در آن حامل‌های انرژی با محصولات برق، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی، خریدوفروش می‌شود. بورس انرژی با 7 سال سن جوان ترین بازار بورس در ایران محسوب می شود. بورس انرژی بازاری است که در آن هر کالایی که پایه انرژی داشته باشد، قابلیت معامله دارد. بنابراین این بورس به‌نوعی دومین بازار کالای متشکل کشور نیز محسوب می‌شود .

دارایی‌های قابل معامله در این بازار هم شامل دارایی‌های فیزیکی و هم شامل دارایی‌های مالی از قبیل ابزارهای مشتقه مبتنی بر انرژی خواهد بود. بنابراین امکان معامله نفت، گاز، بنزین، نفت کوره، برق و نیز ابزارهای مشتقه مبتنی بر آن‌ها (شامل اوراق سلف موازی) در این بازار وجود دارد. این امر با توجه به ویژگی‌های کشور و برخورداری از منابع غنی انرژی اهمیت زیادی دارد خصوصاً آنکه یکی از کارکردهای مهم این بورس موضوع صادرات و فروش انرژی به کشورهای همسایه است که بحث کشف قیمت در آن اهمیت زیادی دارد .

آشنایی با بورس و انواع بازار بورس

برای شناخت و فهمیدن این موضوع که واقعا بورس چیست و آشنایی بیشتر با آن بهتر است از “بازار” و تعریف آن شروع کنیم. در یک تعریف ساده، می توان گفت که:

✓بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می گیرد.

✓ساده تر این است که بگوییم هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است.

✓ این شرایط می تواند مکان خاصی یا شبکه ای ارتباطی مثل اینترنت باشد.

✓ در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی، دارایی های واقعی و دارایی های مالی، مورد معامله قرار می گیرند.

◯ دارایی های واقعی همان دارایی های فیزیکی هستند (مثل زمین، ساختمان و انواع کالا مانند ماشین، لوازم خانگی و …)

◯ دارایی های مالی و دارایی های کاغذی و بهتر بگوییم اسنادی هستند، مثل سهام و اوراق مشارکت.

بورس بازاری است که در آن دارایی های مختلف مورد معامله قرار می گیرد.

فرابورس چیست؟

در کنار بورس سهام، بازار مجزایی وجود دارد موسوم به فرابورس (OTC) یا خارج از بورس.

در تعریف جهانی فرابورس، سهام شرکت‌هایی که شفافیت کافی یا وضعیت سودآوری مناسب ندارند به صورت توافقی میان خریدار و فروشنده معامله می‌شوند.

در فرابورس سازمان بورس نظارت محدودتری بر معاملات دارد و صرفا برای جلوگیری از کلاه‌برداری‌ها معامله شرکت‌هایی که شرایط لازم برای ورود به بورس را ندارند در این بازار انجام می‌دهند.

البته باید در نظر داشت که فرابورس ایران از شکل فرابورس در دنیا متمایز شده و خود در حد یک بورس فعالیت می‌کند. یعنی فرابورس ایران صرفا جایی برای معاملات توافقی سهام نیست و بسیاری از شرکت‌ها در این بازار حضور دارند و مشابه معاملات سهام با مکانیزم عرضه و تقاضا و به صورت برخط معامله می‌شوند.

همچنین تعداد قابل توجهی اوراق بدهی در فرابورس ایران معامله می‌شوند و در نتیجه این شرکت را به یک بورس کامل تبدیل کرده است. دامنه نوسان شرکت‌های فرابورسی همانند شرکت‌های بورس اوراق بهادار 5 درصد است.

بازاری به نام بورس کالا

بورس کالا نیز نوع دیگری از انواع بورس محسوب می‌شود. در بورس‌های کالایی معاملات روی یک کالای فیزیکی انجام می‌شود. بنابراین، بورس کالا مکانی است انواع بازار در ایران که طلا، فلزات، محصولات کشاورزی و … مورد معامله قرار می‌گیرند.

عموما بورس کالا مورد توجه فعالان واقعی اقتصاد در بخش تولید و تجارت است. یعنی کسانی که مستقیما در فعالیت خود نیاز به یک کالای مشخص دارند از طریق بورس در قیمت‌هایی شفاف‌تر و در فضایی رقابتی احتیاج خود را رفع می‌کنند.

این معاملات به بازار موسوم به معاملات فیزیکی مربوط می‌شود. در کشورمان بورس کالا به صورت بسیار محدود دارای بازار آتی و آپشن است و در نتیجه عموما بازیگران حقوقی در معاملات بازار فیزیکی بورس کالا فعالیت دارند. معاملات بورس آتی سکه انواع بازار در ایران یا اختیار سکه جزو معدود ابزارهایی است که در بورس کالایی کشورمان وجود دارد که در آن تعداد زیادی از فعالان حقیقی نیز حضور دارند.

بازار فیوچرز یا آتی چیست؟

در عمل بازارهایی برای معاملات غیرفیزیکی کالاها تعریف شده است که به بازار فیوچرز یا آتی (futures) و آپشن یا اختیار (options) شهرت دارند. در این بازارها کالاها برای تحویل در آینده معامله می‌شوند.

در این بازارها دو گروه فعالیت می‌کنند؛ مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان واقعی در کنار سفته‌بازان. هدف حضور بخش واقعی در بازار آتی و آپشن آن است که درآمد یا هزینه‌های خود را انواع بازار در ایران از ریسک‌های احتمالی مبری کنند. به این عملیات پوشش ریسک (hedge) گفته می‌شود که خریدار یا فروشنده یک کالا قیمت معامله یک محصول در آینده را تثبیت می‌کند.

اما گروه دوم موسوم به سفته‌بازان از نوسان قیمت‌ها در قراردادهای آتی یا اختیار کسب سود می‌کنند. بنابراین، بر خلاف بورس کالای فیزیکی، حضور افراد خُرد در بازارهای آتی و آپشن مرسوم است.

بازاری به نام بورس انرژی

یکی دیگر از انواع بورس که از سال 91 به بورس‌های ایران اضافه شد، بورس انرژی است. این بورس یه نوع بورس کالایی است که در آن معاملات حامل‏های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر آن انجام می‌شود. حامل های انرژی شامل نفت، گاز، برق و … است.

بورس انرژی عنوان چهارمین بورس کشور است که به منظور عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفته است.

طبقه بندی بازارهای مالی در بورس ایران

برای سرمایه گذاری پربازده در بازار بورس باید درک مناسبی از طبقه بندی بازارهای مالی در بورس داشته باشید و از انواع بازار بورس در ایران مطلع باشید تا بتوانید متناسب با خواسته‌ها و نیازهایتان بهترین بازار برای سرمایه گذاری را انتخاب کنید.

جهت همراهی شما مخاطبان و افزایش آگاهی، دسته بندی بازار بورس را در دو بخش بورس تهران و فرابورس برایتان آماده کرده ایم. در ادامه ما را همراهی کنید تا بیشتر درباره دسته بندی بازارهای مالی در بورس ایران بدانید.

انواع بازارهای مالی در بورس اوراق بهادار تهران

برای داشتن شناخت کافی درباره انواع بازار بورس در ایران ابتدا طبقه بندی بازارهای مالی در بورس تهران را برایتان ذکر خواهیم کرد. اگر صرفا نیاز دارید توضیحات مربوط به بازار مورد جستجویتان را مطالعه کنید از فهرست کمک گرفته تا مستقیم به توضیحات مربوط به بازار موردنظرتان هدایت شوید.

• 1. بازار نقدی
• 2. بازار آتی
• 3. بازار تبعی
• 4. بازار بدهی
• 5. بازار ETF
• 6. بازار اختیار
• 7. بازار اول فرابورس
• 8. بازار دوم فرابورس
• 9. بازار سوم فرابورس (بازار عرضه)
• 10. بازار پایه فرابورس
• 11. بازار ابزارهای نوین مالی
• 12. بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)

شرکت بورس اوراق بهادر تهران شامل شش بازار به نام‌های بازار نقدی ، بازار آتی ، بازار تبعی ، بازار بدهی ، بازار ETF و بازار اختیار معامله می‌باشد.

بازار نقدی

بازار نقدی شامل دو بازار است که آنها را به نام بازار اول (اولیه) و بازار دوم (ثانویه) نام‌ گذاری کرده اند. پذیرش سهام عادی در بورس صرفا در یکی از تابلوهای بازار اول یا دوم صورت می‌گیرد. متقاضی در صورت داشتن شرایط باید تقاضای پذیرش خود را در تابلوی اصلی یا فرعی بازار اول یا دوم ارائه کند. در این بازار همه‌ی سهام‌ها و حق تقدم سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس معامله می‌شوند.

بازار آتی

در این بازار همه معاملات آتی سهام صورت می‌گیرد.

بازار تبعی

نمادهای اختیار فروش تبعی برخی از سهام‌های موجود در بازار نیز در بازار تبعی معامله می‌شوند.

بازار بدهی

خرید و فروش انواع اوراق مشارکت شرکت‌ها، اوراق مشارکت شهرداری‌ها، اوراق صکوک اجاره و اوراق صکوک مرابحه در بازار بدهی انجام می‌شود.

بازار ETF

در این بازار معاملات صندوق‌های سرمایه گذاری (قابل معامله) در بورس انجام می‌شود.

بازار اختیار

خرید و فروش سهام برخی شرکت‌ها در این بازار انجام می‌شود.

اگر اصطلاحات بکار رفته در این پست برایتان نا آشنا است، پست ۲۳ اصطلاح رایج بورس را بخوانید.

انواع بازارهای مالی در فرابورس ایران

طبقه بندی بازارهای مالی شرکت فرابورس ایران نیز شامل بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، SME و بازار پایه است .

بازار اول فرابورس

در این بازار سهام شرکت‌هایی معامله می‌شود که آخرین سرمایه ثبت شده آنها حداقل ده میلیارد ریال و یک سال از زمان بهره برداری آن گذشته باشد و زیان نداشته باشند. در این بازار حداقل سرمایه صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله باید ۵۸ میلیارد ریال و حداقل سرمایه صندوق‌های زمین و مسکن باید ۱۸۸ میلیارد ریال و با نام باشد.

بازار دوم فرابورس

در این بازار سهام شرکت‌های زیان ده، تازه تاسیس و شرکت‌های سهامی خاص مبادله می‌شود که آخرین سرمایه ثبت شده آنها حدقل یک میلیارد ریال و مشمول ماده ۳۲۳ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت نباشد .

بازار سوم فرابورس (بازار عرضه)

بازار عرضه محلی ایمن، شفاف و سودمند برای انجام معاملات عمده اوراق بهاداری است که شرایط پذیرش در فرابورس را ندارند . انجام عرضه در این بازار مستلزم گذراندن فرایند پذیرش نبوده و با انجام تشریفات اداری در فرابورس امکان پذیر است.

بازار پایه فرابورس

به منظور ایجاد قابلیت نقل و انتقال سهام شرکت‌های سهامی عام که در بورس یا سایر بازارهای فرابورس پذیرش نشده اند، ایجاد شده است. همه معاملات این بازار در سه تابلوی معاملاتی پایه الف ، پایه ب ، پایه ج صورت می‌گیرد.

بازار ابزارهای نوین مالی

بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)

در این بازار معاملات سهام شرکت‌ها در دو تابلوی رشد و دانش بنیان قابل انجام است.

انواع بازار در ایران

ارز دیجیتال گراف (GRT) چیست و چگونه کار می کند؟

همه چیز درباره ارز دیجیتال فایل کوین(FIL)

معرفی ارز دیجیتال نم (XEM)؛ارز انواع بازار در ایران دیجیتال قدیمی بازار

معرفی MATIC؛ ارز دیجیتال بومی بلاک چین Polygon

هر آنچه که باید درباره ارز دیجیتال کازماس (ATOM) بدانید

سوزاندن توکن: توکن سوزی ارز دیجیتال به چه معناست؟

آلت کوین چیست؟ مزایا، معایب، انواع و آینده

16 روش زیبایی دندان که تا حالا نمی دونستی .

با هزینه یه سفر داخلی، برو ترکیه!

آشنایی با انواع بازار مالی

بازار مالی چیست؟

بازار سرمایه یا بازار مالی چیست و انواع بازارهای مالی

به بیانی ساده تر باید خدمت تان عرض کنیم که خرید و فروش تعداد زیادی از ابزارهای مالی شامل سهام، اوراق قرضه، ارزها و همچنین مشتقات مربوط به آن ها، کاری است که عموما در یک بازار مالی انجام می شود

بازار مالی چیست؟

بازار مالی را Financial markets نیز می نامند. این بازر مجموعه ی وسیعی از انواع بازارها را دربر می گیرد که در تمامی این مارکت ها، اوراق بهادار خرید و فروش می شود. بازار مبادله سهام، بازارهای اوراق قرضه، بازار فارکس (Forex Market – FX) و بازارهای مشتقات (Derivative Markets) و دیگر انواع بازارها، از انواع بازارهایی هستند که در زمره ی بازار مالی قرار می گیرند.

اقتصاد حیاتی برای عملکرد صحیح و جذب سرمایه مورد نیازشان به بازار مالی احتیاج دارند. بازار مالی بستری را برای خریداران و فروشندگان فراهم می کند تا در این بستر بتوانند به مبادله ی کالا و خرید و فروش بپردازند. بازار مالی با ارائه ی اوراق بهادار، برای کسب و کارهایی که نیازمند پول هستند ، سرمایه فراهم می ‌کند و هم رده با این فعالیت خود، برای افرادی که پول زیادی را در این بازارها سرمایه می کنند، نیز در نظر می گیرند.

به بیانی ساده تر باید خدمت تان عرض کنیم که خرید و فروش تعداد زیادی از ابزارهای مالی شامل سهام، اوراق قرضه، ارزها و همچنین مشتقات مربوط به آن ها، کاری است که عموما در یک بازار مالی انجام می شود. به عنوان مثال، بورس را می توانیم یکی از ملموس ترین مثال ها برای نشان دادن بازارهای مالی به شما در نظر بگیریم.

با تصور بورس و شرایط معامله در آن متوجه خواهید شد که بازارهای مالی برای اینکه بتوانند در بستری امن به فعالیت بپردازند نیاز دارند تا قیمت‌ ها و اطلاعات مورد نیاز تمامی‌ کاربران بازار به ‌طور کامل و بدون دست‌ کاری به دست آن ‌ها برسد.

نکته ی جالب درباره ی بازار مالی این است که این بازارها خودشان از انواع مختلفی تشکیل می شوند که هر کدام از این موارد، ویژگی های خاص خودشان را دارند. در ادامه به شرح هر کدام از این انواع خواهیم پرداخت :

آیا می دانید بازار مالی چیست؟

انواع بازار مالی

بازار مستقیم (Over – the – counter Markets, OTC)

در این مدل بازارها تمامی‌ مبادلات به شکل الکترونیکی انجام می ‌شوند و هیچ‌گ ونه مرکز فیزیکی برای این مبادلات تعریف نمی شود. به همین دلیل به این بازارها، بازارهای غیر متمرکز نیز گفته می شود. در بازارهای مستقیم، هیچ شخص سومی با نام کارگزار ظاهر نمی شود و دو طرف معامله به صورت مستقیم با یکدیگر ارتباط خواهند گرفت.

سهام هایی که در بازار مستقیم عرضه می شوند و مبادله می شوند عموما سهام هایی هستند که به صورت عمومی ‌در بازار بورس نیویورک NYSE)، نزدک (NASDAQ) و یا بازار بورس آمریکا (American Stock Exchange – ISE) به نمایش گذاشته نشده ‌اند.

در بازار مستقیم شرکت هایی مبادله می شوند که بسیار کوچک تر از شرکت هایی هستند که در بازارهای مالی اصلی مبادله می گردند. از این رو، بازارهای فرابورس نیازمند قوانین نظارت کمتری بوده که در نتیجه هزینه استفاده از آن ‌ها نیز به مراتب کمتر خواهد شد.

بازارهای اوراق قرضه (Bond Markets)

اوراق قرضه نوعی اوراق بهادار هستند که به صورت وام در اختیار یک فرد قرار میگیرند تا با استفاده از آن فرد بتواند کارهای مالی خود را انجام دهد. در ازای پرداخت این اوراق بهادار به وام گیرنده، طبیعتا یک سری شروط بین وام دهنده و وام گیرنده لیست می شوند که طی این شروط، یک درصد معینی به عنوان سود پول وام دهنده، تعریف می شود.

شرکت ‌ها و همچنین شهرداری ‌ها (Municipalities)، دولت ‌های محلی ایالتی (States) و دولت‌ های مرکزی (Sovereign Governments) با هدف تأمین مالی پروژه ‌ها و عملیات‌ ها، اوراق قرضه را منتشر می کنند. خیلی ها، بازارهای اوراق قرضه را با عنوان بازارهای بر پایه بدهی (Debt markets (Credit markets و یا بازارهای درآمد ثابت (Fixed – income markets) می شناسند.

اوراق بهادار یا همان اوراق قرضه عموما شامل اوراق و لوایح می شوند که این موارد باید از جانب خزانه‌داری ‌ایالات متحده آمریکا (Notes and bills issued by the United States Treasury) صادر شوند. در نهایت هم این اوراق در بازارهای اوراق قرضه به فروش می رسند.

همه چیز درباره ی بازار مالی

بازارهای پولی (Money Markets)

در بازارهای پولی عموما به مبادله ی کالاهایی می پردازند که دارای تاریخ انقضای کم، سود از پیش تعیین شده و امنیت بالا بالا باشند. در واقع در بازار پولی، هدف این است که دو طرف خیلی زود بتوانند به نقدینگی ناشی از فروش محصول دست پیدا کنند.

بازارهای پولی در سطح عمومی ‌و عمده ‌فروشی، شامل حجم‌ معاملاتی بالایی بین مؤسسات و معامله ‌گران می شوند. اما در سطح خرده ‌فروشی این طور نیست و ‌ این بازارها شامل صندوق ‌های سرمایه ‌گذاری مشترکی (Mutual Funds) می شوند که توسط سرمایه‌گذاران منفرد و حساب ‌های باز شده در‌ این بازارها توسط مشتریان بانکی خریداری شده اند.

در کل، سرمایه گذاری در بازارهای پولی عموما برای خرید گواهی ‌های سپرده کوتاه ‌مدت (Certificate of deposit – CD’s) و یا خرید اوراق منتشر شده توسط شهرداری ‌ها و یا اوراق منتشر شده توسط خزانه‌ داری و غیره انجام می شود.

بازارهای مشتقات (Derivatives Market)

ارزش قراردادی که بین دو یا چند طرف معامله نوشته می‌ شوند در بازارهای مشتقات نوشته می شوند، بر پایه ی یک دارایی مالی پایه (مانند یک اوراق قرضه) و یا یک دارایی خاص (مانند یک شاخص) تعیین می ‌شود. یک قرارداد مشتقات به ‌صورت تکی، قراردادی بی ‌ارزش محسوب می شود.

در بازارهای مشتقات سهام ‌ها به‌ صورت مستقیم مبادله نمی ‌شوند و عموما به ‌صورت قراردادهای آتی و یا قراردادهای اختیاری، معامله، خرید یا فروش و یا به صورت انواع دیگری از محصولات مالی (Financial Products) مبادله می ‌گردند.

ارزش اوراق مشتقات به عنوان یک اوراق بهادار ثانویه، از ابزارهای مالی مانند اوراق قرضه (Bonds)، کالاها (Commodities)، ارزها (Currencies)، نرخ‌های بهره (Interest rates)، شاخص‌های بازار (Market indexes) و همچنین سهام (Stocks) دریافت می شود.

بازار فارکس

بازار فارکس (Foreign exchange market, FOREX, FX) یک بازار مالی تعریف می شود. افراد در این بازار می توانند به خرید، فروش، مبادله و معامله‌ گری بر روی ارزها مشغول شوند. در بازار فارکس، پول به ‌عنوان نقد ‌پذیر‌ترین نوع تمامی دارایی ‌ها شناخته می‌شود. و اصلا به همین دلیل است که بازار فارکس نقدینه ‌ترین بازار در کل دنیا می شناسند.

فارکس نیز مانند بازارهای مستقیم، نوعی بازار غیر متمرکز است و برای مبادله، به هیچ کارگزار و نفر سومی، احتیاج نیست چرا که تمامی معاملات در این بازار از طریق شبکه ‌ای بین ‌المللی از کامپیوترها و کارگزاری ‌ها در سراسر جهان انجام می شود.

شرکت ‌های تجاری (Commercial Companies)، بانک ‌های مرکزی (Central Banks)، شرکت ‌های مدیریت سرمایه‌ گذاری (Investment management firms)، صندوق ‌های سرمایه‌ گذاری (Hedge funds)، کارگزاری ‌های خرد فارکس (Retail forex brokers) و همچنین سرمایه‌ گذاران مختلف دیگر، در کنار یکدیگر، بازار فارکس را تشکیل می دهند.

تعریف بازار مالی

سخن آخر و جمع بندی

با توجه به اینکه حالا با انواع بازار مالی، ویژگی ها و فاکتورهای مختلف آن آشنا شدید، حالا لازم است بدانید که به‌ طور گسترده به هر نوع بازاری که در آن عملیات مبادلات اوراق قرضه انجام می‌ گیرند، بازارهای مالی گفته می ‌شود.

این بازارها برای عملیات روان ‌تر و همچنین تأمین سرمایه جامعه بسیار مهم هستند و تمامی‌ انواع اوراق قرضه را معامله می نمایند. در نهایت شما با شناخت انواع بازار مالی مانند بازار فارکس، بازار پولی، بازار سهام و بازار اوراق قرضه، می توانید با توجه به شرایط و بودجه و زمینه ی فعالیت خودتان، تصمیم بگیرید که می توانید در کدام زمینه فعالیت نمایید.