بازگشت سرمایه (ROI)

فرمول بازده سرمایه گذاری یا نرخ بازگشت سرمایه به شرح زیر است:

منظور از “ارزش فعلی سرمایه ” عواید حاصل از فروش سرمایه گذاری در زمان حال است و هزینه سرمایه گذاری مبلغ اولیه ای است که شما صرف سرمایه گذاری کرده اید . از آنجا که ROI به عنوان درصدی اندازه گیری می شود ، می توان آن را به راحتی با بازده سایر سرمایه گذاری ها مقایسه کرد و به فرد اجازه می دهد انواع مختلفی از سرمایه گذاری ها را در یک دیگر مقابل اندازه گیری کند.

نرخ بازگشت سرمایه چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

نرخ بازگشت سرمایه که با Return on Investment یا به‌طور مخفف با ROI شناخته می‌شود، یکی از شاخص‌های کلیدی عملکرد و معیارهایی است که میزان موفقیت یک واحد تجاری را نشان می‌دهد. این مفهوم در بازارهای مالی و تدوین استراتژی‌های تبلیغات کاربرد دارد.

فهرست این مقاله

نرخ بازگشت سرمایه (Return On Investment)

شاید بهترین تعریف برای نرخ بازگشت سرمایه، نسبت سود حاصله به میزان هزینه و سرمایه پرداخت‌شده باشد. البته سود به‌دست‌آمده ممکن است تنها جنبه مالی نداشته باشد و شامل موارد غیرمالی مانند برند سازی شود، ولی به‌صورت کلی منظور از محاسبه آن، درآمد و سودآوری مالی کسب و کار است.

در شرایطی که منابع موجود ما، محدود است، بهتر است در جستجوی بهترین سرمایه گذاری با نرخ بازگشت سرمایه مطلوب باشیم.

فرمول محاسبه نرخ بازگشت سرمایه (ROI)

بازگشت سرمایه (ROI) به بیان ساده، سود حاصل از سرمایه گذاری نسبت به کل هزینه پرداختی است. بر این اساس می‌توانیم خیلی ساده فرمول محاسبه نرخ بازگشت سرمایه را به‌صورت زیر به دست آوریم:

برای اینکه بتوانید نرخ بازگشت سرمایه (ROI) را بر اساس درصد حساب کنید، می‌توانید نتیجه بالا را در ۱۰۰ ضرب کنید.

به زبان ساده‌تر، نرخ بازگشت سرمایه یعنی نسبت سود به‌دست‌آمده به هزینه پرداختی چقدر بوده است؛ بنابراین هر چه بتوانیم در ازای سرمایه گذاری انجام‌شده، خروجی بهتری بگیریم و از روش‌های مقرون‌به‌صرفه ولی با بازده بالاتر، استفاده کنیم، می‌توانیم بیشتر به بازگشت سرمایه خود امیدوار باشیم. درواقع باید بررسی کنیم هزینه‌ها صرف چه چیزی شده است و آیا عملکرد ما خوب بوده یا خیر.

سرمایه‌گذاران، نه‌تنها برای ارزیابیِ چگونگی عملکردِ سرمایه گذاری‌شان، بلکه برای مقایسه‌ عملکرد سرمایه گذاری‌های مختلف در انواع و اندازه‌های متفاوت هم از این نسبت استفاده می‌کنند.

برای مثال، سرمایه گذاری در بورس، می‌تواند با سرمایه گذاری در زمینه‌ تجهیزات مقایسه شود. نوع سرمایه گذاری مهم نیست؛ زیرا محاسبه‌ نرخ بازگشت سرمایه فقط به هزینه‌ها و سود مرتبط با این سرمایه گذاری توجه می‌کند.

محاسبه‌ این نرخ بازگشت سرمایه یکی از رایج‌ترین نسبت‌های موردتوجه در بحث سرمایه گذاری است، زیرا بسیار ساده و تطبیق‌پذیر است. مدیران می‌توانند از این نسبت برای مقایسه‌ نرخ‌های عملکرد در خرید تجهیزات سرمایه‌ای (تجهیزاتی که گران هستند و برای خریدشان سرمایه‌ زیادی لازم است) استفاده کنند، درحالی‌که سرمایه‌گذاران می‌توانند محاسبه کنند کدام‌یک از سهام‌ خریداری‌شده، عملکرد بهتری داشته‌اند.

به این روش، محاسبه‌ نرخ بازگشت سرمایه می‌تواند بسیار تطبیق‌پذیر باشد، اما بسته به اینکه کاربر چه چیزی را می‌خواهد ارزیابی کند یا نشان دهد، ممکن است گمراه‌کننده هم بشود. باید بدانید که هیچ معادله‌ استانداردِ واحدی برای محاسبه نرخ بازگشت سرمایه وجود ندارد. در عوض، به این ایده‌ اولیه توجه می‌کنیم که سودها درصدی از درآمد هستند. برای درک درستِ این بازگشت سرمایه (ROI) نسبت، باید بفهمید که چه درآمدها و هزینه‌هایی در این معادله استفاده می‌شوند.

مثالی از محاسبه‌ نرخ بازگشت سرمایه

یک سرمایه‌گذار را در نظر بگیریم. فرد الف سهامی پر ریسک را خریداری کرده است.

او سال گذشته ۵۰۰ سهم، هرکدام به ارزش ۱۰۰۰ تومان را خریداری کرد. امروز و پس از گذشت یک سال، ارزش هر سهم آن در بازار ۳۵۰۰ تومان است. او سهامش را می‌فروشد.

ROI وی ۲٫۵ یا ۲۵۰ درصد است؛ یعنی به ازای هر ۱۰۰۰ تومانی که سرمایه گذاری کرده، ۲۵۰۰ تومان سود به دست آورده است.

حالا می‌توانیم این سرمایه گذاری با سرمایه گذاری دیگری مقایسه کنیم. فرض کنیم وی ۱۰۰ سهم، هرکدام به ارزش ۱۰۰۰ تومان خرید و هر سهم را ۱۲۵۰ تومان فروخت.

در این خرید، نرخ بازگشت سرمایه‌ او تنها ۲۵ درصد یا ۰٫۲۵ بود. البته این هم بازگشت سرمایه‌ خوبی است، اما به نسبت سرمایه گذاری قبلی، نرخ پایین‌تری دارد.

تجزیه و تحلیل

به‌طورکلی هر نرخ بازگشت سرمایه‌ مثبتی را می‌توان بازگشت خوبی قلمداد کرد. مثبت بودن این نسبت، یعنی کل هزینه‌ سرمایه گذاری به‌علاوه‌ مقداری سود، بازگشته است. منفی شدن آن یعنی درآمد آن‌قدر نبوده که کل هزینه‌ها را پوشش دهد. ناگفته پیداست که نرخ بازگشت سرمایه هرقدر بالاتر باشد، بهتر است.

محاسبه‌ نرخ بازگشت سرمایه، فوق‌العاده متنوع است و می‌تواند برای سرمایه گذاری‌های مختلفی استفاده شود. مدیران آن را برای ارزیابیِ بازگشت سرمایه‌هایی که سرمایه گذاری کرده‌اند استفاده می‌کنند. سرمایه‌گذاران می‌توانند برای ارزیابی عملکرد سهامشان از آن استفاده کنند و افراد حقیقی هم می‌توانند برای ارزیابی نرخ بازگشت دارایی‌هایی همچون خانه از آن بهره ببرند.

نکته‌ای که باید به خاطر داشته باشید این است که این نسبت، ارزش زمانیِ پول را در نظر نمی‌گیرد. البته برای خریدوفروش ساده‌ سهام این حقیقت آن‌قدرها اهمیت پیدا نمی‌کند، اما برای محاسبه‌ دارایی ثابتی مثل ساختمان یا خانه که هرسال به ارزش بازگشت سرمایه (ROI) آن افزوده می‌شود، بسیار مهم است. به همین خاطر است که وقتی دریافتی‌های این فرمول را نسبت به ارزش فعلی محاسبه می‌کنیم، معمولاً مقدار آن تغییر می‌کند.

ROI چه کاربردی دارد؟

یکی از اصلی‌ترین کاربردهای ROI زمانی است که شما می‌خواهید ببینید در ازای سرمایه گذاری انجام‌شده چه خروجی‌ای گرفته‌اید و سود به‌دست‌آمده چقدر بوده است. به‌عنوان‌مثال نرخ بازگشت ۶۰ درصد خیلی بهتر از نرخ بازگشت ۲۰ درصد است و نشان می‌دهد عملکرد خوبی داشتید و سود خوبی هم نصیبتان شده است.

یکی دیگر از کاربردهای آن مربوط به زمانی است که می‌خواهید محصول جدیدی را روانه بازار کنید؛ بنابراین می‌خواهید بسنجید محصول جدید تا چه اندازه برایتان سودآور خواهد بود. اینجاست که بعد از عرضه محصول می‌توانید به کمک ROI میزان سوددهی را ارزیابی کنید. حتی اگر امکان محاسبه این نسبت، در برخی از بازارها وجود نداشته باشد، می‌توانید با شبیه‌سازی گروهی از مشتریان هدف خود، نرخ بازگشت سرمایه را به‌صورت تقریبی به‌دست‌آمده آورید.

مزایا و معایب ROI

تعیین شاخص‌های کلیدی عملکرد به‌ویژه مواردی چون ROI که به موضوعات مالی مربوط است و پیچیدگی‌های خاصی دارد کار ساده‌ای نیست. از سوی دیگر هر شاخصی می‌تواند مزایا و معایب خودش را داشته باشد و محاسبه آن نیز شما را دچار چالش کند. این نرخ نیز از این قاعده مستثنی نیست و مزایا و معایبی دارد.

اگر بخواهیم مزایای سنجش دقیق نرخ بازگشت سرمایه را بیان کنیم، می‌توانیم به مهم‌ترین موارد زیر اشاره داشته باشیم:

• سنجش کیفیت و میزان خروجی و سود حاصله در ازای هزینه و سرمایه گذاری انجام‌شده
• ارزیابی عملکرد تیم موردنظر در بهینه‌سازی هزینه‌ها و صرفه‌جویی در ازای گرفتن بهترین نتایج
• بررسی میزان پتانسیل و ظرفیت برنامه‌های تجاری برای بازگشت سرمایه در کوتاه یا بلندمدت
• ارائه محصولات جدید متناسب باسیاست‌های درآمدی و سودآوری کسب‌وکار

اما در مورد مهم‌ترین معایب ROI می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اشتباه محاسباتی در ROI می‌تواند باعث گمراهی مدیران در سرمایه گذاری شود
• مشکل در محاسبه دقیق سود حاصل از برخی کمپین‌ها و مشتری‌ها
• مشکل در تعیین میزان اثرگذاری بعضی از روش‌های تبلیغاتی
• عدم توجه به ارزش زمانی پول است که باعث می‌شود نتیجه دقیق نباشد

بهبود نرخ بازگشت سرمایه

برای بهبود نر‌خ بازگشت سرمایه راه‌های مختلفی وجود دارد. افزایش سود، کاهش مخارج، بهبود راندمان و کارایی و افزایش آگاهی از برند می‌توانند مصداق‌های مختلفی از بهبود نر‌خ بازگشت سرمایه باشند.

اولین قدم برای بهبود ROI مشخص کردن تعریف دقیق و واضحی از بازگشت سرمایه «موردنظر شما است. تعداد فروش بیشتر، افزایش سود به ازای هر فروش، سودهای کلان‌تر، کاهش قیمت سربه‌سر، کاهش هزینه‌های تولید، داشتن رضایت مشتری و برندینگ مثال‌های خوبی از تعریف اهداف و بازگشت سرمایه هستند. برای نمونه به‌جای تعریف» افزایش فروش «به‌عنوان هدف»، افزایش فروش در بازه زمانی مشخص، در یک منطقه خاص، از یک کانال توزیع بخصوص را به‌عنوان هدف در نظر بگیرید. در حوزه بازارهای مالی نیز می‌توانید انتخاب‌های خود برای سرمایه گذاری را هوشمندانه‌تر انتخاب کنید تا نرخ بالاتری کسب کنید.

سختی های اندازه گیری دقیق

البته، اندازه‌گیری آن هم پیچیدگی‌های خودش را دارد که باعث می‌شود هیچ‌وقت نتوانیم دقیقاً ROI بازاریابی خود را مشخص کنیم. در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

وقتی یک مشتری از طریق تبلیغ شما جذب می‌شود، ممکن است خدمات شما را به دوست خود معرفی کند (که یعنی بازاریابی دهان‌به‌دهان)؛ اما لحاظ کردن سود حاصل از این مشتری در نر‌خ بازگشت سرمایه، کار را کمی دشوار می‌کند.

جمع بندی

نرخ بازگشت سرمایه به ما می‌گوید در ازای هزینه پرداختی چقدر سود کرده‌ایم و عملکرد ما در بهینه‌سازی هزینه‌ها و دریافت خروجی مطلوب چگونه بوده است.

البته این نرخ صرفاً در کمپین‌های تبلیغاتی آنلاین کاربرد ندارد و گستره به کارگیری آن در کسب‌وکارهای مختلف بسیار وسیع است. ولی به‌طورکلی هرچه این مقدار بیشتر باشد، قطعاً سود بیشتری نصیبتان خواهد شد.

به‌طورکلی هر نرخ مثبتی را می‌توان بازگشت خوبی قلمداد کرد. مثبت بودن این نسبت، یعنی کل هزینه‌ سرمایه گذاری به‌علاوه‌ مقداری سود، بازگشته است. نرخ بازگشت سرمایه‌ منفی یعنی درآمد آن‌قدر نبوده که کل هزینه‌ها را پوشش دهد. ناگفته پیداست که نرخ بازگشت سرمایه هرقدر بالاتر باشد، بهتر است.

محاسبه‌ نرخ بازگشت سرمایه فوق‌العاده متنوع است و می‌تواند برای سرمایه گذاری‌های مختلفی استفاده شود. مدیران آن را برای ارزیابی بازگشت سرمایه‌هایی که سرمایه گذاری کرده‌اند استفاده می‌کنند. سرمایه‌گذاران می‌توانند برای ارزیابی عملکرد سهامشان از آن استفاده کنند و افراد حقیقی هم می‌توانند برای ارزیابی نرخ بازگشت دارایی‌هایی همچون خانه از آن بهره ببرند.

نکته‌ای که باید به خاطر داشته باشید این است که این نسبت، ارزش زمانیِ پول را در نظر نمی‌گیرد.

چطور با تخفیف کارمزد در صرافی های ارز دیجیتال ثبت نام کنیم؟

نام صرافی	تخفیف کارمزد	IP خارج از ایران	لینک ثبت نام
کوکوین	دارد	نیاز دارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
کوینکس	دارد	نیاز دارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
بیت پین	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
آبان‌تتر	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
بیت 24	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
نوبیتکس	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد

توجه: با وجود اینکه دو صرافی کوینکس و کوکوین هر دو فعلا بدون نیاز به تغییر IP فعالیت می‌کنند اما بهتر است برای امنیت بیشتر از IP ثابت خارج از ایران استفاده کنید.

برای ورود به صرافی کوینکس حتما باید با IP خارج از ایران وارد شوید.

نرخ بازگشت سرمایه در تبلیغات دیجیتال

تبلیغات سود‌آور است یا زیان‌آور؟ آیا تبلیغات تنها باعث برندسازی کسب‌وکار شما می‌شوند یا سودآوری مالی نیز دارند؟ سودآوری مالی کمپین‌های تبلیغی را می‌شود با تعیین نرخ بازگشت سرمایه (ROI) بدست آورد.

این نرخ به زبانی ساده یعنی نسبت سود به‌دست‌آمده به هزینه پرداختی. شما با بدست‌آوردن این رقم به ارزیابی مالی کمپین تبلیغاتی محصول یا خدمات خود می‌پردازید. شما همچنین با تفسیر درست رقم بدست‌آمده می‌توانید عملکرد تیم بازاریابی کسب‌وکار خود را مورد بررسی قرار دهید.

در حقیقت نرخ بازگشت سرمایه در ذهن بسیاری از کارشناسان فوق‌العاده ارزشمند است. این کارشناسان معتقدند که در تعیین استراتژی‌های بازاریابی، ROI باید به عنوان مهمترین معیار در نظر گرفته شود.

در دنیای به شدت رقابتی عرصه اقتصاد دیجیتال شما هرگز نمی‌توانید تبلیغات را نادیده بگیرید؛ از سوی دیگر، هر هزینه شما باید حساب‌شده باشد. برای اینکه بتوانید تبلیغات خود را پیش ببرید و سرمایه‌گذاری‌های درستی انجام دهید، بایدROI را به درستی تعیین کرده و مهم‌تر آنکه این رقم را به درستی تفسیر کنید.

محاسبه نرخ بازگشت سرمایه (ROI)

همان‌طور که گفتیم نرخ بازگشت سرمایه به معنی میزان سود بدست آمده نسبت به سرمایه اولیه است. فرمول محاسبه آن به‌صورت کلی چنین است:

نرخ بازگشت سرمایه = (کل هزینه-کل درآمد)/کل سرمایه‌گذاری

برای بیان درصد ROI، نتیجه بدست‌آمده در فرمول بالا را باید در 100 ضرب کنید.

البته این تنها فرمول بدست‌آوردن (ROI) به صورت کلی است. توجه داشته باشید که این فرمول در دل خود موارد بسیاری دارد که شاید محاسبه آن‌ها به سادگی امکان‌پذیر نباشد.

موارد استفاده از ROI چیست؟

شخصی به نام رضا را فرض کنید. او متخصص خرید‌و‌فروش سهام کم‌ارزش در بازار بورس است. سال گذشته رضا با خرید 500 سهم هریک به مبلغ 1000 تومان در دو بازار فلزات مایع و تجهیزات پزشکی اقدام کرده است. در سال جاری او متوجه می‌شود که ارزش سهام او در فلزات مایع هر یک 3500 تومان و ارزش سهام او در شرکت تجهیزات پزشکی هریک 1250 تومان شده است.

رضا با استفاده از فرمول نرخ بازگشت سرمایه متوجه رشد 250 درصدی سهامش در بازار فلزات مایع و رشد 25 درصدی در تجهیزات پزشکی می‌شود. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید سرمایه‌گذاری رضا در بازار فلزات مایع برای او بسیار بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر بوده است.

این مثال به خوبی نشان می‌دهد که این نرخ به چه میزان شما را برای سرمایه‌گذاری‌های آینده راهنمایی می‌کند.

حالا فرض کنید شخصی به نام مجید در شغل ساخت شمع مشغول به کار است. او اخیرا موفق به تولید نوع خاصی از شمع شده که ویژگی جدیدی دارد. (مثلا به هنگام روشن ‌شدن، رایحه خوشایندی را در فضا آکنده می‌کند.) مجید در مرحله نخست 1000 شمع را هر یک به مبلغ 10000 تومان راهی بازار می‌کند. اگر هزینه تولید هر شمع برای او 5000 تومان شده باشد و 700 شمع از محصول جدید او در بازار به فروش برسد، نرخ بازگشت سرمایه مجید40% خواهد شد که رقم خوبی است.

این نرخ، مجید را برای به تولید انبوه رساندن محصول جدید تحریک می‌کند. آنچه در این مثال مطرح شد، بیانگر کاربرد دیگر ROI برای صاحبان کسب‌وکارهاست.

محصولات جدید همیشه ریسک بالایی را به منظور سرمایه‌گذاری به صاحبان کسب‌وکارها تحمیل می‌کنند. با اقداماتی شبیه مثال بالا و تعیین درست نرخ بازگشت سرمایه می‌توان تصمیمات درستی برای محصولات جدید گرفت.

به غیر از دو کاربرد بالا، تعیین درست نرخ بازگشت سرمایه (ROI) در موارد بسیار دیگری راه‌گشای تصمیم‌گیری‌های شما خواهد بود. حتی در مواقعی که محاسبه ROI در برخی بازارها امکان‌پذیر نباشد، شما با شبیه‌سازی مشتریان هدف خود می‌توانید نرخ بازگشت سرمایه را به صورت تقریبی به دست آورید.

همین مثال‌ها می‌تواند در تبلیغات دیجیتال تکرار شود، به عنوان مثال اگر شما قصد دارید برای یک اپلیکیشن کاربر جدید جذب کنید، و ارزش جذب هر کاربر 10000 تومان است، اگر شما 1000.0000 تومان تبلیغات انجام داده باشید و 150 کاربر جذب کرده باشید نرخ بازگشت سرمایه شما چیزی حدود 50 درصد است. در واقع باید ببینید که هزینه‌کرد شما با آورده شما چه نسبتی دارد و آیا مناسب است که تبلیغات را به این سبک ادامه دهید یا خیر؟

برخی از امتیازات نرخ بازگشت سرمایه

1- اولین امتیاز تعیین درست نرخ بازگشت سرمایه، توانایی شما در سنجش دقیق سود بدست‌آمده نسبت به هزینه‌های پرداختی است.

2- بهترین معیار شما برای ارزیابی عملکرد تیم بازاریابی در بهینه‌سازی هزینه‌های کسب‌وکار شماست.

3- شما با تعیین نرخ بازگشت سرمایه به بررسی برنامه‌های بازاریابی خود می‌پردازید. این مطلب به این معناست که، برنامه‌های بازاریابی شما تا چه میزان توانایی بازگرداندن سرمایه‌های شما را در بلند‌مدت و کوتاه‌مدت دارا هستند.

4- ROI می‌گوید که سناریوهای بازاریابی، چه اندازه در تعامل مشتریان کسب‌وکار شما اثر‌گذار بوده‌اند.

5- شامل نشانه‌هایی است که با تجزیه‌و‌تحلیل دقیق آن‌ها می‌توانید به ارزش هر مشتری در طولانی‌مدت پی ببرید.

6- در تولید و توزیع محصولات جدید، باید توجه ویژه‌ای به میزان نرخ بازگشت سرمایه داشته باشید.

اشتباهات اثرگذار در محاسبه ROI

• اشتباه محاسباتی درROI که سبب گمراهی مدیران در سرمایه‌گذاری می‌شود.

• اشتباه در محاسبه دقیق سود حاصل از برخی کمپین‌ها و مشتری‌ها

• اشتباه در تعیین میزان اثر‌گذاری برخی از روش‌های تبلیغاتی

• اشتباه در تشخیص منبع تبدیل کاربر به مشتری

محاسبه ROI در تبلیغات دیجیتال

شما در بازاریابی دیجیتال باید معیار یا شاخص‌کلیدی‌عملکردی زیادی را مورد ارزیابی قرار دهید تا بتوانید در کنار مولفه‌های دیگری مانند شناسایی اهداف بازاریابی و اطمینان از روش‌های جمع‌آوری اطلاعات، نرخ بازگشت سرمایه را به درستی محاسبه کنید.

یکی از این شاخص‌های کلیدی عملکرد محاسبه نرخ بازگشت هزینه تبلیغات (RDAS9) است.برای محاسبه این شاخص باید نسبت بدست‌آمده درآمد بر کل هزینه تبلیغات را در عدد 100 ضرب کنید.

البته این شاخص در کنار دیگر شاخص‌های کلیدی عملکرد باید محاسبه و ارزیابی شوند تا در نهایت تیم بازاریابی بتواند به نرخ بازگشت سرمایه دسترسی پیدا کند.

در دیجیتال مارکتینگ بر خلاف بازاریابی سنتی تمام پارامترهای موثر در بازاریابی به راحتی قابل پیگیری و اندازه‌گیری هستند. البته برخی شاخص‌های کلیدی عملکرد مانند جذب سرنخ‌ها یا دریافت کلیک، ارزش نقدی مشخصی ندارند تا در فرمول محاسبه نرخ بازگشت سرمایه جای گیرند؛ با این حال این‌گونه پارامترها معیار مهمی برای سنجش موفقیت یک کمپین تبلیغاتی هستند.

در نهایت با تعیین نرخ بازگشت هزینه تبلیغات و سایر شاخص‌های کلیدی عملکرد، فرمول ROI در بازاریابی دیجیتال به صورت زیر تعریف می‌شود:

نرخ بازگشت سرمایه=(سود خالص/هزینه کل)*100

باید در نظر داشت که با توجه به این موضوع که بسیاری از معیارهای موثر در بازاریابی در فرمول محاسبه نمی‌شوند، همواره رقم بدست‌آمده را با مقداری ضریب خطا در نظر بگیریم.

روی‌هم‌رفته نرخ بازگشت سرمایه در دیجیتال مارکتینگ و محاسبه و ارزیابی شاخص‌های کلیدی عملکرد باعث درک گسترده شما از موقعیت کسب‌‌وکارتان در عرصه اقتصاد دیجیتال می‌شود.

نتیجه‌گیری

آنچه در این نوشتار بیان شد، این بود که تبلیغات می‌تواند سودمند باشد اگر، شما بتوانید اهداف بازاریابی خود را پیش از اجرای کمپین-های تبلیغاتی مشخص کنید؛ اطلاعات موجود در کمپین‌ها را به درستی جمع‌آوری کنید؛ شاخص‌های کلیدی عملکرد را بشناسید و بازگشت سرمایه (ROI) مورد ارزیابی دقیق قرار بدهید؛ مهمتر از همه اینکه نرخ بازگشت سرمایه را به درستی محاسبه کنید تا به خوبی نقاط ضعف و نقاط قوت کمپین تبایغاتی اجرا‌شده را بیابید. در چنین شرایطی می‌توانید سودآوری تبلیغات را در دراز‌ مدت ببینید.

در نهایت باید گفت تبلیغات شاید در نگاه اول هزینه باشند ولی اگر به نرخ بازگشت کمی و کیفی هزینه‌های تبلیغاتی دقت کنیم به احتمال زیاد در بسیاری از موارد تبلیغات سرمایه‌گذاری است نه هزینه.

همه چیز درباره بازده سرمایه گذاری یا نرخ بازگشت سرمایه (ROI) و کاربردهای آن

بازده سرمایه گذاری یا نرخ بازگشت سرمایه (ROI) یک معیار عملکردی است که برای ارزیابی کارایی یک سرمایه گذاری یا مقایسه کارآیی تعدادی از سرمایه گذاری های مختلف استفاده می شود. ROI تلاش می کند تا میزان بازده یک سرمایه گذاری خاص را با توجه به هزینه سرمایه گذاری مستقیم اندازه گیری کند.ساده ترین بیان برای محاسبه ROI ، سود (یا بازده) یک سرمایه گذاری با هزینه سرمایه گذاری تقسیم می شود. نتیجه به صورت درصد یا نسبت بیان می شود.

نحوه محاسبه بازده سرمایه گذاری یا نرخ بازگشت سرمایه (ROI) به چه صورت است؟

فرمول بازده سرمایه گذاری یا نرخ بازگشت سرمایه به شرح زیر است:

منظور از “ارزش فعلی سرمایه ” عواید حاصل از فروش سرمایه گذاری در زمان حال است و هزینه سرمایه گذاری مبلغ اولیه ای است که شما صرف سرمایه گذاری کرده اید . از آنجا که ROI به عنوان درصدی اندازه گیری می شود ، می توان آن را به راحتی با بازده سایر سرمایه گذاری ها مقایسه کرد و به فرد اجازه می دهد انواع مختلفی از سرمایه گذاری ها را در یک دیگر مقابل اندازه گیری کند.

درک بازده سرمایه گذاری یا نرخ بازگشت سرمایه (ROI)

ROI به دلیل سادگی و کارا بودن یک معیار محبوب است. در اصل ، ROI می تواند به عنوان یک اندازه گیری اساسی از سودآوری یک سرمایه گذاری استفاده شود حال می تواند در سرمایه گذاری سهام باشد یا نرخ بازگشت سرمایه از سرمایه گذاری روی قسمت جدیدی از یک پروژه و حتی ROI در صنعت تبلیغات نیز برای محاسبه اثر گذار بودن یک تبلیغ نیز کاربرد دارد. محاسبه به خودی خود پیچیده نیست و تفسیر آن برای طیف گسترده ای از کاربردهای آن بسیار ساده است. اگر ROI سرمایه گذاری مثبت باشد ، یعنی سرمایه گذاری در این بخش ارزشمند است. اما اگر فرصت های دیگری با ROI بالاتر وجود داشته باشد ، این سیگنال ها می توانند به سرمایه گذاران کمک کنند تا بهترین گزینه ها انتخاب کنند. به همین ترتیب ، سرمایه گذاران باید از ROI منفی جلوگیری کنند ، که دلالت بر ضرر خالص دارد.
اما برای مقایسه سرمایه گذاری ها گاها بازده سرمایه گذاری یا نرخ بازگشت سرمایه با مشکل مواجه می شود .فرض کنید شخصی 1 میلیون تومان سرمایه گذاری کرده و در یک ماه 200 هزار تومان سوده کرده است. طبق فرمول ROI این شخص 20 درصد سود داشته است.
حال اگر شخص دیگری طی 3 ماه با همان 2 میلیون تومان ، 400 هزار تومان سود کند باز هم فرمول ROI می گوید این شخص 20 درصد سود داشته است.

محدودیت های بازده سرمایه گذاری(ROI) چیست؟

مثالهایی مانند فوق برخی از محدودیتهای استفاده از بازده سرمایه گذاری یا نرخ بازگشت سرمایه را نشان می دهد ، به ویژه هنگام مقایسه سرمایه گذاری. در حالی که سرمایه گذاری دوم ، دو برابر سرمایه گذاری اول بود ، زمان خرید و فروش برای اولین سرمایه گذاری یک ماه و برای سرمایه گذاری سه ماه بود.
برای حل این موضوع باید سرمایه گذاری دوم را که در سه ماه انجام شده تقسیم بر 3 کرد تا بتوانیم دقیق تر مقایسه را انجام دهیم. همچنین می توان از ارزش خالص فعلی (NPV) استفاده کرد که اختلاف ارزش پول را در طول زمان به دلیل تورم به وجود می آورد.

تحولات نرخ بازگشت سرمایه (ROI)

اخیراً ، سرمایه گذاران علاقه مند به توسعه شکل جدیدی از متریک سرمایه گذاری یا نرخ بازگشت سرمایه (ROI) با نام بازده اجتماعی سرمایه گذاری یا SROI شده اند. SROI در اوایل دهه 2000 توسعه یافت و تأثیرات گسترده تری از پروژه ها را با استفاده از ارزش غیر مالی به عنوان مثال ، معیارهای اجتماعی و زیست محیطی که در حال حاضر در حساب های مالی معمولی منعکس نشده اند در نظر می گیرد . به عنوان مثال ، یک شرکت ممکن است متعهد شود آب را در کارخانه های خود بازیافت کند و روشنایی خود را با همه لامپ های LED جایگزین کند. این تعهدات یک هزینه فوری دارند که ممکن است روی ROI سنتی تأثیر منفی بگذارد .با این حال ، سود خالص برای جامعه و محیط زیست می تواند به SROI مثبت منجر شود.

چندین تحول جدید دیگر از ROI نیز وجود دارند که برای اهداف خاص ساخته شده اند. آمار رسانه های اجتماعی ROI به اثربخشی فعالیت های رسانه های اجتماعی اشاره می کند . به عنوان مثال چند کلیک یا لایک با استفاده از تبلیغات گرفته شده است. به همین ترتیب ، ROI در آمار بازاریابی سعی دارد بازده تبلیغات مشخص کند. در بخش آموزش نیز ROI مربوط به میزان اطلاعات آموخته شده و حفظ شده به عنوان بازده آموزش یا مهارت بیان می شود. با پیشرفت جهان و تغییر اقتصاد ، مطمئناً چندین شکل دیگر از بازده سرمایه گذاری یا نرخ بازگشت سرمایه (ROI) در آینده توسعه می یابد.

معرفی فینتو

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشه که به خاطر یکسری از مشکلات نتونید به محل کار برید یا برای مثال خارج از ساعت کاری باید گزارشی رو آماده کنید تا برای مدیرتون که داخل جلسه است ارسال کنید.

و یا اینکه به دلیل نوسانات برق برای سیستم داخل شرکتتون مشکل پیش اومده و تقریبا همه اطلاعاتتون از بین رفته.

همه این اتفاقات و صدها مسائل دیگه باعث شدن تا کم کم نرم افزار های سنتی و یا به اصطلاح local جای خودشون رو به سیستم های ابری بدن که از لحاظ امنیت و دسترسی به مراتب قوی تر هستند.

ما در فینتو با بهره گیری از آخرین دانش روز فناوری اطلاعات تونستیم یک نرم افزار حقوق و دستمزد ابری بسیار قوی طراحی و عرضه کنیم تا شما دوستان بتونید به راحتی از هرکجا و با هر دستگاهی کارهاتون رو انجام بدید.

نرخ بازگشت سرمایه یا ROI چیست؟

نرخ بازگشت سرمایه (Return on investment) یا ROI میزان کارآیی سرمایه گذاری شما برروی کسب و کار خودتان را از نظر میزان درآمدزایی اندازه گیری می‌کند. نرخ بازگشت سرمایه سود یا زیان حاصل از سرمایه گذاری را در قیاس با هزینه اولیه آن اندازه گیری می‌کند. این محاسبه به افراد اجازه می‌دهد تا کارآیی و سودآوری یک سرمایه گذاری را بسنجد و اغلب برای تأثیرگذاری بر تصمیمات مالی، مقایسه سودآوری شرکت و تجزیه و تحلیل سرمایه گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هر زمان که پول یا وقت خود را برروی کسب و کار خود سرمایه گذاری می‌کنید، باید یک نتیجه معین را در ذهن داشته باشید و روش رسیدن به آن را برای اطمینان از سودآوری در نظر بگیرید. محاسبه بازده سرمایه گذاری راهی است برای سنجش اینکه آیا یک تصمیم تجاری به نتیجه می‌رسد.محاسبه ROI همچنین می‌تواند به شما کمک کند تا متوجه شوید که در کسب و کار شما چه چیزی درست کار می‌کند و چه چیزی درست کار نمی‌کند. بنابراین با دانستن آن می‌توانید تغییرات لازم را در کسب و کار خود ایجاد کنید.

نرخ بازگشت سرمایه روشی برای پرسیدن این سوال است که «با سرمایه گذاری این مقدار زمان و پول برای کسب و کارم، چه چیزی بدست خواهم آورد؟» به عنوان مثال اگر کار خود را به دستیار مجازی(VA) واگذار کنید، آیا پولی که می‌پردازید منجر به افزایش درآمد شما می‌شود و اگر چنین است، افزایش درآمد شما چقدر خواهد بود؟ به ازای هر هزار تومانی که برای VA خرج می‌کنید، چه بازدهی اضافی از درآمد کسب می‌کنید؟ نرخ بازگشت سرمایه ایستا و ساکن نیست و متغیرهای زیادی می‌توانند آن را تغییر دهند. بنابراین شما باید ROI را مرتبا محاسبه کنید و در صورت لزوم در کسب و کار خود تغییراتی ایجاد کنید.

نرخ بازگشت سرمایه چگونه کار می‌کند؟

به عنوان مثال اگر شما 1000 دلار در ماه برای تبلیغات کلیکی (PPC) هزینه کنید و 2000 دلار درآمد مستقیم از این کمپین بدست آورید، سود (2000 دلار – 1000 دلار = 1000 دلار) را بر هزینه (1000 دلار) تقسیم می‌کنید تا بازده را پیدا کنید که در این مثال حاصل این تقسیم 1/1 است. حال برای محاسبه درصد نرخ بازگشت سرمایه، عدد بدست آمده یعنی عدد 1 را ضرب در 100 می‌کنیم که مقدار 100٪ به دست می‌آید. به عبارت دیگر به ازای هر دلاری که برای تبلیغات PPC خرج می‌کنید، یک دلار سود دریافت می‌کنید.
حال اگر شما ماهانه 1000 دلار برای این کمپین تبلیغاتی خرج می‌كردید اما در عوض 1200 دلار فروش می‌کردید، سود شما 200 دلار (1200 دلار – 1000 دلار) و بازده سرمایه شما 200 دلار (سود) تقسیم بر 1000 دلار (هزینه) = 0.20 یا 20٪ می‌شد. به عبارت دیگر به ازای هر دلار هزینه شده در این کمپین، 20 سنت سود دریافت می‌کردید.
شما باید ROI تمام هزینه‌های خود را در نظر بگیرید. یک کامپیوتر سریعتر و جدیدتر چقدر به کسب و کار شما کمک می‌کند؟ آیا پولی که برای یک امکانات تازه خرج می‌کنید منجر به توانایی شما در کسب درآمد بیشتر خواهد شد؟ محاسبه دستاوردهای تصمیمات تجاری این چنینی به شما کمک می‌کند تا سرمایه گذاری‌هایی را انتخاب کنید که به شما در دستیابی به نتایج دلخواه کمک می‌کنند.

زمان در مقابل ROI:

در حالی که ROI به طور کلی به سرمایه گذاری های مالی مربوط است، اگر زمان خود را به عنوان یک سرمایه گذاری در نظر بگیرید نیز این فرمول به درد شما خواهد خورد. اگر در ماه 3000 دلار درآمد دارید، اما 60 ساعت در هفته در کسب و کار خود کار می‌کنید (240 ساعت در ماه)، ROI شما 3000/240 یا 12.5 است. این بدان معناست که برای هر ساعت کار، فقط 12.50 دلار درآمد کسب می‌کنید.
با دانستن بازده سرمایه گذاری زمان خود می‌توانید در مدل کسب و کارتان تغییراتی ایجاد کنید که به شما امکان می‌دهد در مدت زمان کمتری درآمد بیشتری کسب کنید. همچنین توجه داشته باشید که ROI همان سود نیست. شما با کسر هزینه های خود از میزان درآمدتان سود را تعیین می‌کنید. اگر در یک ماه 5000 دلار درآمد کسب کنید و هزینه‌های کسب و کار شما 3000 دلار باشد، سود شما 2000 دلار است. ROI اثربخشی هر یک از آن سرمایه گذاری‌ها را اندازه گیری می‌کند که به صورت نسبت یا درصد بیان می‌شود و پاسخ فرمول نرخ بازگشت سرمایه یک مبلغ نیست.

۵ راه افزایش نرخ بازگشت سرمایه‌ ROI در شبکه های اجتماعی

بین «ارتباط یک برند با مشتریان در شبکه‌ های اجتماعی» و «افزایش درآمد خالص» یک رابطه‌ی خطی و شفاف وجود ندارد. فقط ۱۷ درصد از شرکت¬‌های بازاریابی اظهار می¬‌کنند که می‌توانند نرخ دقیق بازگشت سرمایه را در فعالیت¬‌های شبکه¬ های اجتماعی خود ارائه کنند. با این وجود، یکی از راه‌هایی که به افزایش درآمد خالص برند منتهی می‌شود، ارتباط با مشتریان است و یکی از بهترین کانال‌های ارتباط با مشتریان، شبکه های اجتماعی است.

با رعایت این راهکارها می‌توانید نرخ بازگشت سرمایه ناشی از مشارکت مشتریان در شبکه های اجتماعی را بالاتر ببرید. اگر برای شما هم مهم است که در جایی هزینه کنید که بتوانید از آن سود دریافت کنید، در این مقاله همراه ما باشید.

پیشنهاد میکنم مطلب من، با عنوان مدیریت بازرگانی چیست؟ را مطالعه کنید.

1- هدف اصلی فعالیت‌هایتان را آگاهی مخاطبان از برند در نظر بگیرید

برای تمام فعالیت‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی انجام می‌دهید، هدف تعیین کنید و هدف اصلی را شناخت مخاطبان از برند در نظر بگیرید. تولید محتواهایی با هدف شناخت مخاطبان از برند، همیشه مخاطب دارد، چرا که همواره کاربرانی وجود دارند که بخواهند محصولتان را بشناسند و از خدمات شما استفاده کنند.
همین مسئله باعث می‌شود محتواهایی با این مضمون همیشه مخاطب داشته باشد و کاربران بیشتری شما را بشناسند و برند شما نسبت به گذشته بتواند در زمان کمتری رشد کند.

2- از برقراری ارتباط موثر با مشتریان خود غافل نشوید

به شخصه ترجیح من به عنوان مشتری این است که ارتباط یک برند با من، پس از خرید، پر رنگ‌تر بشود؛ اما معمولا شاهد این هستم که برندها قبل از خرید، وقت و بی‌وقت پیام می‌دهند و پیگیری می‌کنند تا من را به خرید ترغیب کنند، اما پس از خرید فراموش می‌کنند که این ارتباط را حفظ کنند؛ رابطه‌ای که برای ایجاد آن هزینه‌ی زیادی هم پرداخت کرده‌اند.
در مورد فعالیت در شبکه های اجتماعی هم همین‌طور است. برای بسیاری از برندها بالا بردن تعداد دنبال‌کنندگان آنقدر مهم است که آن‌ها را از ارتباط با مشتریان فعلی غافل می‌کند. اما واقعیت این است که سرمایه‌ی اصلی هر کسب‌وکاری را مشتریان آن تشکیل می‌دهند و عاقلانه این است که در اقدامات خود اولویت را بر مشتریان فعلی متمرکز کنیم.

3- هر چند وقت یک بار میزان اثرگذاری برند خود را بسنجید

در دنیای کسب‌وکار همواره با یک فضای پیچیده و مبهم روبه‌رو هستیم؛ حالا اگر فضای اقتصادی و سیاسی ایران را هم به آن اضافه کنیم، با ابهام و پیچیدگی مضاعفی روبه‌رو خواهیم بود. در چنین فضایی حفظ اثرگذاری برند دشوار است و لازم است هر چند وقت یک بار میزان آن سنجیده شود.
شما می‌توانید با انجام نظرسنجی از مشتریان، میزان اثرگذاری برند خود را بسنجید یا با تعیین شاخص NPS (شاخص سنجش میزان وفاداری مشتریان) اندازه‌گیری کنید که برند شما چقدر در میان مشتریان طرفدار دارد.
امروزه مشتریان علاوه بر اینکه در مورد خرید خود قدرت انتخاب و تصمیم‌گیری دارند، بر تصمیم دیگران در خرید هم تاثیرگذار هستند. با کمک شاخص سنجش میزان وفاداری مشتریان (Net Promoter Score) یا به اختصار NPS می‌توانید از میزان تاثیرگذاری مشتریان خود آگاه شوید. این شاخص شامل دو سوال ساده است:
– چقدر احتمال دارد که خدمات/برند/محصولات ما را به دیگران توصیه کنید؟
– دلیل اصلی آن چیست؟
سوال اول در مورد احساس مشتری است و سوال دوم در مورد چرایی آن.
با جمع‌آوری این اطلاعات متوجه می‌شوید که آیا میزان آگاهی نسبت به برند شما در حال افزایش است و آیا ارتباط مثبتی با برند در حال شکل¬‌گیری است؟

4- به پست‌ها و کامنت‌های کاربران در شبکه های اجتماعی توجه کنید

پست‌ها و کامنت‌های کاربران درباره برند شما، می‌¬تواند نشان دهد که برند شما در افکار عمومی چگونه شناخته می‌شود.
اگرچه دیدن نظرات منفی ممکن است شما را ناراحت کند، اما دانستن این اطلاعات ارزشمند است، به ویژه اگر بتوانید پس از دریافت بازخوردهای منفی، تغییراتی صورت دهید که برای مشتریان سودمند باشد.

5- اهداف مشترک تعریف کنید و به سمت زمینه‌¬های مشترک حرکت کنید

به جای اینکه هر یک از تیم¬‌های داخلی شرکت به تنهایی کار کند، به دنبال زمینه¬‌های مشترک درباره چیزهایی که برای برند مهم است بگردید و در راستای آن، با یکدیگر همکاری کنید. وقتی ذی¬‌نفعان برند، درباره ارزش‌های برند به توافق برسند، می‌توانند مجموعه‌ای از شاخص عملکرد کلیدی (KPI) برای تیم¬‌های مختلف از جمله تیم بازاریابی، فروش، خدمات، پشتیبانی مشتریان تعیین کنند و اطمینان یابند که هر یک از تیم‌¬ها می‌داند که چگونه باید به این شاخص¬‌ها دست پیدا کند. به این ترتیب سنجش دقیقی در مورد اینکه آیا هر یک از تیم‌¬ها، در راستای اهداف برند به پیش می¬‌روند یا نه ارائه می‌شود.

جمع‌بندی

معمولا بین ارتباط با مشتری در شبکه های اجتماعی تا خرید او، یک مسیر مستقیم وجود ندارد؛ اما فعالیت در شبکه ‌های اجتماعی می‌تواند سرعت این مسیر را افزایش دهد. شما با رصد کردن رفتار مشتری می‌توانید راه‌های کارآمدتر و کم‌هزینه‌تری را برای جذب و جلب او انتخاب کنید.
با بررسی دقیق‌ نرخ بازگشت سرمایه، متوجه می‌شوید که کدام فعالیت‌های شما بیشترین پتانسیل را برای بازگشت سرمایه کوتاه‌مدت و کدام برای بلند‌مدت دارد. همچنین امکان می‌دهد تاثیر بازاریابی دهان‌به‌دهان در رشد کسب‌وکار خود را بسنجید، نظر افکار عمومی در مورد برندتان را ببینید و میزان تاثیرگذاری برند خود را متوجه شوید تا در نهایت، هزینه‌های خود را کاهش و به درآمد خود بیافزایید.

احتساب نرخ بازگشت سرمایه ROI دوره های تخصصی شهرداری تهران

فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری ، دوره: 2 ، شماره: 8

خرید و دانلود فایل مقاله

با استفاده از پرداخت اینترنتی بسیار سریع و ساده می توانید اصل این مقاله را که دارای 16 صفحه است به صورت فایل PDF در اختیار داشته باشید.

مشخصات نویسندگان مقاله احتساب نرخ بازگشت سرمایه ROI دوره های تخصصی شهرداری تهران

حسین محمدپور زرندی - عضو هیأت علمی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علم و فرهنگ و رئیس انجمن علمی اقتصاد شهری ایران

سید محمدتقی تقوی فرد - عضو هیأت علمی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران، مسئول مکاتبات

چکیده مقاله :

امروزه، ضرورت اجرای آموزش در سازمان ها به صورت یک امر طبیعی در آمده است. آموزش فرایند رساندن فرد به سطحی از شایستگی است و به هرگونه فعالیت با تدبیر و از پیش طرح ریزی شده ای که هدف آن ایجاد یادگیری در فراگیران باشد اطلاق می شود. توسعه پایدار بر محور دانش شکل می گیرد و آموزش، عامل توسعه دانش و آگاهی است. از این رو می توان آموزش را کلید توسعه دانست. برای هدفمند کردن آموزش، تعیین میزان اثربخشی دوره های آموزشی در نیل به اهداف سازمان ضروری است. از این رو در این مطالعه، آموزش های شهرداری تهران در حوزه های تخصصی (شهرسازی) و بازگشت سرمایه در دوره های آموزشی شهرسازی، مورد ارزیابی قرار گرفته اند. در طول انجام فرایند، از روش های AHP و نرم افزار Expert Choice برای تحلیل داده ها استفاده گردید و در نهایت، نرخ بازگشت سرمایه برای دوره های مورد مطالعه معادل 559/37 درصد محاسبه شد. نرخ بازگشت سرمایه کسب شده، از میزان خوبی برخوردار می باشد و بیانگر برگزاری منطقی دوره های مورد مطالعه است و نشان می دهد که سرمایه گذاری آموزش ی در شهرداری تهران در بلندمدت بر بهره وری کل شهرداری، تأثیر مثبت خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

کد مقاله /لینک ثابت به این مقاله

کد یکتای اختصاصی (COI) این مقاله در پایگاه سیویلیکا JR_IUEAM-2-8_001 میباشد و برای لینک دهی به این مقاله می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است و به عنوان سند ثبت مقاله در مرجع سیویلیکا مورد استفاده قرار میگیرد:

نحوه استناد به مقاله :

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:

محمدپور زرندی، حسین و تقوی فرد، سید محمدتقی،1393،احتساب نرخ بازگشت سرمایه ROI دوره های تخصصی شهرداری تهران،https://civilica.com/doc/443641

در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود.
برای بار اول: ( 1393، محمدپور زرندی، حسین؛ سید محمدتقی تقوی فرد )
برای بار دوم به بعد: ( 1393، محمدپور زرندی؛ تقوی فرد )
برای آشنایی کامل با نحوه مرجع نویسی لطفا بخش راهنمای سیویلیکا (مرجع دهی) را ملاحظه نمایید.

مدیریت اطلاعات پژوهشی

اطلاعات استنادی این مقاله را به نرم افزارهای مدیریت اطلاعات علمی و استنادی ارسال نمایید و در تحقیقات خود از آن استفاده نمایید.