بازاربورس اوراق بهادار

طیق آمار و گزارشهای ارائه شده از سوی مسئولان سازمان بورس، تا پایان شهریور ماه ۱۳۹۸ سهام بیش از ۶۰۰ شرکت در بازار بورس و فرابورس پذیرش شده و مورد معامله قرار گرفته است. همچنین بیش از ۱۳ میلیون کد سهامدارای نیز به ایرانیان ارائه شده است.

بازار سهام

بازاری که در آن سهام یا از طریق مبادله بازارهای منسجم و قانون‌مند (نظیر بورس) و یا در بازارهای خارج از بورس توزیع شده و مورد معامله قرار می‌گیرند، بازار سهام گفته می‌شود. این اصطلاح که با نام بازار بورس نیز شناخته می‌شود، یکی از حساس‌ترین حوزه‌های اقتصاد بازار است زیرا بازار سهام به شرکت ها امکان دسترسی به سرمایه و سرمایه گذاران از طریق توزیع بخشی از مالکیت شرکت به همراه پتانسیلی برای محقق کردن درآمدها بر پایه عملکرد آتی خود می‌بخشد.

توضیحات مدیر مالی در مورد بازار سهام

بازار سهام نقطه تقاطع خریداران و فروشنده‌های سهام است. اوراق بهادار معامله شده در بازار سهام می‌توانند به صورت عام که در بازار سهام لیست می‌شوند، بوده یا اینکه سهام شرکت های خصوصی باشند. اغلب، سهام شرکتهای خصوصی از طریق معامله گران انجام می‌گیرد که در حقیقت به این نوع بازارها، بازار خارج از بورس یا OTC گفته می‌شود. بازار خارج از بورس اصطلاحی برای معرفی بازاری غیر متشکل و غیررسمی است که در آن فروشندگان و خریداران گرد هم می‌آیند و سهام خود را به صورت مستقیم با یکدیگر مبادله می‌کنند.

بازار بورس اوراق بهادار

مکانی را که سهام شرکتها در آن مورد معامله قرار می‌گیرند بازار بورس اوراق بهادار می‌گویند. بازارهای بورس متعددی در سراسر جهان وجود دارند و می‌توانند مکان‌های فیزیکی و واقعی بوده یا اینکه مجازی باشند. نزدک آمریکا مثالی است از بازار بورس مجازی که در آن سهام شرکتها به صورت الکترونیکی و از طریق کامپیوتر معامله می‌شوند. بورس های اوراق بهادار الکترونیک اغلب دارای یک بازار ساز هستند. بازارساز یک شرکت کارگزاری است که برای تسهیل معامله سهام خاص آن را خریدوفروش می‌نماید. این کار با ریسکی برای شرکت همراه است ولی باعث می‌شود تا فرآیند مبادله برای یک سهام خاص، به شکل بهتری عمل نماید. بورس های الکترونیک روز به روز رایج‌تر می‌شوند و حالا بر مبادلات فیزیکی ترجیح دارند.

بازار سهام نیویورک (NYSE) در وال استریت، یک مثال معروف از بورس اوراق بهادار فیزیکی است؛ اما گزینه معامله آنلاین در این بازار نیز فراهم است تا بتوان آن را یک بازار دوگانه دانست. در یک بورس فیزیکی، سفارشها به شکل فریادهای بلند انجام می‌گیرند، روشی که یادآور همان چیزهایی است که در فیلم‌ها از وال استریت می‌بینیم: معامله کنندگان فریاد می‌زنند و سیگنال هایی را برای انجام معاملات نمایش می‌دهند. معاملات مربوط به بازار بورس اوراق بهادار فیزیکی در تالار معامله انجام می‌شوند. محیط بورس های اوراق بهادار فیزیکی هنوز در اختیار انسان هاست، گرچه توابع و عملکردهای زیادی وجود دارند که به‌وسیله کامپیوتر انجام می‌شوند. کارگزاران به خاطر سهامی که بر رویشان کار می‌کنند، کمیسیون دریافت می‌نمایند.

سهام بیشتر شرکت های بزرگ بورسی در چندین بازار بورس در سراسر جهان معامله می‌شود؛ اما شرکت هایی که در بورس، سهام دارند از کوچک تا بزرگ متفاوت‌اند و معامله گران هم شامل شرکت های بزرگ تا سرمایه گذاران فردی می‌شود. بیشتر خریداران و فروشندگان ترجیح می‌دهند تا در بورس های بزرگ‌تر معامله کنند، جایی که در آن اختیارات و فرصت‌های بیشتری نسبت به بورس های کوچک‌تر وجود دارد.

قدیمی‌ترین بازار سهام موجود مربوط به بازار سهام آمستردام (AEX) است که در سده ۱۶۰۰ برای معامله سهام شرکت Dutch East India تأسیس شد و یکی از اولین شرکت هایی است که به سرمایه گذاران سهام خود را ارائه کرد. قبل از بازار بورس آمستردام، چندین کشور و شهر، نظام معاملاتی خاص خود را داشتند که بسیار شبیه بازارهای سهام عمل می‌نمود، ولی بورس آمستردام اولین بازار سهام رسمی به شکلی که ما می‌شناسیم بود. امروزه بازارهای سهام در بیشتر کشورهای توسعه یافته و درحال‌توسعه وجود دارند.

معامله در بازار سهام

در بازار سهام، سرمایه گذاران با ارائه یک قیمت خاص، پیشنهاد خود را ارائه می‌دهند و فروشندگان هم خواهان قیمت مشخصی می‌باشند. وقتی این دو قیمت ها با هم تطبیق می‌یابند، فروش اتفاق میفتند، اولین سرمایه گذاری که بهترین پیشنهاد را ارائه می‌دهد، اولین شخصی خواهد بود که سهام را از آن خود می‌نماید. وقتی یک خریدار حاضر است هر قیمتی برای سهام بدهد، او در حال خرید به قیمت بازار است. به طور مشابه، زمانی که فروشنده‌ای هر قیمت برای سهام را می‌پذیرد، او با قیمت بازار سهام خود را می‌فروشد.

شرکت ها به این خاطر سهام می‌فروشند تا برای رشد کسب‌وکارشان سرمایه جمع کنند. وقتی یک شرکت سهام خود را در بازار ارائه می‌کند، به این معنی است که سهام شرکت به صورت عمومی در بازار سهام معامله می‌شود و هر سهم به منزله بخشی از مالکیت شرکت به شمار می‌رود. این کار برای سرمایه گذاران جذاب است و وقتی‌که یک شرکت عملکرد خوبی دارد، سرمایه گذاران آن با افزایش ارزش سهامشان پاداش می‌گیرند؛ اما ریسک زمانی به وجود می‌آید که شرکت عملکرد خوبی نداشته و ارزش سهامش کاهش می‌یابد. سهام شرکتها معمولاً به آسانی و به سرعت خریدوفروش می‌شوند و فعالیت‌های مثبت و منفی حول سهام شرکت بر ارزش آن تأثیر می‌گذارد. به طور مثال، زمانی که تقاضای زیادی برای سرمایه گذاری در شرکت وجود دارد، قیمت سهام افزایش خواهد یافت و زمانی که سرمایه گذاران زیادی می‌خواهند تا سهامشان را بفروشند، ارزش پایین می‌رود.

بازار سهام به دو بخش اصلی تقسیم شود: بازار اولیه و بازار ثانویه. بازار اولیه جایی است که در آن اوراق بهادار شرکتها برای اولین بار به بازار عرضه می‌شود و سهام و اوراق قرضه به صورت مستقیم از شرکت توزیع می‌شوند. هر معامله متعاقب آن در بازار ثانویه رخ می‌دهد که در آن پول‌های حاصل از سهام به حساب سرمایه گذاران می‌رود و نه خود شرکت.

قیمت سهام چه معنایی برای اقتصاد دارند

به‌طورکلی، افزایش قیمت سهام برای شرکت ها در یک کشور خاص، نشانگر سلامت و رشد بازار است. از طرف دیگر، سقوط در روند قیمتها ممکن است به منزله ضعف اصول بنیادی اقتصاد یک کشور باشد. این بدان خاطر است که افزایش قیمت نشان می‌دهد که بسیاری از خریداران پول خود را در سلامت و رشد آینده اقتصاد، به عنوان یک کل، سرمایه گذاری می‌کنند.

در زمان بحرانهای اقتصادی افراد ترجیح می‌دهند پول خود را به دارایی های فیزیکی نظیر طلا یا مسکن تبدیل کنند و علاقه‌ای به سرمایه گذاری در بورس یا سپرده گذاری در بانک ندارند. برعکس در زمان رونق اقتصادی افراد بسیاری به سمت بازار سهام تمایل دارند تا با سرمایه گذاری در سهام شرکتها، سهمی از سفره پرنعمت بورس نصیب خود کنند.

معادل‌ انگلیسی بازار سهام عبارت است از:

Equity Market

اگر سؤال یا نظری دارید لطفاً در بخش پرسش و پاسخ سؤالات مالی مطرح کنید. همین‌طور با اشتراک‌گذاری این نوشته در شبکه‌های اجتماعی شما هم در توسعه دانش مالی و سرمایه گذاری شریک شوید.

کتاب جامع تحلیل تکنیکی در بازار بورس اوراق بهادار

تحلیل تکنیکی به معنی بررسی نوسانات قیمت سهام در گذشته است که به کمک نمودار و به منظور پیش بینی حرکت آتی بازار انجام می گیرد. در این نوع تحلیل سعی می شود از روند قیمت یک سهم در گذشته ،آینده آن پیشبینی شود. تحلیل تکنیکی را می توان برای هر نوع کالا یا شاخص یا سهام وغیره بکار برد. اساس این نوع تحلیل ها ریاضیات می باشد که در چارت و اندیکاتور (شاخص) خلاصه می شود. یک تحلیلگر تکنیکی معتقد است که همه اطلاعات یک سهام یا یک ارز در سابقه قیمت آن نهفته است واز روند حرکت قیمت، می توان آینده آن را پیشبینی نمود. تحلیل تکنیکی سرعت عمل بالائی داشته و به ما این امکان را می دهد که در مدت کوتاهتری نسبت به تحلیل پایه ای (فاندامنتال)، تعداد خیلی بیشتری سهام را مورد مطالعه و بررسی قرار بدهیم.

تحلیل تکنیکی نیاز به دانش بالای علوم اقتصادی و سیاسی (بر عکس تحلیل بنیادی) ندارد. در حال حاضر تحلیل تکنیکی در بورس های معتبر دنیا رواج زیادی پیدا کرده و طرفداران خاص خود را دارد. مزیت این نوع تحلیل در سرعت عمل آن است و می توان در مدت کوتاهی چندین نوع ارز یا قیمت سهام چندین شرکت را بررسی کرد ولی تحلیل فاندامنتال همین تعداد ارز یا سهام، بسیار وقت گیر خواهد بود. یک تحلیل گر تکنیکال می تواند از استراتژی خود در تمام بازارها و روی تمام چارت ها استفاده کند (مانند قیمت جهانی فلزات پایه، محصولات شیمیایی و غذایی و شاخص های سهام) و این یکی بزرگترین نقاط قوت این نوع تحلیل می باشد. درصورتی که تحلیل گران فاندامنتال فقط می توانند از نتیجه بررسی اطلاعات و صورت های مالی خود در بازار مربوطه استفاده نمایند و این ناشی از حجم زیاد این اطلاعات می باشد.

کتاب پیش رو با عنوان، تحلیل تکنیکی در بازار بورس اوراق بهادار، در فرمت PDF و در787 صفحه تهیه و تنظیم شده است که در 8 فصل زیر به بررسی تحلیل تکنیکال در بازارهای سرمایه می پردازد:

بورس و بورس اوراق بهادار

به فرانسوی Bourse یا بهابازار به بازاری سازمان‌یافته اطلاق می‌شود که قیمت گذاری، خرید و فروش کالا، بازار تبادل ارز خارجی،قرارداد آتی و اوراق بهادار در آن انجام می‌پذیرد.

بورس به دو نوع بورس اوراق و بورس اوراق بهادار طبقه‌بندی می‌شود. در بورس کالا، کالا و در بورس اوراق بهادار، سهام و اوراق قرضه مورد معامله قرار می‌گیرد. هرچند کلمه بورس عموماً در معنی بورس اوراق بهادار به کار گرفته می‌شود.

تاریخچه بورس

بازرگانان و کسبه شهر بروژ در بلژیک در میدانی به نام تر بورس در مقابل خانه اشرف زاده به نام واندر بورس جمع میشدند خرید و فروش می کرد به همین علت از آن تاریخ به بعد مکانهایی که مردم در آن خرید و فروش می کردند به بورس معروف شدند.

البته در آن زمان این مکانها نظم و انضباط خاصی نداشتند و همه افراد می توانستند بدون کمترین محدودیتی در آنجا فعالیت کنند. اما به مرور زمان نظم و انضباط خاصی در این مکانها حکم فرما شد به نحوی که که پس از مدتی فقط بازرگانان، صرافان و دلالان اجازه پیدا کردند که در این مکانها به خرید و فروش بپردازند. در گذر زمان تالارهای مسقف بورس شکل گرفتند و بازرگانان که تا پیش از این در هوای آزاد خرید و فروش می کردند برای خرید و فروش به این تالارها می رفتند و در بسیاری از منابع علمی و تاریخی، زمان آغاز به کار تالار های بورس مسقف را به عنوان تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا معرفی می کنند. اگر چه همانطور که گفتیم، پیشینه آن به قبل از قرن پانزدهم میلادی باز می گردد.

سال ۱۴۶۰ میلادی اولین مرکز بورس اوراق بهادار جهان، در شهر ( انورس ) بلژیک تأسیس شد. اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام شکل گرفت. البته کمپانی هند شرقی هلند اولین شرکت سهامی به‌شمار نمی‌آید، بلکه اولین شرکت سهامی در سال ۱۵۵۳ میلادی با نام مسکووی در روسیه ایجاد شد.

بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ و فرابورس ایران نیز در ۱۹ آبان ۱۳۸۷ افتتاح شد.

بورس کالا

بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت می گیرد و به طور منظم و دایٔم فعال است بورس کالا نام دارد. در بورس کالا معمول مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می گیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می گیرد نامگذاری می کنند. مثل بورس نفت و بورس گندم.

بورس ارز

در بورس ارز، همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می گیرد. این بورس در کشور ایران فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشمگیری دارد.

بورس اوراق بهادار

در بورس اوراق بهادار دارایی های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می گیرد. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دایٔمی در محل معینی تشکیل می شود “بورس اوراق بهادار” می گویند.

انواع بازارهای بورس در ایران

تا به امروز، چهار بورس بزرگ کشور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت میکنند:

• الف: بورس اوراق بهادار تهران: که در آن سهام شرکت ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خرید و فروش میشود.
• ب: فرابورس ایران: که در آن هم سهام شرکتهایی که بنا به دلایلی موفق یه پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمیشوند مورد معامله قرار می گیرد.
• ج: بورس کالای ایران: که در آن انواع کالاها مانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و … خرید و فروش میشود.
• د: بورس انرژی: که در آن حاملهای انرژی از جمله برق، زغال سنگ و کک خرید و فروش میشود.

طیق آمار و گزارشهای ارائه شده از سوی مسئولان سازمان بورس، تا پایان شهریور ماه ۱۳۹۸ سهام بیش از ۶۰۰ شرکت در بازار بورس و فرابورس پذیرش شده و مورد معامله قرار گرفته است. همچنین بیش از ۱۳ میلیون کد سهامدارای نیز به ایرانیان ارائه شده است.

برای معامله در بازار بورس، هر شخصی حقیقی یا حقوقی نیاز به یک کارگزار رسمی و کد معاملاتی دارد. کارگزار در واقع واسط بین معامله‌گر و بازار بورس می‌باشد. افراد عادی جامعه نیز می‌توانند با دریافت کد معاملاتی از کارگزاری‌های رسمی، خرید و فروش سهام و اوراق‌بهادار را در بورس انجام دهند. امکان معاملات آنلاین سهام، پیگیری قیمت‌ها و سایر اطلاعات موردنیاز تحلیل سهام از طریق اینترنت، باعث شده‌است رغبت بیشتری برای حضور در بورس در بین افراد ایجاد شود.

همچنین باید توجه داشت که علاوه بر خرید مستقیم می‌توان با روش‌های غیر مستقیم نظیر صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری یا صندوق‌های قابل معامله در بورس یا قراردادهای سبد گردانی نیز در بازار سرمایه ایران اقدام به خرید و فروش سهام نمود.

وظیفه کارگزاری ها چیست

هیچگاه خودمان نمی توانیم مستقیما به تالاربورس برویم و سهام خریداری کنیم بلکه باید برای خرید سهام به کارگزاری ها مراجعه نماییم زیرا کارگزاریها وکیل و نماینده تام الاختیاربرای خرید و فروش سهام هستند و بدون واسطه آنها هیچ کس نمی تواند درتالار بورس خرید و فروش کند.

اغلب مردم هنگام افت قیمت ها در تالارمعاملات بورس جهت مشاهده تابلوی قیمت های تالار بورس و مشورت کردن با سایرسهامداران و دلگرمی دادن به یکدیگر حضورمی یابند و حضور آنها در تالار بورس الزامی نیست.

سهام بورس چیست

هر شرکت سهامی به قسمت های مساوی که هر کدام یک سهم نامیده می شوند تقسیم می شود که معمولا قیمت اسمی هر سهم در ایران ۱۰۰۰ ریال است. طبقه بندی سهام براساس حقوق دارنده دو نوع است :

سهامداران عادی مالکان اصلی شرکت هستند که دارای حقوق و مزایایی مانند :حق دریافت سود سهام (EPS) ، حق رای دادن درمجامع عمومی عادی و فوق العاده ، حق تقدم درخرید سهام جدید ، حق باقیمانده دارایی پس ازانحلال شرکت ، حق اطلاع ازفعالیت های شرکت می باشند . دارندگان سهام ممتاز هم علاوه بر مزایایی که سهامداران عادی ازآن بهره می برند ، در هنگام انحلال شرکت نسبت به دارندگان سهام عادی در دریافت ارزش اسمی سهام خود اولویت دارند.

انواع سرمایه گذاری بازار سهام

در بازارسهام سرمایه گذاران باید یکی از سه شکل

سرمایه گذاری کوتاه مدت و بلند مدت و میان مدت را پس ازمشورت با افراد مورد اعتماد و با مطالعه و تحلیل انتخاب کنند. برای سرمایه گذاری بهتراست هرچند ماه یک بار با اشخاص واجد الصلاحیت همچون کارگزاران بورس و یا شرکتهای مورد اعتماد مشورت کرد که آیا سهام شرکتی را که خریداری نموده اید نگهدارید یا بفروشید.

درسرمایه گذاری کوتاه مدت، سرمایه گذاران سهام خاصی را می خرند و پس از ۳ الی ۴ ماه می فروشند. در سرمایه گذاری میان مدت سرمایه گذاران سهام خود را به مدت یکسال نگه می دارند و بعد اقدام به فروش یا نگهداری آن می کنند.

در سرمایه گذاری بلند مدت سرمایه گذاران بیش ازیکسال سهام خود را نگه می دارند.البته گروهی نیز به نوسان گیر مشهور هستند که هرهفته سهام قبلی را می فروشند وسهام جدیدی می خرند اما نباید فکر کنید نوسان گیرها بیش ازدیگران سود می برند زیرا ممکن است افرادی که بلند مدت سرمایه گذاری می کنند رضایت بیشتری از نوسان گیرها داشته باشند.

مرجع رسیدگی به اختلافات بازارسرمایه و برخی از قوانین بورس

نحوه حل و فصل اختلافات در بورس اوراق بهادار

((مطابق ماده ۳۶ قانون بازار اوراق بهادار، اختلافات بین کارگزاران، بازارگردانان، مشاوران سرمایه گذاری، ناشران، سرمایه گذاران و سایر فعالان، ناشی از فعالیت حرفه ای آن ها در صورتی که در کانون مربوطه منجر به سازش نگردد، توسط هیأت داوری رسیدگی می گردد. همچنین رسیدگی به دعاوی ناشي از عدم پرداخت سود توسط ناشران، موضوع ماده ۱۵ قانون توسعه ابزارها و نهادهاي مالي جديد نیز، در صلاحیت اين مرجع می باشد.))

حل و فصل اختلافات در بازار سرمایه از طریق هیأت داوری به عنوان مرجع اختصاصی شبه قضایی صورت میگیرد. دعاوی مربوط به بازار اوراق بهادار ابتدا در کانونها به عنوان تشکل های خود انتظام مطرح میگردد. در حال حاضر کانون کارگزاران، کانون نهادهای سرمایه گذاری و کانون شرکت‌های سرمایه گذاری سهام عدالت تحت نظر سازمان بورس اوراق بهادار مشغول به فعالیت هستند.

نحوه رسیدگی به اختلافات در کانونها به این صورت است که ابتدا خواهان شکایت خود را نزد دبیرخانه کانون مطرح میکند و دبیرخانه موضوع شکایت و مدارک و مستندات را با تعیین مهلتی جهت پاسخگویی برای خوانده ارسال می نماید. در صورتی که پاسخ خوانده مورد قبول خواهان باشد، باید اسناد سازش به دبیرخانه تحویل داده شود. در غیر این صورت جلسه کمیته سازش در کانون تشکیل و درصورت عدم سازش منجر به صدور گواهی عدم سازش می گردد.

اختلافات درصورت عدم سازش در کانون بازاربورس اوراق بهادار ها طبق ماده ۳۶ قانون بازار اوراق بهادار، در هیأت داوری رسیدگی می‌شود. جهت رسیدگی به دعوا در هیات داوری بورس اوراق بهادار خواهان نسبت به ثبت دادخواست الکترونیک اقدام مینماید و پس از آن مدارک و مستندات را به همراه گواهی عدم سازش تحویل دبیرخانه هیأت میدهد. دبیرخانه نسبت به محاسبه هزینه اقدام و خواهان باید هزینه را ظرف ده روز واریز نماید. در مرحله بعد هیأت داوری تاریخ جلسه رسیدگی را تعیین و به طرفین اعلام مینماید. حضور وکیل دادگستری در جلسه با وکالتنامه معتبر و ابطال تمبر به میزان قانونی بلامانع می‌باشد.

هیأت داوری بورس اوراق بهادار متشکل از سه عضو می باشد که ­یک عضو قاضی دادگستری است که توسط رئیس قوه قضاییه انتخاب می‌شود و دو عضو دیگر از اقتصاددان و متخصصان در امور مالی هستند که مورد تایید شورای عالی بورس و اوراق بهادار می‌باشند. طبق ماده ۳۷ قانون بازار اوراق بهادار آرای صادر شده از سوی هیأت داوری قطعی و لازم الاجراست و اجرای آن به عهده اداره ها و دوایر اجرای ثبت اسناد و املاک میباشد.

لازم به ذکر است که طبق ماده ۱۵ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، در صورتی كه اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار يا بازار خارج از بورس و يا اوراق بهادار مبتنی بر کالا كه در بورس کالا پذیرفته میشود متضمن سود مصوب، سررسید شده يا تضمین شده باشد، بايد به موقع و در چهارچوب مقررات توزیع و پرداخت شود . در صورت خودداری ناشران و شكايت صاحبان اوراق بهادار يا سازمان، موضوع در هیأت داوری قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران طرح و آراء صادره در این خصوص از طریق اجرای احکام دادگاهها قابل اجرا است.

خرید و فروش اوراق بهادار توسط کارگزار بدون بازاربورس اوراق بهادار اذن و اطلاع سهامدار

خرید یا فروش بدون سفارش از دو طریق کیفری و حقوقی قابل پی گیری است .جنبه کیفری مستند به ماده ۵۰، ۵۱ قانون بازار اوراق بهادار می باشد و در صلاحیت محاکم دادگستری است .جبران خسارات ناشی از این جرم می تواند همزمان با طرح دعوی کیفری از طریق دادگاه مطالبه شود و یا به استناد ماده ۵۲قانون بازار اوراق بهادار بعد از صدور حکم دادخواست مطالبه زیان در دادگستری طرح گردد .

آشنایی با بورس اوراق بهادار تهران

همشهری آنلاین: بورس اوراق بهادار تهران، بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله‌گران طبق قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، مورد دادوستد قرار می‌گیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می‌شود.

بورس اوراق بهادار تهران در بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶ بر پایه قانون مصوب اردیبهشت‌ماه ۱۳۴۵ تأسیس شد. دوران فعالیت بورس اوراق بهادار را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد:

دوره نخست (۱۳۵۷- ۱۳۴۶)
بورس اوراق بهادار از پانزدهم بهمن سال ۱۳۴۶ فعالیت خود را با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد. در پی آن شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباس‌آباد به بورس تهران راه یافتند. در این دوره گسترش فعالیت بورس اوراق بهادار بیشتر مرهون قوانین و مقررات دولتی بود که از جمله می‌توان موارد زیر را برشمرد:
۱. تصویب قانون گسترش مالکیت سهام واحدهای تولیدی در اردیبهشت ۱۳۵۴ که به‌موجب آن مؤسسات خصوصی و دولتی موظف شدند به‌ترتیب ۴۹% و ۹۴% سهام خود را به شهروندان عرضه نمایند.
۲. تصویب قانون معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در سال ۱۳۵۴.
طی ۱۱ سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران، تعداد شرکت‌ها و بانک‌ها و شرکت‌های بیمه پذیرفته شده از ۶ بنگاه اقتصادی با ۶/۲ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش یافت. همچنین ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶ به بیش از ۳۴ میلیارد ریال طی سال۱۳۵۷ افزایش یافت.

دوره دوم (۱۳۶۷- ۱۳۵۸)
در سال‌های پس از انقلاب اسلامی و تا پیش از نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، دگرگونی‌های چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادار تهران را نیز در برگرفت. نخستین رویداد، تصویب لایحه قانون اداره امور بانک‌ها در تاریخ ۱۷/۳/۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن بانک‌های تجاری و تخصصی کشور در چارچوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند. چندی بعد و در پی آن شرکت‌های بیمه نیز در یکدیگر ادغام شده و به مالکیت دولتی درآمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیرماه سال ۱۳۵۸ باعث شد تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند، به‌گونه‌ای که تعداد آنها از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت.
حجم معاملات سهام در این دوره از ۲/۳۴ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ به ۹/۹ میلیارد ریال در سال ۱۳۶۷ کاهش یافت و میانگین نسبت حجم معاملات سهام به GDP به کمترین میزان در دوران فعالیت بورس رسید که از مهمترین دلایل آن شرایط جنگی و روشن نبودن خطوط کلی اقتصاد کشور بود. بدین ترتیب در طی این سال‌ها، بورس اوراق بهادار تهران دوران فترت خود را آغاز کرد که تا پایان سال ۱۳۶۷ ادامه یافت.

دوره سوم (۱۳۸۳- ۱۳۶۸)
با پایان یافتن جنگ، در چارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به‌عنوان زمینه‌ای برای اجرای سیاست‌های خصوصی‌سازی مورد توجه قرار گرفت.
بر این اساس، سیاست‌گذاران در نظر دارند بورس اوراق بهادار با انتقال پاره‌ای از وظایف تصدی‌های دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس‌اندازی پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه‌گذاری، در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش مؤثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیت‌های اقتصادی، نقش مهم و اساسی داشته باشد. در هر حال، گرایش سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی به استفاده از ساز و کار بورس، افزایش چشمگیر شمار شرکت‌های پذیرفته شده و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در بر داشت، به‌گونه‌ای که حجم معاملات از ۹/۹ میلیارد ریال سال ۱۳۶۷ به ۱۰۴.۲۰۲ میلیارد ریال در پایان سال ۱۳۸۳ رسید و تعداد بازاربورس اوراق بهادار بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس تهران از ۵۶ شرکت به ۴۲۲ شرکت افزایش یافت.
در این دوره دولت مجموعه‌ای از قوانین و مقررات در راستای گسترش بازار بورس اوراق بهادار وضع نمود که تأثیر بسزایی در افزایش حجم معاملات داشت، از جمله:
۱. تبصره ۳۵ قانون بودجه سال ۱۳۷۸ کل کشور که در آن به وظیفه دولت نسبت به تعیین تکلیف همه شرکت‌های بخش دولتی از راه ادغام، واگذاری و فروش سهام به بخش‌های خصوصی و تعاونی اشاره شد.
۲. ماده ۹۴ قانون برنامه سوم توسعه (۱۳۸۳- ۱۳۷۹) که بر اساس آن شورای بورس موظف شد تا کارهای لازم را برای ایجاد شبکه رایانه‌ای بازار سرمایه ایران به‌منظور انجام گرفتن دادوستد الکترونیک اوراق بهادار در سطوح ملی و پوشش دادن خدمات اطلاع‌رسانی در سطح ملی و بین‌المللی انجام دهد. همچنین بر اساس ماده ۹۵ برنامه سوم توسعه، شورای بورس مجاز شد تا دست به راه‌اندازی بورس‌های منطقه‌ای در سطح کشور بزند و راهکارهای لازم را برای قابل معامله شدن دیگر ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار فراهم نماید.
از سال ۱۳۶۹ محاسبه شاخص بهای سهام در بورس اوراق بهادار تهران آغاز شد که مقدار آن از ۴۷۲ واحد در سال ۱۳۷۰ به ۱۲.۱۱۳ واحد در سال ۱۳۸۳ رسید.

دوره چهارم (از سال ۱۳۸۴ تاکنون)
در سال ۱۳۸۴، نماگرهای مختلف فعالیت بورس اوراق بهادار در ادامه روند حرکتی نیمه دوم سال ۱۳۸۳، همچنان تحت تأثیر رویدادهای مختلف داخلی و خارجی و افزایش بی‌رویه شاخص‌ها در سال‌های قبل، از روندی کاهشی برخوردار بودند و این روند، به جز دوره کوتاهی در آذرماه تا پایان سال قابل ملاحظه بود. به‌ هرحال از آذرماه سال ۱۳۸۴، سیاست‌ها و تلاش دولت و سازمان بورس باعث کند شدن سرعت روند کاهشی معیارهای فعالیت بورس شد. درحالی‌که شاخص کل در پایان سال ۱۳۸۴ به ۹.۴۵۹ واحد رسیده بود، طی سال ۱۳۸۵ از مرز ۱۰.۰۰۰ واحد عبور کرد و در نهایت در پایان سال مذکور ۹.۸۲۱ واحد را تجربه کرد. همچنین کاهش چشمگیر معاملات سهام در سال ۱۳۸۴، با توجه به اقدامات مؤثر فوق‌الذکر در سال ۱۳۸۵ به تعادل نسبی رسید، به نحوی که ارزش معاملات سهام و حق تقدم در سال ۱۳۸۴ در حدود ۵۶.۵۲۹ میلیارد ریال و در سال ۱۳۸۵ معادل ۵۵.۶۴۵ میلیارد ریال ارزیابی شد.
تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از ۴۲۲ شرکت در پایان سال ۱۳۸۳ به ۴۳۵ شرکت در پایان سال ۱۳۸۵ افزایش یافت. از جمله رویدادهای اساسی این دوره عبارتند از:
- تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (۱/۹/۱۳۸۴)
- تشکیل شورای عالی بورس و اوراق بهادار
- تشکیل سازمان بورس و اوراق بهادار
- تشکیل بورس اوراق بهادار تهران (شرکت سهامی عام)
- تشکیل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه

بازار سهام چگونه کار می کند؟

به طور خلاصه ، بازار بورس اوراق بهادار محیطی امن و قانونمند را فراهم می کند که در آن فعالین بازار سرمایه بتوانند با اطمینان به ساختار بازار و کاهش ریسک ، سهام و سایر اوراق بهادار را معامله کنند. بازار بورس با رعایت قوانین و ضوابط تعریف شده مطابق دستورالعمل بیان شده ، به عنوان بازارهای اولیه و ثانویه جریان دارد.

بازار بورس اوراق بهادار به عنوان یک بازار اولیه ( primary market ) ، به شرکتها این امکان را می دهد که پس از پذیرش شرکت در بازار، سهام خود را برای اولین بار از طریق فرایند عرضه های اولیه عمومی (IPO) به عموم مردم بفروشد. این کار به شرکتها کمک می کند تا قسمتی از سرمایه شرکت از طریق فروش سهام به مردم تامین گردد. در واقع به این معنی است که یک شرکت سرمایه خود را به قسمت های مساوی (مثلاً ۱میلیارد سهم) تقسیم می کند و بخشی از آن سهام (مثلاً۱۰۰میلیون سهم) را با قیمتی (مثلا ً۲۰۰۰ریال برای هر سهم) به عموم مردم می فروشد.

برای تسهیل این فرآیند ، یک شرکت به بازاری نیاز دارد که بتواند سهام خود را بفروشد.

پس از پذیره نویسی و درج نماد شرکت در تابلوی بازار بورس طبق برنامه ریزی از پیش تعیین شده و در یک زمان مشخص که ناظر بازار(سازمان بورس اوراق بهادار) از قبل به اطلاع عموم می رساند ، فرایند عرضه اولیه سهام انجام می گردد. پس از عرضه سهام این شرکت با توجه مثال بالا با موفقیت ۱۰۰ میلیون سهم را با قیمت ۲۰۰۰ ریال برای هر سهم به فروش می رساند و ۲۰۰میلیارد ریال سرمایه فراهم می کند.

پس از عرضه اولیه، سهامداران به بازار ثانویه ( secondary market ) خواهد رفت تا درصورت لزوم امکان فروش سهام خود را داشته باشند. خریداران سهام این شرکت به امید افزایش قیمت سهام در آینده می توانند به مدت زمان دلخواه سهام خود را نگهداری نمایند تا در زمان لازم با کسب سود مورد نظر اقدام به فروش نمایند.

سازمان بورس اوراق بهادار مسئولیت اطمینان از شفافیت قیمت ، جریان نقدینگی ، فرایندکشف قیمت و معاملات منصفانه در بازار بورس را بر عهده دارد. از آنجا که تقریباً همه بازارهای بزرگ سهام در سراسر جهان در حال حاضر بصورت آنلاین فعالیت می کنند ، سامانه های معاملاتی آنلاین شرکت های کارگزاری با اتصال به هسته بازار بورس سفارشات خرید و فروش های مختلف سرمایه گذاران در بازار را به صورت کارآمد مدیریت می کنند تا با ثبت قیمت پیشنهادی خریداران و فروشندگان در تابلوی بازار و تطبیق قیمت فرایند خریدو فروش تسهیل شود.

سازمان بورس اوراق بهادار همچنین کلیه اخبارها ، اطلاعیه ها و گزارش های مالی شرکت را به منظور شفاف سازی سهامداران منتشر می کند که در وب سایت کدال (Codal.ir) قابل دسترسی است.