معرفی تحلیل SWOT

اینفوگرافی: نحوه تشکیل ماتریس SWOT

ماتریس سوات (SWOT) چیست و چگونه باید آن را به درستی انجام دهید؟

ماتریس سوات (swot) یک ابزار به شدت ساده اما در عین حال بسیار مفید است که شما را در توسعه‌ی استراتژی کسب‌وکارتان یاری می‌دهد. مهم نیست صاحب یک استارتاپ جدید باشید یا یک شرکت قدیمی؛ در هر حالت استفاده از تجزیه و تحلیل سوات به شدت توصیه می‌شود.

سوات (SWOT) مخفف چهار واژه‌ی قدرت (Strength)، ضعف (Weakness)، فرصت (Opportunity)، تهدید (Threat) و چارچوبی است که برای ارزیابی موقعیت رقابتی شرکت و توسعه برنامه‌ریزی استراتژیک استفاده می‌شود. تجزیه و تحلیل SWOT عوامل داخلی و خارجی و همچنین پتانسیل فعلی و آینده سازمان شما را ارزیابی می‌کند.

اصولاً از ماتریس سوات (SWOT) برای داشتن دیدگاهی داده‌محور و واقع‌گرایانه، نسبت به نقاط قوت و ضعف یک سازمان یا شرکت استفاده می‌شود. هر سازمان موظف است با دیدگاهی واقع‌گرایانه و نیز با اجتناب از باورهایی که از قبل موجود بوده و یا نقاط خاکستری، این تحلیل را به طور پیوسته و بادقت کامل، اجرا کند. البته لازم به ذکر است که شرکت‌ها باید از تحلیل سوات به عنوان یک راهنما استفاده کنند، نه یک نسخه‌ی تمام و کمال.

چگونه یک ماتریس سوات (SWOT) داشته باشید؟

همانطور که در بالا اشاره کردیم، تجزیه و تحلیل سوات تکنیکی است که در هر شرکت برای ارزیابی این موارد به کار می‌رود:

• عملکرد
• رقابت
• ریسک
• پتانسیل‌های یک کسب‌و‌کار
• پتانسیل‌های یک خط تولید یا توزیع

تکنیک تحلیل سوات با استفاده از داده‌های داخلی و خارجی، شما را به سمت و سوی استراتژی‌هایی موفقیت‌آمیزتر هدایت می‌کند و از وضعیتی با احتمال موفقیت کمتر بیرون می‌کشد. تحلیلگران، سرمایه‌گذاران یا رقبای مستقل، می‌توانند شما را در خصوص قدرت یا ضعف کسب‌وکارتان، دلایل و چگونگی آن راهنمایی کنند.

مروری بر ماتریس سوات (SWOT)

تحلیلگران، ماتریس سوات را به صورت یک مربع چهارخانه نمایش می‌دهند. هر خانه از این مربع مربوط به یکی از چهار مورد (قوت، ضعف، فرصت و تهدید) است. ظاهر این ماتریس طوری طراحی شده که در یک نگاه، دورنمایی کلی از موقعیت شرکت را در اختیار شما قرار می‌دهد. هرچند موارد مذکور در زیر عناوین مختلف، همه از یک درجه‌ی اهمیت برخوردار نیستند؛ اما همگی باید به گونه‌ای نمایش داده شوند که اطلاعات خوبی را از فرصت‌ها و تهدیدها و همچنین مزایا و معایب موجود ارائه نمایند.

چهار بخش اصلی ماتریس سوات (SWOT)

پیشتر هم اشاره کردیم که ماتریس سوات یا تحلیل سوات شامل چهار جز اصلی است.

قوت‌ها در تکنیک سوات

منظور از قوت یا نقاط قوت مواردی است که شرکت یا سازمان شما از آن نظر از رقبا پیشی می‌گیرد و متمایز عمل می‌کند. از جمله نقاط قوت هر شرکت یا سازمان می‌توان به این موارد اشاره کرد:

سوالاتی که درباره نقاط قوت سازمان خود می‌توانید بپرسید، عبارتند از:

• مزیت رقابتی کسب‌و‌کار ما چیست؟
• از چه منابعی برخورداریم؟
• کدام یک از محصولات ما عملکرد بهتری دارند؟

ضعف در ماتریس سوات

ضعف شرکت یا سازمان شما، عملکرد بهینه‌ی آن را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. منظور از ضعف یا نقاط ضعف، ابعادی از سازمان است که برای ورود به بازار رقابت و بقا در آن باید بهبود یابید. از جمله این نقاط ضعف می‌توان موارد زیر را نام برد:

• برند ضعیف
• قروض بالا
• زنجیره‌ی تأمین ناکافی
• فقدان سرمایه

سوالاتی که درباره نقاط ضعف سازمان خود می‌توانید بپرسید عبارتند از:

• کدام بخش را می‌توانیم بهبود بخشیم؟
• کدام یک از محصولات ما عملکرد خوبی ندارند؟
• در چه مواردی با کمبود منابع روبروییم؟

فرصت در تحلیل SWOT

منظور از فرصت فاکتورهای خارجی مطلوبی است که سازمان را با مزیت رقابتی روبرو می‌کند. به عنوان مثال، اگر کشوری تعرفه‌ها را کاهش دهد، یک تولیدکننده‌ی خودرو می‌تواند ماشین‌های خود را به بازاری جدید صادر کرده و در نتیجه فروش و سهام بازاری خود را افزایش دهد.

سوالاتی که درباره فرصت‌های سازمان خود می‌توانید بپرسید عبارتند از:

• با استفاده از کدام فناوری‌ها می‌توانیم عملکرد خود را بهبود بخشیم؟
• آیا این امکان وجود دارد که بتوانیم هسته‌ سازمان خود را توسعه دهیم؟
• به کدام بخش از بازارهای جدید می‌توانیم دسترسی داشته باشیم؟

تهدید در ماتریس SWOT

تهدید همانطور که از نامش پیداست، دارای پتانسیل کافی برای ضربه و ضرر زدن به سازمان شما است. به طور مثال، برای یک شرکت تولیدی غلات، خشکسالی می‌تواند یک تهدید محسوب شود. چرا که در دوران خشکسالی میزان محصول برداشتی کاهش می‌یابد و در نتیجه تولید کاهش چشمگیری خواهد داشت. از دیگر تهدیدات متداول می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• افزایش قیمت مواد
• افزایش رقابت
• تأمین کار پایین

سوالاتی که می‌توانید درباره تهدید‌های پیرامون کسب‌و‌کارتان مطرح کنید:

• کدام یک از مقررات جدید می‌تواند عملکرد کسب‌و‌کار ما را تهدید کند؟
• رقبای ما از چه نظر بهتر از ما عمل می‌کنند؟
• کدام یک از ترندهای مصرف‌کنندگان ممکن است کسب‌و‌کار ما را تهدید کند؟

چطور از ماتریس سوات (SWOT) استفاده کنید؟

به طور کلی برای تحلیل سوات می‌توان از دو بعد وارد عمل شد:

ابعاد داخلی تکنیک سوات

به طور کلی باید گفت که ضعف و قدرت‌های هر سازمان یا شرکت فاکتورهای داخلی تأثیرگذار بر استراتژی آن هستند. مواردی که داخل خود شرکت روی می‌دهند می‌توانند منابع اطلاعاتی خوبی برای شناسایی نقاط ضعف و قدرت در تحلیل سوات باشند. این موارد معمولاً مواردی هستند که شما روی آن‌ها کنترل دارید. از جمله مواردی که می‌توان برای فاکتورهای داخلی مثال زد، عبارتند از:

1. منابع انسانی
2. شرکا
3. سرمایه‌ی معنوی
4. منابع مالی
5. دارایی‌های ملموس و ناملموس
6. موقعیت مکانی سازمان
7. بهینه‌سازی‌های اجرایی

ابعاد خارجی ماتریس سوات

آنچه بیرون از سازمان روی می‌دهد هم به اندازه فاکتورهای داخلی، اهمیت دارد. معمولاً فرصت‌ها و تهدیدها مواردی هستند خارج از چارچوب داخلی هر سازمان یا شرکت.

این فاکتورها عمدتاً در بستر بازارهای گسترده و کلان عمل می‌کنند و بر عملکرد سازمان شما هم تأثیر خواهند گذاشت. از جمله این فاکتورهای خارجی و تأثیرگذار بر ماتریس سوات می‌توان به این موارد اشاره کرد:

1. سیاست‌های مالی
2. تغییرات بازاری
3. دسترسی به تأمین کنندگان
4. رقبا
5. قیمت محصولات و مواد خام
6. رفتار خرید مشتریان

چه کسی باید تحلیل سوات را انجام دهد؟

اگر می‌خواهید جدول سوات یا ماتریس SWOT قابل قبولی داشته باشید، باید در آن واحد از مدیران و بنیان‌گذاران شرکت یا سازمان خود دعوت به عمل آورید. تحلیل سوات کاری نیست که بشود به این راحتی‌ها به عهده‌ی کسی دیگر گذاشت. پس، از نظارت مدیران و رهبران غافل نشوید.

با این حال، تیم مدیریت شرکت تنها افرادی نیستند که باید به طراحی و تحلیل جدول سوات بپردازند. در واقع، شما باید تیمی از بهترین افراد شرکت را تشکیل دهید که بتوانند نماینده‌ی خوبی از سازمان شما باشند. برای تشکیل تیم تحلیل ماتریس سوات می‌توانید از بخش‌های زیر کمک بگیرید:

• بخش فروش
• خدمات مشتریان
• بازاریابی
• توسعه محصول

همانطور که می‌بینید، از همه‌ی گروه‌های شرکت باید یک نماینده پشت میز تحلیل ماتریس سوات نشسته باشد.

شرکت‌های نوآور در ماتریس SWOT رویکردی پیشروانه دارند. آن‌ها نه تنها از اعضای داخلی؛ بلکه از مشتریان و بازخورد آن‌ها برای تحلیل جدول سوات خود استفاده می‌کنند.

شما هم اگر صاحب یک کسب‌و‌کار قدیمی یا حتی یک استارتاپ جدید هستید می‌توانید از بازخورد مشتریان، دوستان و آشنایان خود بهره‌مند شوید.

بازار هر لحظه در حال تغییر و تحول معرفی تحلیل SWOT است. بنابراین شما برای داشتن یک تحلیل همه‌جانبه و دقیق از ماتریس سوات سازمان خود، باید به طور دائم استراتژی‌های خود را ارزیابی کنید و توصیه می‌شود هر سال، یک بار تحلیل ماتریس سوات خود را تجدید نمایید.

همچنین اگر صاحب استارتاپی هستید، توصیه می‌کنیم تحلیل سوات را بخشی از فرایند برنامه‌ریزی کسب‌و‌کار خود در نظر بگیرید. با این کار می‌توانید یک استراتژی برای شروع کار تهیه و مسیر راه خود را مشخص کنید.

چطور یک تحلیل سوات خوب و دقیق داشته باشید؟

برای داشتن یک ماتریس سوات خوب باید نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای مربوط به شرکت خود را شناسایی، ارزیابی و تحلیل نمایید. توصیه می‌شود در آغاز با فهرستی از سوالات مربوط به هر یک از چهار آیتم فوق شروع به کار کنید. این سوالات می‌توانند راهنمایی برای تکمیل تحلیل سوات و تهیه‌ی یک لیست متعادل باشند. معمولاً می‌توان ماتریس سوات را به صورت یکی از چند شکل زیر تهیه کرد:

استفاده از جداول چهارخانه برای تهیه‌ی ماتریس سوات متداول‌ترین روش است. در این جدول، دو خانه‌ی بالایی به نقاط قوت و ضعف و دو خانه‌ی تحتانی به فرصت‌ها و تهدیدها اختصاص دارند.

پیشتر درباره اعضای تیم تحلیل سوات صحبت کردیم. برای انجام این تحلیل به زمان زیادی نیاز ندارید.

گردآوری افراد مناسب

از بخش‌های مختلف شرکت یا سازمان خود افراد مناسب را گرد هم آورده و مطمئن شوید که آن‌ها نمایندگان خوبی برای هر دپارتمان یا تیم هستند. می‌فهمید که گروه‌های مختلف فعال در شرکت شما دارای دیدگاه‌های گوناگونی بوده و همین تفاوت نظر می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر موفقیت تحلیل سوات شما داشته باشد.

ایده‌های خود را به دیوار بچسبانید

انجام تحلیل سوات شباهت زیادی با جلسات طوفان مغزی دارد. روش‌های صحیح و غلط زیادی برای انجام این جلسات تحلیلی وجود دارد. پیشنهاد ما این است که به هر کدام از اعضا یک دسته برگه یادداشت بدهید و از آن‌ها بخواهید تمام ایده‌های خود را روی کاغذ بیاورند. با این کار تک تک افراد می‌توانند اظهار نظر کنند و جلسه از حالت تک‌ صدایی بیرون خواهد آمد.

پس از ۵ تا ۱۰ دقیقه، جلسه‌ی طوفان مغزی، همه‌ی برگه یادداشت‌ها را به دیوار بچسبانید و اگر کسی ایده‌ی جدیدی داشت اجازه بدهید یادداشت خود را به دیوار یادداشت‌ها اضافه کند.

ایده‌ها را دسته‌بندی نمایید

پس از سازماندهی ایده‌ها، نوبت به دسته‌بندی آن‌ها می‌رسد. می‌توانید از سیستم رأی‌گیری استفاده کنید. هر کسی دارای ۴ یا ۵ رأی است که می‌تواند هر طور که دوست دارد از آن استفاده کند. بر اساس این سیستم رأی گیری، شما با یک اولویت‌بندی روبرو خواهید بود.

البته این اولویت‌ها قابل بحث و بررسی هستند. مثلاً ممکن است یکی از حضار آخرین عضو لیست شما را اولین اولویت در نظر بگیرد. شما می‌توانید برای هر چهار خانه از جدول سوات، این اولویت‌بندی را مجدداً تکرار کنید و به بررسی و تحلیل ماتریس سوات سازمان خود بپردازید.

بهترین زمان برای ماتریس سوات (SWOT)

پیش از هرگونه اقدامی در سطح سازمانی باید ماتریس سوات شرکت خود را تحلیل کنید. مهم نیست بخواهید اقدامات جدید را بررسی، سیاست‎‌های داخلی سازمان را اصلاح یا اینکه فرصت‌های مختلف برای تغییر و اصلاح برنامه‌های اجرایی را ارزیابی کنید، در هر حالت ماتریس سوات به کارتان خواهد آمد.

بعضی اوقات صرفاً برای این که تصویری کلی از وضعیت فعلی شرکت خود داشته باشید، می‌توانید تحلیل سوات انجام دهید. بدین ترتیب خواهید دانست چه اقدامات و برنامه‌هایی را باید اجرایی سازید.

ماتریس سوات به شما نشان خواهد داد که بهترین روش‌ها برای داشتن عملکردی بهینه، کدام هستند و چه تنظیمات و تغییرات اجرایی لازم دارید.

پس از اتمام ماتریس سوات چگونه باید از آن استفاده کنید؟

وقتی فرایند تحلیل سوات شما تکمیل شد، می‌توانید وارد فاز توسعه‌ی استراتژی شوید. هر چه باشد، هدف از تهیه‌ی جدول سوات و تحلیل آن ایجاد یک استراتژی مناسب برای کسب‌‌و‌کار است که ظرف مدت چند ماه بتواند نتیجه بخش باشد.

اولین مرحله این است که به نقاط قوت شرکت خود نگاه کنید و ببینید چطور می‌توانید از این نقاط قوت به نفع پیشرفت شرکت خود استفاده و بعد به این فکر کنید که چطور می‌توانید از این نقاط قوت برای مبارزه با تهدیدهای موجود در بازار بهره ببرید. می‌توانید با استفاده از تحلیل سوات فهرستی از اقدامات لازمه را تهیه نمایید.

پس از تهیه‌ی این فهرست به تقویم شرکت خود نگاه کرده و شروع به هدف‌گذاری، کنید. در این مرحله باید از خود بپرسید که در هر بازه‌ی زمانی از این تقویم، قصد دارید چه هدفی را محقق سازید.

برای این کار باید فرصت‌هایی را که در مبارزه با نقاط ضعف به کمکتان می‌آیند شناسایی و تحلیل نمایید. آیا می‌توانید این نقاط ضعف را کاهش داده و تهدید‌هایی را که شناسایی کرده‌اید از میان بردارید؟ مجدداً باید فهرستی از اقدامات و برنامه‌های خود را تهیه کرده و اولویت‌بندی کنید.

مثال‌هایی از تحلیل SWOT

در سال ۲۰۱۵، Value Line یک تحلیل سوات از شرکت کوکاکولا ارائه داد و در آن به نقاط قوتی مثل برند معروف جهانی، شبکه توزیع گسترده و فرصت‌های موجود در بازارهای نوظهور اشاره و ضعف‌ها و تهدیدهایی مانند نوسانات ارزهای خارجی، افزایش علاقه مردم به نوشیدنی‌های سالم و رقابت با تولیدکنندگان نوشیدنی‌های سالم را هم مطرح کرد.

با اینکه این تحلیل سوات باعث شد سوالات سختی درباره استراتژی‌های کوکاکولا مطرح شود؛ اما همچنان این شرکت را به عنوان تولیدکننده درجه یک نوشابه معرفی کرد که می‌تواند یک منبع قابل اعتماد برای سرمایه‌گذار‌های محافظه‌کار باشد و سود قابل توجهی به آن‌ها بدهد.

۵ سال بعد، این تجزیه و تحلیل‌ SWOT شرکت Value Line به اثبا رسید. زیرا کوکاکولا ششمین برند قوی جهان است (همانطور که در آن زمان بود) و سهام خود را در این مدت، بیش از ۶۰ درصد افزایش داده است.

برای داشتن تصویر بهتری از ماتریس سوات (SWOT)، مثال یک شرکت ساخت اسموتی ارگانیک را در نظر بگیرید. این شرکت برای درک بهتر نحوه رقابت در بازار اسموتی و اینکه چه چیزی باعث عملکرد بهتر آن‌ها می‌شود، یک تجزیه و تحلیل SWOT انجام داد و مشخص شد که نقاط قوتش تامین منابع، خدمات مشتریان و ارتباط قوی با تامین‌کنندگان است. این شرکت در حین فعالیت خود چند حوزه ضعف را هم مشخص کرد که شامل تنوع کم محصولات، تجهیزات قدیمی و نرخ بالای برگشت محصولات بودند.

با بررسی چگونگی تأثیر محیط خارجی بر کسب‌و‌کار خود، فرصت‌هایی را در زمینه فناوری‌های نوظهور، بازار دست‌نخورده و بکر و تغییر فرهنگ به سمت زندگی سالم شناسایی و تهدیدهایی مانند یخ‌زدگی زمستانه محصولات زراعی، همه‌گیری جهانی و نقص در زنجیره تامین را کشف کرد. در کنار سایر تکنیک‌های برنامه‌ریزی، این شرکت از ماتریس SWOT برای تقویت نقاط قوت و فرصت‌های خارجی خود برای از بین بردن تهدیدها و تقویت حوزه‌های ضعیفش، استفاده کرد.

ماتریس SWOT چیست؟ تحلیل به همراه مثال

بدون شک ماتریس SWOT و تحلیل آن یکی از اساسی ترین ابزارهای مدیریتی و سنگ بنای تحلیل استراتژیک است. به کمک این تحلیل می‌توانید نقشه‌ی ذهنی را مبتنی بر شرایط محیط بیرونی و توانایی های درون سازمان تهیه نمایید. با استفاده از این تحلیل می‌توانید راهکارهای هوشمندانه‌ای را برای موفقیت در کسب و کار و یا پروژه‌های اتخاذ نمایید. این تحلیل یکی از اجزاء اصلی پلن نویسی به روش ساستک می باشد.

ماتریس SWOT چیست

ماتریس SWOT یا تحلیل سوات یک ابزار ضروری و چارچوبی برای ارزیابی موقعیت رقابتی سازمان در بازار بیرونی و همچنین برنامه‌ریزی استراتژیک درون سازمانی است که به کمک آن مدیران ارشد و استراتژیست‌های مجموعه قادر خواهند بود از دو رویکرد داخلی و خارجی به کسب و کار خود نگاه کنند و پتانسیل های فعلی و آتی را ارزیابی کنند. تجزیه و تحلیل SWOT سرواژه عبارات نقاط قوت ( S معرفی تحلیل SWOT trength) ، ضعف( W eakness) ، فرصت( O pportunity)ها و تهدید( T hreat)ها است. به گفته‌ی بانی تیلور، اصلی‌ترین هدف تحلیل SWOT کمک به سازمان‌ها در رسیدن به آگاهی کامل از تمامی عواملی است که در تصمیم‌گیری مؤثر هستند.

دو بخش اصلی ماتریس SWOT

ماتریس SWOT از دو بخش داخلی و خارجی تشکیل شده است:

• بخش داخلی، نقاط قوت و نقاط ضعف در داخل سازمان شماست و شامل مواردی می باشند که شما تا حدودی بر آنها کنترل دارید و می توانید آنها را تغییر دهید. به عنوان مثال می توان به افرادی که در تیم شما هستند، اموال ناملموس شما که نتیجه خلاقیت و فکر شماست مانند اختراع، حق چاپ و … و همچنین مکان شما اشاره کرد.
• بخش خارجی، فرصت ها و تهدیدها در خارج از سازمان شما هستند و به چیزهایی اتلاق می شود که خارج از شرکت شما در بازار بزرگتر در حال رخ دادن است. شما می توانید از این فرصت ها استفاده کنید و معرفی تحلیل SWOT در برابر تهدیدها از خود محافظت کنید، اما نمی توانید آنها را تغییر دهید. به عنوان مثال می توان به رقبا، قیمت مواد اولیه و روند خرید مشتریان اشاره کرد.

عناصر تشکیل دهنده ماتریس SWOT

• نقاط قوت (Strength): قابلیت ‌ها و ویژگی‌ های مثبتی که یک سازمان در آن نسبت به سایر رقبایش برتری دارد. فراموش نکنید که نقاط قوت سازمان خود را هم از منظر درون سازمانی (داخلی) و هم از دید مشتریان و سایر فعالان بیرون از سازمان بررسی نمایید.به عنوان مثال می‌توانید به نقاط قوت در رابطه با کارمندان، منابع مالی، موقعیت شغلی و مزایای رقابتی‌تان اشاره نمایید.

• نقاط ضعف (Weakness): قابلیت ‌ها و ویژگی‌ های منفی یک سازمان که نسبت به سایر رقبا یک نکته ی منفی به حساب می آی و اگر رقیب شما از آن مطلع باشد می تواند مشکل ساز شود. در واقع نقاط ضعف محدودیت ها و ایراداتی هستند که مانع عملکرد اثربخش سازمان می شوند و برای ادامه رقابت با رقبا باید اصلاح شده یا بهبود یابند. در اینجا نیز باید نقاط ضعف سازمان را هم از بعد داخلی سازمان در نظر بگیرید و هم بعد بیرونی ( به این معنا که آیا نقطه ضعف هایی دارید که دیگران و به ویژه رقبایتان از بیرون متوجه باشند!) و از آن مهم تر واقع گرا باشید و همه ایرادات را به وضوح مشخص کنید.نقاط ضعف می‌تواند شامل‌عدم ارائه محصولات جدید، عدم جذب مشتری، نارضایتی و کم کاری کارکنان، فقدان حق انحصاری، کاهش سهم بازار و همچنین داشتن فاصله از رقبا و بازار باشد.

• فرصت ها (Opportunities): عناصر محیطی و عوامل خارجی مطلوبی که سازمان می تواند پس از شناسایی آنها به به نفع خود و به عنوان مزیت رقابتی نسبت به سایر رقبا از آنها بهره برداری کند. یا حتی در جهت حفظ و ارتقای نقاط قوت خود از آنا بهره مند شود. در این راستا تجزیه تحلیل دقیق بازار (محیط خارجی) و همچنین رفتار مشتریان در شناسایی فرصت های جدید و کمتر دیده شده توسط رقبا، اولین گام موثر در این راستاست.این فرصت‌ها می‌تواند شامل ظهور فناوری جدید، برنامه‌های آموزشی، مشارکت، تنوع بازار و تغییرات محدودیت‌ها یا قوانین دولتی باشد.

• تهدید ها (Threats): عناصر محیطی و عوامل خارجی نامطلوبی که می تواند مشکل ساز شود و بر کسب و کار تاثیر منفی بگذارد. در واقع اگر شرایط محیطی بیرون از سازمان موفقیت و سودآوری مجموعه را تهدید کند و موجب آسیب رساندن به آن شود. تهدیدها زمانی به وجود می آیند که شرایط محیط خارجی، قابلیت اطمینان و سودآوری سازمان را به خطر می‌ اندازد.نمونه‌هایی از تهدیدها می‌تواند شامل افزایش بیکاری، افزایش رقابت در بازار، افزایش نرخ بهره وعدم ثبات بازارهای جهانی باشد.

نکات کلیدی در هنگام ترسیم ماتریس SWOT

• تجزیه و تحلیل SWOT یک تکنیک برنامه ریزی استراتژیک است که ابزارهای ارزیابی را ارائه می دهد. در واقع جدول سوات شالوده فرآیند تدوین استراتژی است
• شناسایی نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدها منجر به تجزیه و تحلیل مبتنی معرفی تحلیل SWOT بر واقعیت، دیدگاه های تازه و ایده های جدید می شود.
• تجزیه و تحلیل SWOT زمانی بهترین کارایی را دارد که کل گروه ها و اعضای مختلف در یک سازمان در ارائه نقطه نظرات واقعی خود (به جای پیام های اجباری) آزاد باشند.

مزایای ماتریس SWOT

شاید اکنون این سوال برایتان پیش بیاید که شناسایی این عناصر یا همان SWOT ها به صورت یکجا، چه ضرورتی دارد؟ این ابزار از این جهت حائز اهمیت است که با استفاده از این ۴ عامل که موجب تمرکز روی موضوعات کلیدی اثرگذار روی شرکت می شود، می توان برنامه ریزی های دقیق تر و کم ریسک تری برای دستیابی به اهداف آتی داشت. این ابزار دارای مزیتهای مهم زیر است:

• درک راحت و سادگی در عین کاربردی و مقرون به صرفه بودن
• امکان استفاده از نتیجه حاصل از این تحلیل در بخش های مختلف سازمان
• ترغیب تصمیم گیران و مدیران ارشد جهت یافتن تاکتیک‌ها و اقدامات مؤثرتر به منظور بهره وری سازمان
• به دست آوردن معرفی تحلیل SWOT بینش در مورد بازار و درک بهتر از رقابت
• شناخت دقیق وضعیت فعلی سازمان و ترسیم چشم¬انداز و اهداف آینده
• تدوین استراتژی متناسب با اهداف واقع‌¬بینانه و امکان انجام تحلیل های عمیق تر
• بهره¬‌وری موثر از منابع سازمان با شناخت نقاط ضعف¬‌ و نقاط قوت درون سازمانی
• زمینه ساز ایجاد بحث و تبادل نظر در مورد نقاط قوت و ضعف اصلی شرکت که کمک می کند تا تهدیدات و فرصت های خود را شناسایی کنید.
• شناسایی فرصت های احتمالی و استفاده مطلوب از آنها در جهت بهره وری بیشتر و غلبه بر نقاط ضعف سازمانی
• شناسایی تهدیدها و آمادگی در جهت ارائه راهکارهای لازم در مقابل تهدیدات پیش رو به ویژه با استفاده از نقاط مثبت سازمان

محدودیت های ماتریس SWOT

در کنار مزیت هایی که پیش تر به آنها اشاره کردیم برخی از مدیران و اساتید معتقد هستند که این ماتریس یک روش تجزیه و تحلیل منسوخ و ابتدایی است که آورده خاصی برای سازمان نخواهد داشت و موارد زیر را از جملهمعایب و نقاط ضعف این ماتریس می دانند:

• عدم وجود اولویت‌بندی در عوامل شناسایی شده
• توصیف گسترده و لیست بلندبالا از عوامل که اغلب عقاید هستند نه واقعیت ها.
• تناقض در تشخیص یک عامل به عنوان تهدید یا فرصت توسط مدیران به دلیل تفاوت در ارزیابی های ذهنی متفاوت

مراحل تشکیل ماتریس تحلیل SWOT

به منظور ترسیم ماتریس سوات بایستی مراحل زیر را پشت سر بگذارید:

۱٫ تعیین هدف خود از تجزیه و تحلیل SWOT

۲٫ بررسی محیط داخلی سازمان با جمع آوری و شناخت نقاط قوت (S) و نقاط ضعف‌ (W)سازمان، که عموما شامل عوامل سازمان، عملیات، مالی، بازاریابی و غیره می‌گردد.

۳٫ بررسی محیط خارجی سازمان که با فهرست نمودن تهدیدات خارجی (T) و فرصت‌ها (O) آغاز می‌شود و عموما شـامل عوامـل اقتـصادی، اجتمـاعی، سیاسـی، جمعیت شناختی، تولید و خدمات، تکنولوژی، بازار و رقابت می‌شود. دقت داشته باشید که در تحلیل این عوامـل صرفاً به بررسی محیط کنونی بسنده نکنید بلکه آینده‌ نگری و تحلیل محیط آینده را نیز که به مراتب اهمیت بیشتری دارد، مد نظر قرار دهید.

۴٫ تدوین راهبرد و ارائه پیشنهادات و راهکارها به منظور ایجاد تعامل، هماهنگ‌ سازی و یـافتن ارتبـاط نظام‌ مند میان متغیرهای داخلی و خارجی

در تحلیل سوات پس از تهیه فهرست ازهر یک از عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید، آن‌ها در سلول‌های مربوطه به خود نوشته و برحسب ترتیب امتیاز وزن‌ دار از محل تلاقی هر یک از ربع های این ماتریس، چهار مدل استراتژی‌ (استراتژی های ST، WT، WOو SO) تدوین می شود که جهت تعیین استراتژی سازمانی از آن بهره می برند. در ادامه به تفصیل این ۴ استراتژی را بررسی خواهیم کرد.

تحلیل SWOT و تدوین استراتژی از آن

فرض کنید لیستی از نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدها که تحلیلی کلی از نحوه فعالیت کسب و کارتان به شما نشان می دهد تهیه کرده اید، حالا چگونه از این لیست برای ایجاد استراتژی ها و برنامه هایی برای دستیابی به اهداف تجاری¬و بهبود کسب و کار خود بره ببریم؟ پاسخ تحلیل TOWS می باشد. البته باید توجه داشته باشید که نحوه ی انجام تحلیل SWOT برای هر سازمان، به صنعت و اندازه ی آن سازمان، بستگی دارد.

در تحلیل TOWS، که متشکل از همان چهار عنصر ماتریس SWOT اما با ترتیب عکس می باشد، بین هر دو بخش از ماتریس تحلیل سوات ارتباطات مفید و موثری برقرار می نماییم که نهایتا منجر به دستیابی به مسیر مشخص تری برای ادامه روند توسعه سازمان می گردد. در واقع سوات راهکاری مطمئن برای غلبه برضعف ها و تبدیل فرصت‌ها به موفقیت را با شناخت درون سازمانی و مدیریت صحیح شرایط بیرونی ارائه می دهد.

استراتژی SO (نقاط قوت و فرصت ها) از نقاط قوت خود برای استفاده از فرصت ها بهره ببرید.

استراتژی ST(نقاط قوت و تهدید ها) از نقاط قوت خود استفاده کنید تا تهدید ها را به حداقل برسانید.

استراتژی WO (نقاط ضعف و فرصت ها) ضعف های خود را با استفاده از فرصت ها برطرف کنید.

استراتژی WT (نقاط ضعف و تهدیدها) برای از بین بردن نقاط ضعف تلاش کنید تا از تهدید ها جلوگیری شود.

جمع ‌بندی

امروزه با توجه به عدم اطمینان ناشی از تغییرات محیطی و همچنین تمایل افراد به کسب سود بیشتر، برنامه ریزی و تدوین یک مسیر راه استراتژیک به امری ضروری برای توسعه و سودآوری هر مجموعه کوچک یا بزرگی تبدیل شده است. به همین منظور تحلیل SWOT همواره به عنوان ابزاری کاربردی برای شناسایی نقاط قوت، ضعف، تهدیدات و فرصت‌¬ها را و در نتیجه رسیدن به موفقیت و حفظ مزایای رقابتی و تدوین تصمیمات بلند مدت، در نظر گرفته می شود. در واقع هدف اصلی از تحلیل سوات، شناسایی قوت ها و ضعف های داخلی سازمان و متناظر کردن آن با فرصت ها و تهدیدهای خارج از سازمان بوده تا بتوان راهکارهای موثری را با استفاده از طوفان فکری برای بهبود عملکرد کلی مجموعه در موقعیت های خاص بدست آورد.

یک عدد دیجیتال مارکتر و عاشق هر نوع بهینه سازی که تصور می کند جهان بدون تحلیل بی معنی است.

ماتریس Swot چیست و چه کاربردی دارد؟

ادر این مقاله می‌خواهیم به این بپردازیم که تحلیل Swot چیست چه زمانی و چگونه از آن استفاده کنیم. ماتریس Swot یکی از ابزارهایی است که امروزه در فعالیت‌های مختلف هر کسب و کاری ازجمله برنامه ریزی استراتژیک، مدیریت استراتژیک و مدیریت منابع انسانی و… استفاده می‌شود. این ماتریس گاهی با نام ماتریس سوات هم شناخته می‌شود. جدول Swot یک ابزار ساده و پرکاربرد برای تحلیل و طراحی استراتژی است . تحلیل Swot شیوه‌ای از تفکر استراتژیک است که توانسته مسیرهای سخت برنامه‌ریزی با آمار و ارقام و داده‌های کمی را به مسیری کوتاه، زودبازده، شهودی و قابل فهم تبدیل کند.

همین امر باعث شده تا این روش با استقبال بسیاری روبه‌رو شود. ماتریس Swot قبلاً در علوم نظامی در طراحی موقعیت‌های استراتژیک جنگی استفاده می‌شد؛ اما کم‌کم از سال ۱۹۹۰ وارد فرایندهای مدیریتی و برنامه ریزی راهبردی در سازمان‌ها شده است.

بسیاری از مشاوران حوزه کسب و کار از این ماتریس در فرایند مشاوره بیزنیس برای یافتن دیدی کلی و سریع و جامع استفاده می‌کنند. روشی که با گذشت چندین دهه از ظهورش، همچنان جزو پرکاربردترین متدهای تحلیل استراتژیک است.

«موفقیت و درنهایت بقای هر کسب و کار کوچک یا بزرگی به توانایی آن از آخرین تحلیل وابسته است.»

این جمله پیتر دراکر نشان می‌دهد که توانایی تحلیل شرایط برای هر کسب و کاری چقدر حیاتی است. ماتریس تحلیل Swot یکی از ابزارهایی است که دست شما را برای تحلیل وضعیت صنعت، بازار و کسب و کارتان باز می‌گذارد.

در ادامه با چیستی Swot کاربردهای آن در کسب و کار بیشتر آشنا می‌شویم و یک مثال Swot (نمونه تحلیل Swot ) ارائه می‌دهیم.

برای یادگیری حرفه‌ای مباحث مدیریتی پیشنهاد می‌کنیم به دوره آنلاین MBA مدیربان نگاهی بیندازید.

ماتریس Swot چیست؟

ماتریس یا جدول Swot مخفف چیست؟ SWOT مخفف کلمات Strengths به‌معنی قوت‌ها و Weakness به‌معنی ضعف‌ها و Opportunities به‌معنی فرصت‌ها و Threats به‌معنی تهدیدهاست. در ادامه به تعریف مختصری از هرکدام از این چهار کلمه می‌پردازیم.

قبل از ادامه به این نکته اشاره می‌کنیم که ۲ بعد از این ماتریس (قوت‌ها و ضعف‌ها) داخلی و درون‌سازمانی بوده و دو بعد دیگر آن (فرصت‌ها و تهدیدها) خارجی یا برون‌سازمانی است.

قوت‌ها (Strengths)

قوت‌ها مجموعه‌ای از توانمندی‌ها و تخصص‌های قطعی و واقعی سازمان یا کسب و کار شماست که می‌توانید روی آن‌ها ۱۰۰درصد حساب کنید. ویژگی‌هایی که با آن‌ها قادر به انجام ماموریت اصلی سازمان هستید یا می‌توانید هدف اصلی کسب و کار را با آن‌ها محقق کنید.

نقاط قوت در جدول Swot می‌توانند فردی یا سازمانی باشند. شما یک نیروی روابط عمومی قوی و حرفه‌ای دارید (قوت فردی) یا کسب و کار شما در تولید محصولات، خلاق و سریع عمل می‌کند ( قوت سازمانی)؛ پس قابلیت‌ها توانمندی‌های داخلی سازمان شما نقاط قوت هستند.

نقاط ضعف (Weakness)

هرکدام از ما دربارۀ ضعف‌ها و کاستی‌های خودمان یا کسب و کارمان آگاهی‌هایی داریم و با کمی تامل وخودنقادی می‌توانیم فهرستی از آن‌ها را در تهیه کنیم. نقاط ضعف در تحلیل به اشکالات درونی Swot اشاره دارد؛ اشکالاتی که مانع رسیدن ما به اهدافمان می‌شود.

به‌عنوان مثال تاخیر در ارسال سفارش محصولات، استفاده نادرست از مواد اولیه و هدررفتِ درصدی از آن‌ها، تمیزنبودن محیط کاری، کمبود یا نبود نیروی بسته‌بندی و… نمونه هایی از نقاط ضعف در بیزینس هستند.

فرصت‌ها (Opportunities)

فرصت، موقعیتی است در بیرون سازمان که اگر درست استفاده شود، زمینه‌هایی را برای جهش سازمان فراهم می‌کند. فرصت‌ها، بهترین موقعیت‌ها برای به جریان‌افتادنِ قوت‌ها و قدرت‌های آشکار و پنهان سازمان هستند. کسب و کار شما در استفاده به‌موقع از فرصت‌ها می‌تواند راه چندین‌ساله را یکساله طی کند و به موفقیت‌های چشمگیری برسد.

رصد فرصت‌ها توسط مدیر کسب و کار بسیار اهمیت دارد. فرصت‌ها شکل‌های مختلفی دارند؛ ممکن است خلائی که رقبا نمی‌توانند آن را پر کنند، برای شما فرصت باشد یا دسترسی به اطلاعاتی جدید و بکر می‌تواند برای کسب و کارتان فرصت‌ساز باشد.

تهدیدها (Threats)

تهدیدها مسائلی در بیرون از سازمان هستند که موقعیت شما را به خطر می‌اندازند و ادامه مسیر کسب و کارتان را با مشکلاتی مواجه می‌کنند. تهدید، عاملی بیرونی است و قوت‌های شما در ایجاد بهترین موضع‌گیری در برابر این تهدیدها بسیار تعیین‌کننده است.

اگر تهدیدها نادیده گرفته شوند، می‌توانند بقای یک سازمان را تحت‌تاثیر قرار بدهند؛ تهدیدهایی مانند گرانی مواد اولیه، رقبای جدید، فشارهای اقتصادی بر مشتریان (به‌عنوان یکی از ارکان اصلی بیزینس پلن )، تغییر ذائقه و سلیقه مشتریان.

تهدیدها عموما خارج از کنترل شما هستند و پتانسیل ایجاد مشکل برای شما را دارند؛ از چیزهایی مثل یک بیماری همه‌گیر جهانی مانند کوید ۱۹ گرفته تا تغییرات صنعتی مربوط به کسب و کار شما یا تصمیمات دولت‌مردان در امور سیاسی، تجاری و … .

کاربرد ماتریس سوات در کسب و کار

استفاده از Swot در بیزنس دیدی واقع‌بینانه به کسب و کارتان برای شما به ارمغان می‌آورد؛ به این صورت که شما با آنچه هست، برنامه ریزی می‌کنید نه با آنچه آرزو دارید. علت شکست بسیاری از کسب و کارها برنامه ریزی بر اساس گزاره‌های ذهنی و غیرواقعی است.

نقش Swot در بیزینس مانند عینک واقع‌بینی است که مدیران کسب و کار را خیلی ساده از ابعاد پنهان کارشان آگاه می‌کند. ماتریس سوات می‌تواند درک مدیر را از نقاط قوت و ضعف آسان‌تر کند و مشوقی برای تقویت تفکر استراتژیک در سازمان باشد.

مدیران با Swot می‌توانند فرصت‌ها را بهتر ببینند و حتی الگوهای دستیابی به آن فرصت‌ها را هم طراحی کنند. با کمک تحلیل Swot مدیران می‌توانند هر لحظه شرایط موجود را تحلیل و سناریوهای موردنیازشان را پیش‌بینی کنند.

چه زمانی به تحلیل Swot نیاز داریم؟

میزان استفاده بهینه از هر ابزاری را هدف از انجام کار تعیین می‌کند. ابزار تحلیل Swot نیز با اهداف مختلفی استفاده می‌شود؛ به‌عنوان مثال اگر می‌خواهید هنگام بررسی یک فرصت یا موقعیت تجاری می‌توانید از این ابزار استفاده کرده و ۴ بخش اصلی ماتریس را درباره آن موقعیت تجاری کامل کنید و به تحلیل برسید.

ممکن است شما برای ابتدای یک پروژه به تجزیه‌وتحلیل نیاز داشته باشید و از سوات استفاده کنید یا در میانه راه برای اینکه بدانید در چه موقعیتی هستید از آن بهره ببرید. Swot در انتهای کار و پروژه هم برای ارزیابی مجدد کاربرد دارد و برای بررسی پایان کار نیز استفاده می‌شود.

دلایل اهمیت جدول Swot

• ماتریس Swot به شما در شناسایی عوامل موفقیت یا عدم موفقیت کارتان دیدگاه تازه‌ای می‌دهد ؛ عواملی که حیات کسب و کار شما هستند و مزیت رقابتی بیزینس شما را تعیین یا تقویت می‌کنند. جدول Swot به شما این فرصت را می‌دهد تا با تحلیل محیط بیرونی کسب و کارتان از وضعیت رقبا غافل نشوید و نسبت فاصله خود را با آن‌ها مشخص کنید؛
• از دلایل دیگر اهمیت تحلیل Swot شناسایی کمبودهای کسب و کارتان است. این کمبودها راه‌های ورود خطرها و آسیب‌ها به کسب و کار شماست؛ به‌عنوان مثال شناسایی دلایل نارضایتی مشتریان به شما کمک می‌کند تا با دیدی واقع‌بینانه برای حل آن اقدام کنید؛
• یکی دیگر از دلایل اهمیت Swot این است که مانع از بعضی خطاها می‌‌شود؛ به‌عنوان مثال بعضی مدیران تهدیدها را با نقاط ضعف اشتباه می‌گیرند و این خطا باعث اشتباهات راهبردی بعدی در تعیین راه‌حل خواهد شد. ضمن اینکه تهدیدها عوامل خارجی هستند و نقاط ضعف عوامل داخلی و هرکدام به تدبیرهای مخصوص به خود نیاز دارند.

مزایای ماتریس Swot

هر ابزار مدیریتی دارای مزایا و محدودیت‌هایی است. نمی‌توان ابزاری پیدا کرد که تمام خروجی‌های مدنظر ما را داشته باشد. همیشه ترکیبی از ابزارها و تکنیک‌هاست که به کار می‌آید. Swot نیز از این قاعده مستثنا نیست. در ادامه به بعضی از مهم‌ترین مزایا و محدودیت‌های تحلیل Swot می‌پردازیم.

۱. بی‌طرف بودن تحلیل

منظور ما از بی‌طرف بودن آن است که Swot جهت‌گیری خاصی ندارد؛ زیرا عوامل داخلی و خارجی و مثبت و منفی را برمی‌شمارد و مانند آینه‌ای صاف و شفاف وضعیت موجود را نشان می‌دهد؛ این خنثی‌بودن به مدیران آزادی عمل و تفکر می‌دهد.

۲. تحلیل چندجانبه

یک مزیت دیگر ماتریس سوات این است که پس از از تکمیل آن می‌توانید ماتریس را تحلیل کرده و از ترکیب اطلاعات به‌دست‌آمده آن به راه‌حل‌های بسیار بدیعی برسید و کمبودهای سازمان را برطرف کنید؛ به‌عنوان مثال ترکیب فرصت‌ها و قوت‌ها برای ایجاد یک جهش قدرتمند در کسب و کار بسیار مفید خواهد بود.

یا ترکیب قوت‌ها و تهدید‌ها زمینه‌ای فراهم می‌کند که شما می‌توانید تهدیدهای ورودی به کسب و کارتان را با کمک قوت‌های سازمان مهار کنید. یا ترکیب تهدیدها و ضعف‌ها به شما نشان می‌دهد که به‌هیچ عنوان وارد اقدامات یا پروژه‌هایی در آن محدوده نشوید.

۳. ساده و بی‌هزینه

یک امتیاز مثبت این جدول سادگی خاص آن است. این ویژگی به هر فردی با هر میزان دغدغه کمک می‌کند بدون نیاز به مهارت‌های فنی یا پژوهش و تحلیل‌های پیچیده به تحلیل‌ روشنی از وضع خود برسد.

از طرفیswot تحلیل ارزان یا حتی بدون هزینه برای کسب و کار است و مدیر می‌تواند بدون صرف هزینه سنگین برای مشاور، با دانش خودش آن را انجام بدهد.

معایب یا محدودیت‌های جدول Swot

۱. عدم اولویت‌‌بندی

به‌علت کیفی‌بودن گزاره‌ها در ماتریس Swot امکان اولویت‌بندی کمیتی بین گزاره‌های هرکدام از آن ۴ بخش وجود ندارد و این امر بر عهده تحلیل‌کننده گذاشته شده است. این محدودیت باعث می‌شود بعضی مدیران که توان اولویت‌بندی اجرایی آن‌ها پایین‌تر است، دچار سردرگمی شده و نتوانند ابهام به‌وجودآمده را به اقدام تبدیل کنند.

۲. شفافیت کم

در بعضی موارد ممکن است یکی از گزاره‌های ماتریس هم قوت باشد و هم ضعف؛ به‌عنوان مثال اینکه فروشگاه شما در یک خیابان پر رفت‌وآمد قرار دارد، یک قوت است؛ اما اینکه به‌واسطه موقعیت مکانی، هزینه‌های اجاره و نگهداریش بسیار بالاست، یک ضعف محسوب می‌شود.

۳. اعمال نظر شخصی

با‌توجه‌به اینکه عموما در نوشتن ماتریس Swot از اطلاعات ذهنی استفاده می‌شود، نظر و درک شخصی افراد از ۴ عنصر قوت، ضعف، فرصت و تحلیل باهم متفاوت است؛ بنابراین ممکن است داده‌ها به‌اندازه کافی معتبر نباشند یا سوگیری خاصی داشته باشند.

این اشکال باعث تغییر در تحلیل نهایی می‌شود. به همین علت امتیاز کارشناسی و اصولی‌بودن بعضی گزاره‌ها در این نوع تحلیل پایین است.

کاربرد تحلیل SWOT و PESTLE در مدیریت پروژه

در این نوشته پس از تشریح تحلیل SWOT و کاربرد آن در مدیریت پروژه به بررسی تحلیل PESTEL و نحوه عملکرد آن به همراه آنالیز سوات پرداخته شده است.

در حالی که استراژی SWOT معمولاً با برنامه ‌ریزی استراتژیک سازمانی مرتبط است، می ‎توانید از آن در مدیریت پروژه نیز استفاده کنید. در ادامه مطلب به شما توضیحاتی را خواهیم داد تا بدانید که چگونه تکنیک SWOT می تواند در انتخاب و اجرای پروژه ها اعمال شود تا نتایج مورد انتظار شما را ایجاد کنند.

کاربرد تکنیک SWOT چیست؟

درست مانند استراتژی کلی سازمان شما، موفقیت پروژه های شما می تواند تحت تأثیر عوامل داخلی و خارجی قرار گیرد. تجزیه و تحلیل SWOT به کشف این عوامل در دو مقطع کلیدی کمک می کند: انتخاب پروژه های مناسب برای پیگیری و مدیریت اجرای آنها.

1.تحلیل استراتژیک SWOT برای انتخاب پروژه

پروژه ها بخش مهمی از اجرای استراتژی شما هستند. اگر استراتژی در نظر گرفته شما مشخص کند که چه هدفی دارید، پروژه ها راه رسیدن شما به آنجا هستند. شما می توانید از روش SWOT برای تصمیم گیری در مورد پروژه های مختلف استفاده کنید تا بتوانید به اهداف خود برسید.

این ابزار به شما کمک می کند تا یک سبد پروژه متعادل بسازید که:

• نقاط قوت سازمان را ایجاد و تقویت می کند
• نقاط ضعف را بهبود می‎ دهد
• فرصت ها را تقویت می ‌کنند و سازمان را رشد می دهد
• از تهدیدات خارجی جلوگیری می کنند

شناسایی نقاط قوت شما در سطح استراتژیک معرفی تحلیل SWOT در نهایت به اولویت بندی پروژه ها کمک می کند و تضمین می کند که در بهترین و کارآمدترین مسیر برای سازمان خود حرکت می کنید.

هنگام بررسی پروژه های بالقوه، اغلب سازمان ها ابتدا بودجه خود را بر اساس موضوع یا حوزه استراتژی تخصیص می دهند. سپس آنها می توانند با شناسایی پروژه هایی که به هر بخش از استراتژی پیوند دارد، پروژه ها را به سرعت فیلتر کنند. اگر بودجه پروژه ای 10 میلیون دلاری دارید و مثلاً 30 درصد آن را به نوآوری اختصاص می دهید، در این صورت بودجه 3 میلیون دلاری برای نوآوری دارید.

فرض کنید تمام پروژه های پیشنهادی در لیست شما که از نوآوری پشتیبانی می کنند در مجموع 5 میلیون دلار هستند. اکنون باید آن 5 میلیون دلار را به 3 میلیون دلار کاهش دهید تا به مبالغ بودجه خود برسید.

اینجاست که استفاده از روش SWOT به عنوان معیار می تواند واقعا مفید باشد. با توجه به هر پروژه، در نظر بگیرید که آیا:

1. از چه نقاط قوتی بهره‌مند است
2. به تبدیل نقطه ضعف به نقطه قوت کمک می کند
3. از فرصت استفاده می کند
4. به مقابله با یک تهدید کمک می کند

این تمرین باید به شما این حس را بدهد که کدام پروژه ‌ها برای سازمان شما مفیدتر هستند. تحلیل SWOT را به عنوان فیلتری در نظر بگیرید که تیم مدیریت شما برای کمک به انتخاب بهترین پروژه ها برای اجرای استراتژی خود تعریف کرده است.

2.تجزیه و تحلیل SWOT در مدیریت پروژه

هنگامی که استراتژی پروژه شما تنظیم شد، می توانید از مدل SWOT برای ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای مرتبط با پروژه های با ارزش و پیچیده فردی استفاده کنید. تجزیه و تحلیل SWOT عوامل داخلی و خارجی را نشان می دهد که یا به پیشرفت پروژه کمک می کنند یا مانع پیشرفت پروژه می شوند. با برجسته کردن خطرات احتمالی قبل از شروع پروژه ها، می توانید برای نظارت و مدیریت برخی عوامل قابل کنترل معرفی تحلیل SWOT برای اطمینان از دستیابی پروژه ها به اهداف خود آماده شوید.

یکی دیگر از دلایل قانع‌کننده برای انجام تحلیل SWOT: درک این عوامل همچنین می‌تواند به شما در ایجاد یک ماتریس RACI موثر کمک کند، بنابراین افراد مناسب در هر مرحله از پروژه برای پشتیبانی، در نظر گرفته می شوند.

استفاده از مدل SWOT برای مدیریت پروژه بسیار مناسب برای تعیین یک استراتژی کلی است. اساساً، شما می خواهید گروهی را جمع آوری کنید و نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای مرتبط با پروژه های بالقوه پیشنهاد شده توسط رهبران یا اعضای تیم را تجزیه و تحلیل کنید. برای هر پروژه، موارد زیر را مورد بحث قرار دهید:

• نقاط قوت: چه عوامل داخلی باعث موفقیت این پروژه می شود؟ به عنوان مثال، آیا اعضای باتجربه تیم داخلی دارید یا یک رابطه فروشنده عالی در یک منطقه خاص که می تواند پشتیبانی کند؟

• نقاط ضعف: چه نقاط ضعف داخلی ممکن است مانع موفقیت این پروژه شود یا تکمیل آن را چالش برانگیز کند؟ ممکن است مرکز تولید شما کم کار باشد یا مشکلات قانونی حل نشده ای داشته باشید که ادامه پروژه را دشوار می کند.

• فرصت ها: آیا فرصت های خارجی وجود دارد که باید در رابطه با پروژه از آنها استفاده کنید، مانند نظرات عمومی فعلی، تخفیف های پولی از شرکای تجاری یا موارد مشابه؟

• تهدیدها: آیا عوامل خارجی، چه در حال حاضر یا در آینده نزدیک، وجود دارد که می تواند موفقیت پروژه را تهدید کند، مانند افزایش هزینه ها یا خروج کارکنان کلیدی؟

چه در حال استفاده از تحلیلSWOT باشید یا خیر، از ماتریس SWOT برای سازماندهی ایده های خود استفاده کنید. این تصویر واضح و قابل درک، تیم شما را قادر می سازد تا از تمام جنبه ها در فرآیندهای تصمیم گیری و برنامه ریزی استفاده کند.

بهترین روش استفاده از مدل SWOT

1.در نظر گرفتن ذی‌نفعان در تمام سطوح سازمان

مشارکت دادن تیم اجرایی در تحلیل استراتژیک SWOT راه خوبی برای ارتقای شفافیت و پاسخگویی است. شما همچنین باید افرادی با دیدگاه های دیگر را نیز وارد کنید. کارمندان در سطوح پایین تر و احتمالاً حتی طرف های خارجی که ممکن است با پروژه ارتباط داشته باشند (مثلاً یک مشتری یا یک ارائه دهنده خدمات کلیدی) ممکن است اطلاعات اضافی دیگری را که مقامات بالاتر از آن آگاه نیستند، به نمایش بگذارند که به افشای نقاط کور کمک می کند.
از دیدگاه مدیریت پروژه، SWOT کار تیمی و همکاری متقابل را ترویج می کند. زمانی که همه احساس می‌کنند درگیر و مسئولیت‌پذیر هستند، مطمئناً به نتایج بهتری دست خواهید یافت.

2.آنچه مهم است را اولویت بندی کنید (یعنی سعی نکنید با همه چیز مقابله کنید!).

شما نمی توانید هر پروژه احتمالی را که شناسایی می کنید انجام دهید، بنابراین یک سیستم رتبه بندی برای کمک به تعیین اینکه کدام پروژه ها مهم تر هستند، ایجاد کنید. به عنوان مثال، می توانید تهدیدات خود را با استفاده از ارزیابی ریسک، و فرصت های خود را از طریق تجزیه و تحلیل اثرات مالی تجزیه و تحلیل کنید. ارزیابی پروژه‌های بالقوه به این روش به شما کمک می‌کند پروژه‌ هایی را که احتمال موفقیت بیشتری دارند را شناسایی کنید.
برای پروژه های فردی، مدل SWOT فاکتورهای داخلی و خارجی متعددی را نشان می دهد که باید در نظر گرفته شوند. مهم است که از همه آنها آگاه باشید، اما لازم نیست از همه آنها استفاده کنید، حداقل نه در ابتدا. هنگام برنامه ریزی آنها را در نظر داشته باشید. ممکن است برخی از آنها از طریق یک پروژه جداگانه حل شوند.

3.به طور مستمر استراتژی SWOT خود را بررسی و ارزیابی کنید

هر سال یک تحلیل SWOT برای پروژه ها به عنوان بخشی از برنامه ریزی استراتژیک خود انجام دهید، یا اگر چیزی بزرگ تغییر کرد در اواسط سال. (گاهی اوقات نقاط ضعف شما به نقاط قوت تبدیل می شوند!) و اگر در حال استفاده از تکنیک SWOT در مدیریت پروژه هستید، پس از اتمام پروژه آنالیز را مرور کنید تا ببینید چه چیزی تغییر کرده معرفی تحلیل SWOT است.

پس از تشریح کامل SWOT در ادامه به بررسی تحلیل PESTEL می پردازیم.

تجزیه و تحلیل PESTLE چیست؟

تجزیه و تحلیل PESTLE برای ارزیابی عوامل خارجی مؤثر بر یک تجارت استفاده می شود:

• سیاسی: تعیین کنید که چگونه جهت گیری فعلی احزاب سیاسی ممکن است بر توسعه و رشد تجارت تأثیر بگذارد.
• اقتصادی: اثرات نرخ بهره، مالیات، بازار سهام، اعتماد مصرف کننده و سایر معیارهای اقتصادی را بررسی کنید.
• اجتماعی: تغییرات در شیوه زندگی، اهداف تبلیغاتی، اخلاقیات، جمعیت شناسی و فرهنگ را تصدیق کنید.
• فناوری: فناوری فعلی شرکت خود را ارزیابی کنید. آیا به روز است؟
• حقوقی: هر گونه قانون و مقررات جدیدی را که می تواند بر عملیات شما تأثیر بگذارد، پیش بینی کنید.
• محیط: عوامل محیطی که باید در نظر گرفته شوند را شناسایی کنید.

چرا از تجزیه و تحلیل SWOT و PESTLE استفاده کنیم؟

تجزیه و تحلیل SWOT و PESTLE برای ارزیابی سیستماتیک و کامل یک کسب و کار یا پروژه جدید استفاده می شود. این فرآیند به تصمیم گیرندگان آگاهی و درک بهتری از تغییراتی که ممکن است رخ دهد و تأثیری که این تغییرات ممکن است بر تجارت آنها بگذارد، می دهد.

در حالی که تجزیه و تحلیل SWOT بر نقاط قوت و ضعف داخلی یک شرکت متمرکز است، تجزیه و تحلیل PESTLE بر عوامل خارجی متمرکز است. استفاده از هر دو روش با هم یک ارزیابی جامع از یک پروژه ایجاد می کند.

مزایای استفاده از آنالیز SWOT و PESTLE

وقتی از این دو تحلیل با هم استفاده می کنید، آنها:

• یک ساختار ساده برای انجام تجزیه و تحلیل ارائه دهید.
• مهارت های مختلف دپارتمان را با یک هدف مشترک گرد هم بیاورید.
• شناسایی تهدیدهای بالقوه برای سازمان و کمک به کاهش تأثیر.
• کارکنان را تشویق کنید تا یک تفکر استراتژیک اتخاذ کنند.
• روشی برای یافتن و بهره برداری از فرصت های جدید ایجاد کنید.
• ارزیابی تاثیر تصمیمات مختلف قبل از اجرا.

تجزیه و تحلیل SWOT و PESTLE ابزارهای مفیدی برای مدیران پروژه برای ارزیابی جوانب مثبت و منفی تصمیمات اصلی هستند. آنها را می توان برای پروژه های بزرگ و همچنین پروژه های کوچکتر مانند کمپین های بازاریابی، سازماندهی مجدد، روش های جدید تولید و معرفی محصولات جدید اعمال کرد. فرآیند تجزیه و تحلیل دیدگاه های کارکنان را گرد هم می آورد و منجر به درک بهتر، پذیرش و اجرای موفق پروژه ها می شود.

مدل SWOT چیست؟ چه کاربردی دارد؟ – معرفی مدل SWOT با رویکرد تحلیل سیستم و محیط

مدل SWOT چیست؟ چه کاربردی در علوم استراتژیک دارد؟ در این نوشتار آموزشی بررسی خواهیم کرد.

فهرست مطالب و عناوین

دیدگاه سیستم‌محور و مدل SWOT

در دیدگاه سیستمی ، یک سیستم وجود دارد که در یک محیط قرار گرفته. با بررسی سیستم ، ویژگی‌های سیستم را به دست می‌آوریم و با بررسی محیط ، عوامل محیطی‌ای را که می‌توانند روی سیستم ما اثر بگذارند.

سیستم چیست؟

سیستم هر چیزی است که دارای اجزاء هماهنگ باشد (از نظر ایستایی – ساختاری) و هدایت کننده یک فرآیند باشد (از نظر پویایی – رفتاری).

ویژگی‌های سیستم

مجموعه‌ای هماهنگ از اجزاء که با هم در تعامل و ارتباطند.

سیستم بستر نوعی کنش و رفتار را فراهم می‌کند که دارای ورودی ، پردازش و خروجی است. این رفتار ، فرآیند نام دارد.

سیستم در محیط قرار دارد و از مؤلفه‌های محیط بیرونی تأثیر گرفته و روی محیط متقابلاً اثر می‌گذارد.

یک کارخانه را در نظر بگیرید.

این خط تولید دارای یک خط تولید است. (سیستم – مجموعه هماهنگ از اجزاء و دارای هدف)

این خط تولید دارای ورودی است. (مواد اولیه)

این خط تولید دارای خروجی است. (محصولات)

برای تبدیل مواد اولیه (ورودی) به محصولات (خروجی) یک پردازش در خط تولید رخ می‌دهد که مجموعا همان فرآیند سیستم است.

این خط تولید در یک محیط داخلی قرار گرفته است. محیط داخلی کارخانه که شامل بخش‌های مختلف خطوط تولید دیگر ، انبار ، واحد‌های اداری ، مالی و … است.

این خط تولید با مجموعه کارخانه در یک محیط خارجی قرار گرفته است. تأمین‌کنندگان معرفی تحلیل SWOT ، بازاریابان و فروشندگان و … .

اصل بقا

هدف اصلی و بنیادی هر سیستمی ، بقا و موجودیت خودش است. (به ویژه سیستم‌های ارگانیک) هر برهم‌کنشی که سیستم با محیط اطراف خود داشته باشد ، می‌تواند بقای آن را تقویت یا تضعیف کند.

بقای سیستم در چه صورتی تقویت می‌شود؟

در صورتی که عاملی از درون یا محیط به این بقا کمک کند. هم‌چنین عواملی درونی و محیطی می‌توانند سبب تضعیف بقای سیستم گردند.

با این تعاریف ، ما به مؤلفه‌های اصلی ساخت و درون‌مایه مدل خواهیم رسید:

مؤلفه‌های اصلی مدل SWOT

• عوامل درونی تقویت کننده بقا ، نقاط قوت هستند. (Strength)
• عوامل درونی تضعیف کننده بقا ، نقاط ضعف هستند. (Weakness)
• عوامل بیرونی یا محیطی تقویت کننده بقا ، فرصت هستند. (Opportunity)
• عوامل بیرونی یا محیطی تضعیف کننده بقا ، تهدید هستند. (Threat)

در هر بخش ازسیستم ، ساختار یا فرآیند ، اگر ضعفی رخ دهد ، یک نقطه ضعف محسوب می‌شود.

چند نوع محیط داریم؟

حال ادامه و برای دادن پاسخ درست به این پرسش که تحلیل SWOT چیست؟ به تقسیم‌بندی انواع محیط می‌پردازیم.

محیط بیرونی که شامل محیط خرد و محیط کلان است.

محیط خرد شامل مشتریان و رقبا می‌باشد.

محیط کلان شامل جامعه ، دولت ، کلیت اقتصاد ، تکنولوژی ، محیط زیست ، قوانین و … می‌باشد.

نکات مهم در تحلیل محیط

برای پیدا کردن فرصت‌ها و تهدیدهای محیط خرد ، رقبا را تحلیل کنید. نقاط ضعف رقبا می‌تواند فرصتی برای شما باشد و بالعکس. هم‌چنین نقاط قوت آن‌ها می‌تواند تهدیدی برای شما باشد و برعکس.

برای پیدا کردن فرصت‌ها و تهدیدهای محیط کلان ، به محرک‌های اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی ، زیست‌محیطی ، تکنولوژیکی و … در مقیاس وسیع بنگرید. تحلیل PEST و مشتقات آن برای همین امر مناسب است.

روش پیاده سازی SWOT

برای پیدا کردن روش پیاده سازی SWOT برای هر چهار مؤلفه در کسب و کار خودتان از روش‌های طوفان فکری و دلفی پرسش‌هایی را یافته و پاسخ دهید.

نقاط قوت

چه چیزهایی باعث قدرتمند شدن برندتان می‌شود؟

مزیت رقابتی شما که باعث تمایزتان از رقبا می‌شود چیست؟

در چه زمینه‌ای برتری خاص و بلامنازع دارید؟

در چه میدان‌ها و عرصه‌هایی پیروزی با شما بوده؟

ابزار خاصی که به شما قدرت می‌بخشد چیست؟

مهارتهایی که سبب قدرت شما می‌شود چیست؟

منابع انسانی و نیروهای قدرتمند شما چه کسانی هستند؟

دانشی که باعث تمایزتان می‌شود کدام است؟

نقاط ضعف

کدام یک از فعالیتتان جزو توانایی سازمان شما و شایستگی اصلی آن نیست؟

در چه حوزه‌ای کاملا ضعیف عمل می‌کنید؟

در چه فعالیتی منابع انسانی شما ضعیف عمل می‌کنند؟

در چه بخش‌هایی مهارت مناسب وجود ندارد؟

در چه کارهایی ابزار مناسبی ندارید؟

در چه زمینه‌هایی دانش مناسب ندارید؟

در چه بخش‌هایی سازمان شما ناهماهنگ و نامتعادل است؟

فرصت‌ها و تهدیدها

کدام‌یک از پارامترهای بیرونی مانند وقایع سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی ، فناوری و … در محیط بیرون یکی از موارد زیر را در سازمان شما تقویت و یا تضعیف می‌کنند؟

• برندینگ
• مزیت رقابتی و شایستگی‌های اصلی
• دانش اصلی
• مهارت‌های اساسی
• نیروی کار و منابع انسانی
• زنجیره تأمین و توزیع مناسب
• ابزار و ماشین آلات
• هماهنگی سازمانی

برخی فرصت‌های پیرامونی

1. معافیت‌های مالیاتی
2. اعطای تسهیلات بانکی
3. تکنولوژی‌های نوظهور
4. تسهیل تجارت خارجی و صادرات و واردات

برخی تهدیدهای پیرامونی

1. شرایط رکود و تورم
2. موانع قانونی
3. ایجاد محدودیت‌های تجاری

نحوه تشکیل ماتریس SWOT

همانگونه که در شکل زیر ملاحظه می‌کنید ، محور افقی ماتریس را عوامل درونی و محور عمودی آن را عوامل محیطی در نظر گرفته‌ایم. از ضرب این عوامل در هم یک ماتریس دو در دو به وجود می‌آید. بهینه ترین آرایه این ماتریس آرایه SO ، ترکیب نقاط قوت درونی و فرصت‌های محیطی می‌باشد.

اینفوگرافی: نحوه تشکیل ماتریس SWOT

همین سؤالات را می‌توانید در مورد رقبا از خود بپرسید و آن‌ها را تحلیل کنید.

هدف اصلی تحلیل مدل SWOT چیست؟

ایجاد تطبیق بین نقاط قوت درونی و فرصت‌های پیرامونی و هم‌افزایی میان آن‌ها.

جمع‌بندی

در این مقاله آموزشی توضیح دادیم که مدل SWOT چیست ، چه کاربردی دارد و با رویکرد تحلیل سیستم و محیط انواع مؤلفه‌های آن را بررسی کردیم. هم‌چنین درباره روش پیاده سازی SWOT و نحوه تشکیل ماتریس آن مطالبی بیان کردیم. با سپاس از همراهی شما.