فرابورس چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟ ریسک کدام کمتر است؟
به دلیل افزایش علم و آگاهی در خصوص بازارهای مالی، اخیرا مفهوم بورس را زیاد از زبان دوست و آشنا میشنویم. همانطور که میدانید در بازار بورس، سهام شرکتهای بورسی خرید و فروش میشوند و شما با این معامله میتوانید سرمایه خود را افزایش دهید. اما حدودا ۱۴ سال است که در کنار بازار بورس، بازار دیگری به نام فرابورس هم ایجاد شده است. این دو بازار با وجود شباهتهای زیاد، با یکدیگر تفاوت هم دارند که دانستن این تفاوتها به سرمایهگذاری بهتر شما در بازار سرمایه کمک زیادی میکند. ما به طور کامل مفهوم فرابورس و تفاوتهایش با بازار بورس را برایتان توضیح دادهایم. پس تا انتهای این مطلب از بلاگ لندو همراه ما باشید.
منظور از فرابورس چیست؟
پیش از آنکه به تعریف مفهوم فرابورس بپردازیم، اگر درباره بورس و سرمایهگذاری در آن اطلاعات دقیق و شفافی ندارید، بهتر است با مفاهیم اولیه بورس و مقدمات سرمایهگذاری در این بازار آشنا شوید. پس همین حالا وارد صفحه شروع سرمایه گذاری در بورس در مجله لندو شوید و مفصل در مورد آن بخوانید، سپس اطلاعاتتان را در حوزه بازار فرابورس افزایش دهید.
نام شرکت فرابورس از عبارت انگلیسی Over the Counter Market به معنی «خارج از بورس» گرفته شده است. این بازار که از سال ۸۷ به صورت رسمی کار خود را در ایران آغاز کرده است، تحت نظارت سازمان بورس فعالیت میکند و شما میتوانید مانند بورس، سهام شرکتها را در این بازار خرید و فروش کنید. بازار فرابورس به شرکتهای متقاضی امکان میدهد که با ورود سریعتر به بازار سرمایه، از مزایای شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق بهادار، بهرهمند شوند. این بازار انواع مختلفی دارد که ما مفصل هرکدام را توضیح دادهایم.
لازم است بدانید که شرکتهای حاضر در بورس به مراتب سختتر و با نظارت بیشتری وارد این بازار میشوند. اما شرکتهایی که شرایط حضور در بازار بورس را ندارند، میتوانند با حداقل شرایط و زمان بسیار کم، در فرابورس حاضر شوند و فعالیت کنند. به همین دلیل بورس تا حدودی، مقبولیت بیشتری برای سرمایهگذاری دارد.
انواع بازارهای فرابورس کدامند؟
بازارهای موجود در فرابورس ۶ نوع هستند. برای اینکه سهام فرابورس را با اطمینان بیشتری بخرید و در این مورد اطلاعات کامل و کافی داشته باشید، لازم است این بازارها را همراه با شرایط خاص هر کدام، به تفکیک بشناسید. پس از خواندن ادامه مطلب غافل نشوید (ممنون میشویم اگر شناختی از بازار بورس و فرابورس و سرمایهگذاری در آنها دارید، نظرتان را در کامنتهای همین مطلب به اشتراک بگذارید).
بازار اول
شرکتهای بازار اول با سختگیری بیشتری پذیرش میشوند و اگر عملکرد نامطلوبی داشته باشند، به بازار دوم منتقل میشوند. حتی اگر ضعف بالا در عملکرد وجود داشته باشد، ممکن است شرکت به کلی از بازار اخراج شود. ریسک شرکتهای پذیرفته شده در این بازار کمتر از سایر بازارهای فرابورس است و دامنه نوسان روزانه آنها ۱۰ درصد و بدون حجم مبناست. ویژگیهای شرکتهای موجود در این بازار به شرح زیر است:
- نباید زیان ساخته باشند
- حداقل ۱۰ درصد سهام ثبت شده آنها شناور باشد
- حداقل ۲۴ ماه از بهرهبرداری آنها گذشته باشد
- مدیرعامل و هیئت مدیره هیچگونه سوء پیشینه نداشته باشند
بازار دوم
شرکتهای این گروه در صورت کسب عملکرد قابل قبول و عالی، میتوانند به بازار اول منتقل شوند. اما سختگیری در این بازار کمتر از بازار اول است. معمولا شرکتهای این بازار شرکتهای کوچک و نوپا و زیانده هستند که قصد تبدیل شدن از سهامی خاص به سهام عام را دارند و افزایش سرمایه هم در دستور کار آنها قرار دارد. ویژگیهای شرکتهای بازار دوم به شرح زیر است:
- باید حداقل ۱۲ ماه از تاسیس آنها گذشته باشد
- هیچگونه پرونده یا شکایت مالی نداشته باشند
- حداقل ۵ درصد سهام ثبت شده آنها شناور باشد
- میزان آخرین سرمایه ثبت شده در شرکت به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده باشد
- مدیرعامل و هیئتمدیره هیچگونه سوء پیشینه نداشته باشند
بازار پایه
شروطی که در بازار اول و دوم گفته شد، در بازار پایه وجود ندارد چرا که نیازی به پذیرش شرکتها در این بازار نیست. این بازار از سه رنگ زرد، نارنجی و قرمز تشکیل شده است که به ترتیب از شرکتهای کمریسک به پرریسک دستهبندی شدهاند. ویژگیهای شرکتهای بازار پایه به شرح زیر است:
- نوسان قیمتی در بازار زرد ۳ درصد، نارنجی ۲ درصد و قرمز ۱درصد است
- شرکتهای بازار زرد درخواست پذیرش را ندارند و تنها به دلیل الزام قانونی باید در این بازار ثبت شوند
- شرکتهای بازار نارنجی شرکتهایی هستند که نام آنها در سازمان بورس ثبت شده است اما فاقد شرایط لازم برای پذیرش هستند
- در نهایت شرکتهایی که پذیرش آنها به دلیل از دست دادن شرایط لازم در بازار بورس و فرابورس لغو میشود، در بازار قرمز قرار میگیرند
بازار سوم
شرکتهایی که هیچ گونه شرایطی را برای پذیرش در فرابورس ندارند و تنها با انجام مراحل اداری عضو بازار میشوند، در این بازار قرار میگیرند. در این بازار شرکتهایی که حتی در مرحله تاسیس هستند، میتوانند با پذیرهنویسی اوراق بهادار اقدام به جذب سرمایه کنند.
بازار ابزارهای نوین مالی
کلیه ابزارهای مالی به جز سهام و حق تقدم سهامها که به تایید شورای عالی بورس رسیده باشد، همچنین بنا بر اعلام این شورا مشمول ثبت یا معاف از ثبت سازمان باشد، میتواند در بازار ابزارهای نوین مالی پذیرش شود. از جمله اوراقی که در این بازار معامله می شود به شرح زیر است:
- اوراق مشارکت
- گواهی سرمایهگذاری
- صکوک که ویژگیهای مشخص دارند
- اوراق مشارکت رهنی
- صندوقهای زمین و ساختمان
- گواهیهای سپرده بانکی
- و…
بازار شرکت های کوچک (SME)
شرکت فرابورس ایران با راهاندازی بازار سرمایه شرکتهای کوچک و متوسط SME، امکان حضور شرکتهای دانشبنیان را برای بهرهبرداری از مزایای مالی فراهم کرده است. در این شرکتها بیشتر عملکرد آتی آنها مورد بررسی قرار میگیرد و عملیات مالی حال حاضر آنها در نظر گرفته نمیشود. حضور شرکتهای کوچک و تامین مالی آنها از بازارهای شرکت های SME باعث رشد و پیشرفت آنها میشود.
پس با توجه به شناختی که از این بازارها در فرابورس دارید، احتمالا میدانید که سهام فرابورس را بخرید یا خیر! اما اگر هنوز برای سرمایهگذاری در فرابورس تردید دارید، اصلا نگران نباشید. چون ما از تفاوتهای دو بازار بورس و فرابورس در ادامه صحبت کردهایم و تقریبا کار شما را در مورد انتخاب یکی از این بازارهای سرمایه، راحت کردهایم.
تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟
با وجود شباهتهای بازار بورس و فرابورس، تفاوتهایی هم میان این دو بازار سرمایه وجود دارد که برای خرید بهتر و معامله به صرفه تر لازم است این تفاوتها را بشناسید. ضمن اینکه در چنین شرایطی قطعا میتوانید هوشمندانهتر وارد بازار سرمایه و اصول سرمایهگذاری شوید.
- تقسیمبندی بازار: بازار بورس بهطور کلی به دو دسته تقسیم میشود که فرآیند این دو بازار کاملا به یکدیگر مرتبط است. یعنی اگر شرکتی در بازار اول عملکرد خوبی نداشته باشد به بازار دوم منتقل میشود و اگر شرکتی در بازار دوم عملکرد خوبی داشته باشد، به بازار اول منتقل میشود. در حالیکه فرابورس ایران ۵ بازار دارد و این مورد اولین تفاوت این دو بازار سرمایه است.
- پذیرش شرکتها: شرایط پذیرش شرکتها در سازمان بورس سختتر است و نظارت بیشتری روی شرکت و عملکرد آن انجام میشود. درحالیکه شرکتهای فرابورسی با شرایط آسانتر میتوانند سهام خود را در این بازار عرضه کنند و از مزایای حضور در فرابورس بهرهمند شوند.
- ساعت معامله: بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ (به جز تعطیلات رسمی) فعالیت میکند، اما ساعات کار فرابورس انعطافپذیری بیشتری دارد.
- مالیات در فرابورس: شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند. ضمن اینکه صاحبان سهام در فرابورس، نسبت به سهام فرابورس خود در مجمع عمومی حق رای خواهند داشت.
- شفافیت قیمتها: یکی از مزیتهای موجود در بورس اوراق بهادار، شفافیت قیمتها و نظارت سختگیرانه روی آن است. در حالیکه در فرابورس شرایط معاملات با نظر دو طرف قرارداد تعریف میشود و به همین دلیل از این عامل بیبهره است.
با توجه به مطالب فوق و آشنایی شما با ۵ مورد از تفاوتهای بازار بورس و فرابورس، وقت آن است که در مورد ریسک صحبت کنیم. چرا که ریسک و سرمایهگذاری در بازارهای مالی، دو مقوله مرتبط هستند که برای سرمایهگذاری دلچسبتر و ضرر کمتر، بهتر است با مقوله ریسک درمورد هر دو بازار بیشتر آشنا شوید.
خوب است بدانید که میتوانید همین حالا بهترین راه سرمایهگذاری در بورس را بشناسید و با انتخاب آن، فردی موفق در حوزه سرمایهگذاری باشید. پس با کلیک روی بهترین راه سرمایه گذاری در بورس وارد مقاله شوید و مفصل در مورد بهترین شیوه بخوانید.
بورس و فرابورس چه تفاوت هایی باهم دارند؟
بورس و فرابورس دو مورد از انواع بازارهای بورس فعال در ایران هستند. در این مقاله قصد داریم به بررسی تفاوتهای بورس و فرابورس بپردازیم. همچنین قوانین بورس و فرابورس را بررسی خواهیم کرد و به این سوال پاسخ خواهیم داد که بورس بهتر است یا فرابورس؟
بورس و فرابورس چه تفاوتهایی دارند؟
بورس اوراق بهادار یک بازار رسمی و دائمی است. در این بازار دستهای از ابزارهای مالی مثل سهام شرکتها و واحدهای تولیدی تجاری و خدماتی، اوراق مشارکت و دیگر اوراق بهادار مورد معامله قرار میگیرد. فرابورس (OTC) شکل تسهیل شدهای از بورس است. در فرابورس امکان عرضه سهام به شرکتهایی که اعتبار، سرمایه، سودآوری یا شفافیت کمتری دارند، داده میشود. بورس و فرابورس از جهتهای زیر باهم تفاوت دارند:
پذیرش
شرکتها برای اینکه بتوانند سهام خود را در بورس عرضه کنند، میبایست معیارهای سازمان بورس را داشته باشند. معیارهای از قبیل: حداقل مبلغ سرمایه ثبت شده، حداقل درصد سهام شناور، عدم وجود زیان انباشته، سودآوری، سابقه فعالیت، حجم معاملات، حداقل قیمت بازار سهام، درصد حقوق صاحبان سهام، حداقل تعداد سهامداران و…
هدف از در نظر گرفتن این معیارها اعطای مجوز فعالیت به شرکتهای معتبر، خوشنام، صاحب سرمایه کلان، بزرگ و سودآور است. تا از بروز زیانهای احتمالی، رکود، افت شاخص و خدشهدار شدن اعتماد سرمایهگذاران جلوگیری شود. شرکتها نمیتوانند در بورس پذیرفته شوند مگر اینکه در چارچوب ضوابط بورس باشند.
اما پذیرش شرکتها در فرابورس سادهتر است. در بورس بهتر است یا فرابورس؟ فرابورس ضوابط و ملاکها به گونهای تسهیل شده تا شرکتهایی که شرایط پذیرش در بورس را ندارند، از فرصت انتشار اوراق بهادار و تامین مالی از این طریق جا نمانند. به طور مثال یکی از شروط پذیرفته شدن شرکتها در تابلوی اصلی بازار بورس، داشتن حداقل 100 میلیارد سرمایه است. شرکتی که یک میلیارد تومان سرمایه دارد نمیتواند در بورس پذیرش بگیرد. اما این شرکت با توجه به قوانین تسهیل شده فرابورس میتواند در این بازار پذیرفته شود.
سابقه فعالیت
بورس اوراق بهادار از سال 1345 آغاز به فعالیت کرد. این بورس اولین و قدیمیترین بورس ایران است که فعالیت خود را با انجام معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدن آغاز کرد.
هرچند که شکل گذشته آن بسیار متفاوتتر از شکل امروزی آن بوده است اما؛ امروزه بورس اوراق بهادار تهران مهمترین و اصلیترین بخش بازار سرمایه است. براساس قانون بازار اوراق بهادار (مصوب 9 مهر 1384)، بحث تاسیس و راهاندازی بازارهای خارج از بورس مطرح شد. چهار سال بعد، فرابورس از 6 مهر 1388 فعالیت خود را آغاز کرد.
ساختار
بورس اوراق بهادار از دو بخش بازار اول و بازار دوم تشکیل شده است. سازمان بورس سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس را بر اساس برخی معیارها به این دو دسته تقسیم میکند. معیارهایی مثل: حداقل مبلغ سرمایه ثبت شده، حداقل درصد سهام شناور، عدم وجود زیان انباشته، حجم معاملات، حداقل قیمت بازار سهام، درصد حقوق صاحبان سهام، تعداد سهامداران و…
فرابورس متشکل از شش بازار است. بازار اول، دوم، سوم، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار شرکت های کوچک و متوسط ( SME) و بازار پایه. اصلیترین تفاوت این بازارها از جهت ضوابط پذیرش شرکتها است. شرایط و قوانین لازم برای پذیرش شرکتها در فرابورس آسانتر از شرایط لازم برای پذیرش در بورس است. به همین ترتیب شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس راحتتر از بازار اول و در بازار سوم راحتتر از بازار دوم است.
سهام شرکتهای سهامی عامی که نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت شدهاند و امکان پذیرش در هیچ یک از بازارهای بورس یا فرابورس را ندارند، در بازار پایه منتشر میشود.
شرکتهای پذیرفته شده در بازار پایه به سه دسته تقسیم میشوند:
- شرکت هایی که قصد پذیرش در بازار بورس یا فرابورس را ندارند؛ اما چون مایل به انتشار اوراق هستند و انتشار اوراق بدون کسب مجوز از سوی سازمان بورس ممکن نیست، این شرکتها وارد بازار پایه میشوند.
- شرکتهایی که در گذشته در بورس یا فرابورس پذیرفته شدهاند اما بنا به دلایلی تنزل پیدا کردهاند. (صلاحیت پذیرش در بورس را از دست داده اند)
- شرکتهایی که سازمان آنها را ثبت کرده است اما نه در رده شرکتهای پذیرفته شده در بورس قرار میگیرند نه در بازارهای فرابورس.
بازار پایه به سه دسته زرد، نارنجی و قرمز طبقه بندی میشود. این بازارها براساس شرایط پذیرش، دامنه نوسان و قیمت سهام باهم تفاوت دارند.
شفافیت اطلاعلاتی
کاهش ضوابط پذیرش شرکتها، بیشتر بودن دامنه نوسان، معامله برحسب نظر طرفین قرارداد، تسهیل مقررات و کاهش نظارت در فرابورس باعث شده تا شفافیت اطلاعاتی بازار فرابورس کمتر از بورس شود. این در حالی است که کنترل و نظارت بیشتری بر عملکرد مالی، گزارشات، حسابرسی، افشای اطلاعات شرکتهای پذیرفته شده در بورس اعمال گردد. به خصوص الزامی که از سوی سازمان بر ارائه صورتهای مالی شرکتهای بورسی اعمال میشود. این اعمال باعث شده تا افشای اطلاعات به خوبی صورت بگیرد.
بورس بهتر است یا فرابورس؟
ریسک
شفافیت اطلاعاتی کمتر در فرابورس باعث شده تا ریسک سرمایهگذاری در فرابورس بیشتر از ریسک سرمایهگذاری در بورس باشد. همین مسئله باعث میشود تا فرابورس برای سرمایهگذاران ریسک گریز و محافظه کار ایدهآل به نظر نیاید.
دامنه نوسان
دامنه نوسان قیمت بورس اوراق بهادار تهران مثبت و منفی ۵ درصد است. پیشتر اختلاف دامنه نوسان قیمت سهام شرکتهای بورسی و فرابورسی یک بورس بهتر است یا فرابورس؟ درصد بود. طبق گفته مدیر عملیات بازار فرابورس ایران از تاریخ ۲۵ بهمن ماه 1399، دامنه نوسان قیمت در کلیه نمادهای معاملاتی سهام در بازار اول و دوم فرابورس ایران به صورت نامتقارن به مثبت ۶ درصد و منفی ۲ درصد تغییر پیدا کرده است. این در حالی است که دامنه نوسان هریک از تابلوهای بازار پایه بایکدیگر متفاوت است.
دامنه نوسان قیمت سهام شرکت های تابلو زرد بازار پایه مثبت ۳ درصد و منفی ۲ درصد در روز است. در تابلوی نارنجی دامنه نوسان مثبت و منفی 2 و در تابلوی قرمز، مثبت و منفی ۱ درصد است.
جدول شرایط پذیرش در بورس و فرابورس
تفاوت عرضه اولیه بورس و فرابورس
به عرضه سهام یک شرکت برای اولین بار در بازار سهام، عرضه اولیه میگوییم. اما آیا عرضه اولیه سهام در بورس با عرضه اولیه در فرابورس تفاوت دارد؟ در پاسخ میگوییم سرمایهگذاری به روش عرضه اولیه در هر دو بازار یک شکل است و تفاوتی ندارد. تنها تفاوت عرضه اولیه بازار بورس و فرابورس، در شرکتهای ناشر سهام است.
شرکتهایی که سهام خود را برای اولین بار در بورس عرضه میکنند مورد پذیرش این بازار قرار گرفتهاند. چارچوبها و ضوابط بورس برای پذیرش شرکتها باعث میشود تا سرمایهگذاری در سهام بازار بورس ریسک کمتری نسبت به فرابورس داشته باشد. شرکتهایی که سهام خود را برای اولین بار در فرابورس عرضه میکنند شرایط پذیرش در بورس را ندارند و سرمایهگذاری در آن ها ریسک بیشتری دارد.
بورس برای سرمایهگذاری بهتر است یا فرابورس؟
بورس و فرابورس از لحاظ ساعت کاری بازار، شیوه معاملاتی، سامانه خرید و فروش، عضویت و شروع سرمایه گذاری مشابه یکدیگر هستند.
هم بورس و هم فرابورس هر دو تحت نظارت سازمان بورس هستند. از سوی دیگر تمامی مزایایی که شرکتها به ازای پذیرش در سازمان بورس به دست میآورند، در اختیار شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس هم قرار میگیرد. پس بورس و فرابورس از این بابت هم فرقی با یکدیگر ندارند.
بورس یا فرابورس؛ در کدام بازار سرمایه گذاری کنیم؟
باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از کارشناس بازار سرمایه نوشت: شرکتها برای پذیرفته شدن در یکی از تابلوهای بورس الزامات سخت گیرانهتری نسبت به فرابورس دارند.
مهدی قلی پور کارشناس بازار سرمایه در خصوص بازار سهام اظهار کرد: بازار سهام یا به عبارت جامعتر بازار سرمایه، بازاری است که در آن ابزارهای مالی معامله میشوند. در بازار سهام، انواع اوراق بدهی، از جمله، اوراق مشارکت، مرابحه، صکوک اجاره، اسناد و اوراق خزانه اسلامی و با حجم کمتر ابزارهای مشتقه از جمله، اختیار خرید و فروش تبعی و قراردادهای آتی وجود دارد.
او بیان کرد: تقریبا ۹۵ درصد بازار سرمایه را سهام شرکتهای اوراق بهادار به خود اختصاص دادهاند. در سایت مدیریت فناوری اطلاعات بورس، سرمایه گذار متوجه میشود سهام یا دارایی مورد نظر در کدام تابلو پذیرش شده است، بنابراین نحوه معامله یکسان است و در این معاملات، سرمایهای وارد شرکت نمیشود و تنها سهام موجود بین سرمایه گذاران دست به دست میشود.
کارشناس بازار سرمایه در خصوص، تفاوت بازار بورس و فرابورس گفت: دو بازار بورس و فرابورس تحت نظارت سازمان بورس هستند. تفاوت چندانی بین بازار بورس و فرابورس وجود ندارد، با این حال شرکتها برای پذیرفته شدن در یکی از تابلوهای بورس الزامات سخت گیرانهتری نسبت به فرابورس، اعم از تعداد سالهای فعالیت، میزان سرمایه، سودآور بودن در سه سال گذشته و درصد سهام شناور دارند.
او بیان کرد: البته ممکن است، شرکتی تمام شرایط پذیرش در بورس را داشته باشد، ولی به خواست خود در فرابورس پذیرفته شده باشد. به طور نظری شرکتهای بورسی معتبرتر از فرابورسیها هستند و در خود این بازارها هم تابلوهای اصلی از تابلوهای فرعی و بازارهای اول و دوم از بازارهای سوم و پایه معتبرتر هستند.
قلی پور افزود: شرکتهای فعال در بازار پایه فرابورس (با اعتبار زرد، نارنجی و قرمز) بیشترین ریسک را دارند و بعضا محدودیتهای معاملاتی در آنها مانند دامنه نوسان بازارها و تابلوهای بالاتر متفاوت است.
کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که، چگونه معامله در بازار سهام صورت میگیرد و چه ابزارهایی در این بازار وجود دارد؟، گفت: مشابه هر بازار دیگری، برای انجام معامله، به خریدار و فروشنده نیاز است ولی بین خریدار و فروشنده واسطهای به نام کارگزار وجود دارد که تحت سامانه یکپارچه و هسته معاملاتی، با مدیریت شرکت مدیریت فناوری اطلاعات بورس تحت نظر سازمان بورس و اوراق بهادار، نسبت به سفارش گیری از مشتریان و درج آن در سامانه معاملات اقدام میکند، البته با داشتن سامانه آنلاین کارگزاری، مشتری خودش هم میتواند سفارشات خرید بورس بهتر است یا فرابورس؟ یا فروش را وارد کند.
قلی پور بیان کرد: با انتخاب یک کارگزار و اخذ کد بورسی از طریق سامانه (در مراکز خدمات الکترونیکی دولت) سجام که هویت بورسی هر فرد حقیقی یا حقوقی در بازار سرمایه است، سرمایه گذاران میتوانند خرید و فروش خود را آغاز کنند.
او افزود: بدیهی است که افراد پیش از خرید سهام، نیاز به شارژ بورس بهتر است یا فرابورس؟ حساب کارگزاری خود دارند و برای فروش هم باید یک کارگزار ناظر تعیین کنند. البته خرید از همه کارگزاریها ممکن است، ولی فروش فقط از طریق کارگزار ناظر تعیین شده برای هر سهم امکان پذیر است.
قلی پور در خصوص کارمزد معاملاتی موجود در بازار سهام اظهار کرد: انواع سفارش خرید و فروش، در قیمت یا بازه قیمتی مشخص با اعتبار زمانی متفاوت برای اجرا وجود دارد. کمتر از نیم درصد ارزش معامله هر خرید یا فروش توسط کارگزار به عنوان کارمزد برداشته میشود.
او بیان کرد: البته سهم شرکتهای بورس، فرابورس و سپرده گذاری و مدیریت فناوری بورس و حق نظارت سازمان بورس که جمعا کمتر از یک دهم درصد است نیز، توسط کارگزار برداشت میشود، اما در فروش، نیم درصد مالیات دولت نیز کسر میشود. البته، این کارمزدها در سال گذشته ۲۰ درصد کاهش یافتند.
کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که، مردم چگونه میتوانند وارد بازار سهام شوند؟ تشریح کرد: تفاوت خاصی در ورود مردم به بازار بورس و فرابورس وجود ندارد و فقط از طبقه بندی ذکر شده در سایت مدیریت فناوری اطلاعات بورس، سرمایه گذار متوجه میشود سهام یا دارایی مورد نظر در کدام تابلو پذیرش شده است، بنابراین نحوه معامله یکسان است.
او در پایان بیان کرد: البته برای اخذ اعتبار خرید برای سهام بازار پایه، محدودیتهایی وجود دارد، ولی معاملات نقدی مشابه است. حدود ۶۰۰ نماد معاملاتی در تابلوها و بازار بورس و فرابورس فهرست شدهاند و تنوع زیادی از نظر صنعت دارند، البته از نظر ارزشی بیش از ۸۰ درصد سهام در بورس و مابقی در فرابورس هستند. بیشتر اوراق بدهی هم در فرابورس و در تابلو ابزارهای نوین مالی فهرست شدهاند.
فرق بازار بورس و فرابورس | بررسی کامل تفاوت سرمایه گذاری در این دو بازار سهام
بازارهای مالی ساختارهایی پیچیده از نظر اقتصادی و سازمانی دارند و ورود به آنها نیازمند بورس بهتر است یا فرابورس؟ اطلاعاتی جامع است. به طور کلی به بازارهایی که در آنها معاملات ارز و اوراق بهادار صورت میگیرد، مانند بازار سهام، بازار اوراق قرضه و بازار فارکس، بازار مالی گفته میشود. یکی از سوالات متداول که از ما پرسیده میشود، تفاوت بازار بورس و فرابورس و اینکه بازار بورس بهتر است یا فرابورس میباشد. بازار بورس و فرابورس دو مورد از بازارهای مالی در ایران هستند که در آنها سهام شرکت های سهامی به متقاضیان خرید آنها عرضه میشود. در این مطلب با بررسی تفاوت های بورس و فرابورس به زبان ساده، فعالیت در این دو نوع بازار مالی را شرح خواهیم داد.
آشنایی با ساختار بازار بورس
بازار بورس ایران بازاری است که در آن داراییها بین اشخاص حقیقی و حقوقی معامله میشود. این بازار به ۳ دسته بورس کالا، ارز و اوراق بهادار تقسیم میشود. در بورس کالا، کالاهای معینی خرید و فروش میشوند. در این بورس مواد اولیه بین مشتری و فروشنده معامله میشود و هر کالایی هم بورس خودش را دارد.
در بورس ارز، پولهای خارجی خرید و فروش میشوند؛ البته توجه داشته باشید که این بورس در ایران بورس بهتر است یا فرابورس؟ فعال نیست. در بورس اوراق بهادار نیز، داراییهایی از جمله سهام شرکتها و اوراق مشارکت معامله میشوند. بازار بورس سرمایهگذاران و خریداران را در کنار هم قرار میدهد تا هردو با تکیه بر داراییها و تواناییهای خود موجب ایجاد سود دوطرفه شوند. در مقاله بازار بورس چیست سایت دکتر درخشی میتوانید اطلاعات جامعتری درباره بورس ایران بهدست آورید.
آشنایی با ساختار فرابورس
بازار فرابورس در آبان سال ۱۳۸۷ در ایران فعالیت خود را تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرد. این بازار که دارای جایگاهی قانونی مشابه بورس است، شرایط پذیرش و معامله آسانتری نسبت به بورس دارد تا بتواند در تامین مالی اقتصاد کشور تاثیر مثبتی داشته باشد. مهمترین وظیفه این بازار سازماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه مانند شرکتهای کوچک است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند و خواستار ورود سریعتر به بازار هستند. در بازار فرابورس علاوه بر تنوع بالای اوراق بهادار، الزامات و شرایط آسانتری برای ورود به آن وجود دارد. در مقاله بازار فرابورس چیست نکات بیشتری درباره این بازار بیان کردهایم که پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید.
انواع بازارهای فرابورس
فرابورس در ایران دارای بورس بهتر است یا فرابورس؟ ۵ بازار با نامهای بازار اول، دوم، سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه است. سهام شرکتهایی که شرایط لازم را داشته باشند در بازار اول و دوم مبادله میشود و شرکتهایی که این شرایط را ندارند میتوانند در بازار پایه معامله شوند. در بازار اول فرابورس، شرکت های سهامی عام که طبق شرایط پذیرش، موفق به رعایت دستورالعملها میشوند، مجاز به ارائه معاملات سهام خود خواهند بود.
در بازار دوم فرابورس نیز مانند بازار اول، معاملات سهام شرکت های سهامی عام صورت میگیرد، اما شرایط پذیرش در این بازار از بازار اول آسانتر است. بازار پایه فرابورس نیز برای ایجاد قابلیت نقل و انتقال سهام شرکت های سهامی عام که شرایط حضور در بورس و بقیه بازارهای فرابورس را ندارند، ایجاد شده است. در این بازار اکثر شرکتهای سهامی میتوانند حضور داشته باشند.
تفاوت اصلی بورس و بازار فرابورس به زبان ساده
در هردو بازار بورس و فرابورس ایران، معاملات از طریق کارگزاریهایی انجام میشود که مجوز قانونی فعالیت خود را از سازمان بورس اوراق بهادار دریافت کردهاند. این کارگزارها نقش واسط بین خریدار و فروشنده را ایفا میکنند. حال، به بررسی تفاوت اصلی بورس و فرابورس به زبان ساده میپردازیم:
فرق بازار بورس و فرابورس
بازار بورس به ۲ بازار اول و دوم تقسیم میشود. عملکرد و رفتار این دو بازار به هم مرتبط است. به این صورت که اگر یک شرکت در بازار اول عملکرد مناسبی نداشته باشد به بازار دوم منتقل میشود، و برعکس. همچنین اگر شرکتی در بازار دوم رضایتبخش عمل نکند، امکان اخراج او از بازار وجود دارد. اما فرابورس ایران دارای ۵ بازار است که شرایط متعادلتری نسبت به بازار بورس دارند.
تفاوت پذیرش سهام در بورس و فرابورس
شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی دشوارتر از فرابورس است. بازار فرابورس برای این ایجاد شد که شرکتهای کوچکتر که شرایط پذیرش در بازار بورس را ندارند نیز، بتوانند سهام خود را در بازار عرضه کنند. در این بخش به دو تفاوت بورس و فرابورس در خصوص شرایط پذیرش سهام اشاره میکنیم:
- حداقل سرمایه ثبت شده شرکت: در تابلوی اصلی بازار اول ۱۰۰ میلیارد تومان و در تابلوی فرعی بازار اول ۵۰ میلیارد تومان است. این میزان در بازار دوم ۲۰ میلیارد تومان است. اما در فرابورس، برای بازار اول ۱ میلیارد تومان و برای بازار دوم ۱۰۰ میلیون تومان نیز کافی است.
- حداقل سهام شناور: فرق بین بازار بورس و فرابورس در سهام شناور به این صورت است که در تابلوی اصلی بازار اول ۲۰ درصد و در تابلوی فرعی بازار اول ۱۵ درصد است. این میزان در بازار دوم ۱۰ درصد است. اما در بازار فرابورس، برای بازار اول ۱۰ درصد و برای بازار دوم ۵ درصد کفایت میکند.
تفاوت ساعات معامله بورس و فرابورس
از دیگر تفاوت های بورس و فرابورس، تفاوت ساعات معامله در این دو بازار است. بازار بورس هر هفته از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ (به غیر از ایام تعطیلات رسمی) در حال فعالیت است. اما ساعات کار فرابورس انعطاف بیشتری دارد و فقط در زمان اداری تعریف نمیشود.
مزیت فرابورس نسبت به بورس در امکان خروج
اگر شرکتی تصمیم به خروج از فرابورس را بگیرد، راه حلی برای این موضوع وجود دارد که با گذراندن فرآیند خاصی، امکان خروج از این بازار و حتی تبدیل شرکت به یک شرکت سهامی خاص وجود دارد. ضمن اینکه شرکتهای فرابورس ایران، میتوانند خیلی راحتتر به بازارهای مالی دیگر انتقال پیدا کنند.
مزایای پذیرش در فرابورس نسبت به بورس چیست؟
فرابورس به علت شرایط پذیرش آسانتری که نسبت به بورس دارد، بستر مناسبی را برای حضور شرکتها در بازار اوراق بهادار ایجاد کرده است. این تفاوت بین بورس و فرابورس باعث شده تا مشارکت بیشتری در بازارهای مالی ایران اتفاق بیافتد. همچنین شرکتهای فعال در فرابورس این امکان را دارند که از طریق فروش سهام خود از مزایای تامین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه استفاده کنند. علاوه بر این، شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس، امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا ۱۰ درصد درآمد خود را دارند.
با علم به تفاوت های بازار بورس و فرابورس سرمایه گذاری صحیحی داشته باشید!
آشنایی با تفاوت های بازار بورس و فرابورس ایران باعث میشود تا در صورتی که قصد ثبت شرکت خود در این بازارها را دارید، مسیر خود را پیشبینی کنید و از سرمایهگذاری خود نهایت بهره را ببرید. در این مطلب، با مقایسه فرابورس و بورس برخی از ویژگیهای این دو بازار مالی ایران را برشمردیم و سعی کردیم تا حدودی راه انتخاب بین این دو بازار را برای شما آسانتر کنیم.
البته، آنچه در این مقاله شرح آن رفت، تنها مقدماتی بر شناخت و مقایسه بورس و فرابورس به زبان ساده است و بسیاری از موارد دیگر، مانند پیچیدگی تشکیلات و ساختار سازمانی و اقتصادی آنها و نیز استراتژیهایی که با استفاده از آنها میتوانید دست به معاملاتی کم ریسک، پرتنوع و سودساز در این دو بازار بزنید حرفی به میان نیامد. برای اطلاع از این موارد و مابقی نکات تکمیلی، پیشنهاد ما به شما سرمایه گذاری در دوره آموزش جامع بورس مجموعه بورس اینوست است. این دوره دقیقا همان جایی است که میتواند زیر چتر مدیریت سرمایه، شما را به سودآوری دائم و ثبات در بازار فرابورس و بورس برساند.
امیدواریم از این مقاله و بررسی فرق بازار بورس و فرابورس بهره برده باشید و اکنون بر مبنای این تفاوتها، بدانید که برای شما بورس بهتر است یا فرابورس. اگر هر سوالی درباره این موضوع برای شما پیش آمده، در قسمت نظرات پایین صفحه مطرح کنید تا کارشناسان سایت دکتر درخشی در سریعترین فرصت پاسخگوی شما عزیزان باشند.
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
بازارهای مالی تشکیلات پیچیده ای هستند که ساختار اقتصادی و سازمانی خاص خود را دارند و نقش مهمی در قیمت گذاری بازار ایفا میکنند. به طور گسترده، به هر بازاری که در آن معاملات اوراق بهادار صورت میگیرد، از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات، بازارهای مالی گفته میشود. بازارهای مالی برای عملکرد صحیح اقتصاد سرمایه داری بسیار حیاتی هستند. امروزه بسیاری از بازارهای مالی در سراسر جهان (مانند بازارهای سهام) معاملات خود را از طریق بورس انجام میدهند.
به بیان ساده، بورس محلی است که در آن بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان یا خریداران و فروشندگان، معاملهای صورت میگیرد. برای روشن شدن این موضوع ابتدا به تفکیک به هر ۲ بازار می پردازیم و سپس تفاوت بورس و فرابورس را خواهیم گفت.
بازار بورس
در بازار بورس، داراییهای مختلفی اعم از دارایـی مالی و دارایی واقعی مورد معامله قرار میگیرند. به بورسی که در آن داراییهای مالی یا اصطلاحاً داراییهای کاغذی (اسنادی مانند سهام و اوراق مشارکت) خرید و فروش میشود، بورس اوراق بهادار و به بورسی که در آن داراییهای واقعی یا کالاهای فیزیکی بورس بهتر است یا فرابورس؟ مورد معامله قرار میگیرند، بورس کالا گفته میشود.
نوع دیگری از بورس هم به نام بورس ارز وجود دارد که در آنجا، پول رایـج کشورها خرید و فروش میشوند (اما هنوز در کشور ما این بورس راهاندازی نشده است). بورس اوراق بهادار، یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکتها، اوراق قرضه دولتی و یا مؤسسات معتبر خصوصی تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام میشود.
خرید و فروش اوراق بهادار در ایران نیز بهطور رسمی و دائمی در محلی معین به نام بورس اوراق بهادار تهران انجام میشود. تعیین قیمت هر سهم در این بازار بر مبنای عرضه و تقاضای آن است، یک سرمایهگذار میتواند با هر مقدار سرمایهای وارد بورس شود و در سهم شرکتهای موجود سرمایهگذاری کند.
بازار فرابورس
بازار فرابورس ایران نیز در آبان سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرد که این بازار دارای ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس است، اما شرایط پذیرش و معامله در آن سادهتر است تا اهرمی کمککننده به تامین مالی اقتصاد کشور باشد.
از مهمترین وظایف این بازار، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته و یا تمایل به ورود سریعتر به بازار را دارند.
علاوه بر اینکه انواع متنوعی از اوراق بهادار در بازار فرابورس قابل معامله هستند، ورود به آن نیز نیازمند شرایط و الزامات کمتری است.
سازوکارهایی سادهتر و تنوع در شرایط پذیرش شرکتها در فرابورس ایران، امکانی را فراهم کرده تا بنگاههای اقتصادی بتوانند با کسب حداقل شرایط و در سریعترین زمان ممکن، به این بازار مالی وارد شده و از تمامی مزایای شرکتهای پذیرفته شده در بازار مبادلات اوراق بهادار بهرهمند شوند.
فرابورس دارای پنج بازار است با نامهای بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه.
بــازار سهام فرابورس ایران شامل بازارهای اول، دوم و پایه است. سهام شرکتهایی که شرایط لازم را داشته باشند در بازار اول و دو مبادله میشوند و شرکتهایی که این شرایط را نداشته باشند میتوانند در بازار پایه معامله شوند.
در بازار اول، شرکتهای سهامی عام که طبق دستورالعمل پذیرش موفق بــه احراز شرایط لازم شده باشند، مجاز بــه انجام معاملات سهام خود خواهند بـود.
در بازار دوم، همانند بازار اول معاملات سهام شرکتهای سهامی عام انجام میشود؛ اما شرایط پذیرش در این بازار، منعطفتر از بازار اول است. بازار پایه فرابورس نیز، بهمنظور ایجاد قابلیت نقل و انتقال سهام شرکتهای سهامی عام که در بورس یا سایر بازارهای فرابورس پذیرش نشدهاند، ایجاد شده است. در این بازار اکثر شرکتهای سهامی میتوانند حضور داشته باشند.
در هر دو بازار بورس و فرابورس، انجام معامله از طریق کارگزاریهایی انجام میشود که دارای مجوز قانونی از سازمان بورس اوراق بهادار هستند. این کارگزارها درواقع واسط میان خریدار و فروشنده هستند.
اما تفاوت بورس و فرابورس در چیست؟
تقسیم بندی بازار:
بازار بورس بهطور کلی به دو بازار اول و دوم تقسیم میشود. عملکرد این دو بازار به هم مرتبط است. به این صورت که اگر شرکتی در بازار اول عملکرد قابل قبولی نداشته باشد به بازار دوم منتقل خواهد شد و در مقابل اگر شرکتی در بازار دوم به خوبی عمل کند به بازار اول منتقل خواهد شد.
ضمن اینکه اگر شرکتی در بازار دوم چندان رضایت بخش عمل نکند از بازار اخراج میشود. بازار فرابورس ایران نیز همانطور که در ابتدا توضیح داده شد، دارای ۵ بازار، اول، دوم، سوم، ابزارهای نوین مالی و پایه است.
بنابراین اولین تفاوت بورس و فرابورس در تقسیم بندی و تعداد این دو بازار است.
فرآیند پذیرش در بازار بورس و فرابورس:
شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی دشوار است، بازار فرابورس با شرایط سادهتر تشکیل شده تا شرکتهای کوچک هم بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند. در جدول زیر میتوانید تفاوت بورس و فرابورس را در خصوص شرایط پذیرش به خوبی مشاهده کنید:
شرایط پذیرش | بازار بورس | بازار فرابورس | |||
تابلوی اصلی بازار اول | تابلوی فرعی بازار اول | بازار دوم | بازار اول | بازار دوم | |
حداقل سرمایه ثبت شده شرکت | ۱۰۰ میلیارد تومان | ۵۰ میلیارد تومان | ۲۰ میلیارد تومان | یک میلیارد تومان | ۱۰۰ میلیون تومان |
حداقل سهام شناور | ۲۰ درصد | ۱۵ درصد | ۱۰ درصد | ۱۰ درصد | پنج درصد |
حداقل تعداد سهامداران | هزار نفر | ۷۵۰ نفر | ۲۵۰ نفر | ۲۰۰ نفر | – |
حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه | سه سال | سه سال | دو سال | حداقل دو سال از زمان بهرهبرداری با ارائه خدمات گذشته باشد | حداقل یک سال از تاسیس آن گذشته باشد |
زیان انباشته | نداشته باشد | نداشته باشد | نداشته باشد | نداشته باشد | برنامه عملیاتی مناسبی برای خروج از زیان داشته باشد |
نسبت حقوق صاحبان سهام به کل داراییها | ۳۰ | ۲۰ | ۱۵ | ۱۵ | – |
سودآوری | سه دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | دو دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | یک دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | یک دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | – |
- بورس اوراق بهادار مزایایی از قبیل شفافیت قیمتها و کاهش ریسک را به همراه دارد اما در بازار فرابورس به این علت که شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین میگردد، این مزایا به صورت کامل وجود ندارد.
- دیگر تفاوت بورس و فرابورس، ساعات معاملهی این دو بازار است. بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲٫۳۰ (به غیر از تعطیلات رسمی) فعالیت میکند، اما ساعات کار فرابورس از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.
مزایای پذیرش شرکتها در فرابورس:
پذیرش و درج شرکتهای سهامی عام در فرابورس ایران نسبت به بورس شرایط کمتری نیاز دارد و این باعث شده تا دوره زمانی پذیرش شرکتها به کمتر از یک ماه کاهش پیدا کند.
شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس این امکان را دارند تا از طریق فروش سهام خــود از مزایای تامین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه بهره ببرند. علاوه بر این امکان تامین مالی از محل جذب سرمایه گذاران جدید و افزایش سرمایه را نیز دارا هستند.
شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس ایران از مزایای مالیاتی قابل توجهی برخوردار هستند. به این صورت که شرکتهایی که اقدام به عرضه سهام در فرابورس میکنند (به غیر از شرکتهای حاضر در بازار پایه) امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا ۱۰ درصد درآمد خود را دارا هستند.
سهامداران شرکتهای پذیرش شده در بازار فرابورس میتوانند از طریق وثیقه گذاری سهام شرکت خود، برای اخذ تسهیلات اقدام کنند. چراکه شبکه بانکی، سهام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس ایران را بهعنوان دارایی قابل قبول جهت وثیقه گذاری برای دریافت تسهیلات بانکی بــه رسمیت میشناسد.
- امکان انتشار اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی:
شرکتهای پذیرش شده در فرابورس میتوانند با ارائه مدارک لازم به سازمان بورس و اوراق بهادار منابع مالی طرحهای موردنظر را (حداکثر تا ۶۰ درصد سرمایه گذاری در طرح پروژه موضوع اوراق مشارکت) از طریق انتشار اوراق تامین کنند.
اگر شرکتی تصمیم بگیرد به هر دلیلی از فرابورس خارج شود، در دستورالعمل پذیرش برای این موضوع راهحلی در نظر گرفته شده است که با گذراندن فرآیند مشخصی امکان خروج از این بازار و حتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص بهسادگی امکان پذیر خواهد بود. ضمن اینکه شرکتهای حاضر در فرابورس ایران میتوانند بسیار راحتتر به بازارهای دیگر انتقال پیدا کنند.
سهام مورد مبادله در بازارهای فرابورس ایران به دلیل نبود حجم مبنا با معاملات روانتر و نقد شوندگی بالاتری رو به رو هستند و عرضه و تقاضا برای این سهام به سرعت متعادل شده و معمولا صف خرید و فروش آنها برای مدت زیادی ادامه نمییابد.
در نظر داشته باشید که سهام شرکتهای فرابورسی و بورسی با یک کد معاملاتی قابل خرید و فروش هستند. شما میتوانید برای شروع انجام معامله، این کد را از کارگزاری های رسمی دریافت کنید.
ترتیبی که برای خواندن مقالات آنچه یک سرمایه گذار بورس باید بداند (مفاهیم و اصطلاحات مهم بورس) به شما پیشنهاد میکنیم:
دیدگاه شما